SANGHAR KHAWTHLIR Ziaktu - Chawnga Hmar




(He thawnthu hi thawnthu awmsa behchhana ka ziah ani a.Inmil lo tamtak a awm dawn ani...Ka pian leh Murna Khawlian khua nghilh loh nan)
                               Ṭhen-1

        Kum zabi sawmpariat lai vela Sailo lal,khawchhak ral hlaua thlangtla te tlawmngai chuan lal ropui Vanhnuailiana hona hnuaiah khawchhak lam chu an rawn nawr leh ta tak tak mai le. Pawih ral mai nilo,Hmar lama Thado,Hmar leh Paite lal tepawh chuan Sailo lal leh a sangawizawnpuite huhang chu ngamlo in an darh ta chum chum mai a. An khawthleng awplaite tlansanin hmar lam,Sailo lalte chim buai theihlohna tura an ngaih china an unau lo inbengbel tawhsa te chu an bel ta hlawm a. Kum zabi sawmpriat tawp lam a alo herchhuah meuh chuan Hmar hnam tena anlo sah sa khaw tamtak,Khawzawl,Zote,Biate leh a dang dangte chu Sailo lalte awpna hnuaiah a awm zo tawh a. Hmar hnam la châmbang tlemte awm mahse Sailo lalte tana hnawksak tham an awm ta meuhlo. Hmar hnam tlanchhiate chu Reng lal ramah an in bengbel a. An thlahtute nena an lo chen ho tawhna ațanga umchhuah an han ni ta mai chu na an ti em em a. Kir lehna hun remchang an hmuh veleh a a siruk laa thawhchhuah leh ngei chu an tum ruh hle ani.

         Kum zabi sawmpariat tawp lamah chuan Sailo lal Lallianvunga fapa Lalngura chu Sentlangah a kai a. Lalngura hi Sentlangah hian ahun hnuhnung a hmang ta ani. Lalngura ber athih takah chuan a fapa Vanpuialala leh anupui Lallianpuii tan chuan ro han rel reng dan a awmloh mai bakah Sailo lal dang, Lalngura unauten an lalna chu an chuhbuai deuh reng avangin Lal nu Lallianpuii chuan a fapa Vanpuilala leh ama sahimnan hmar tawp lama an unau awmte lama tlan mai chu țhain a hre ta a. Tichuan nuam tak leh ropui taka an lo khawsak țhinna khua Sentlang chu chhuahsanin khaw mipuite nen Lungpher an zuan ta a. Lungpher ațang chuan Zawnginah an kai leh a. Lalngura fapa Vanpuilala pawhin nupui atan Chawngpuituali neiin fapa pakhat Lalhleia a hring tawh nghe nghe ani. Zawngin khua ațang chuan hmar lam Tuivai kual chhunga ram awl pharh zau tak mai chu a lang duai mai a. Lal leh upate leh Zawngin khaw mipuite ngei pawh chuan Tuivai rala ram pharh duai mai chu an awt ru em em mai a. Tuivai lui chu kâna luipui piaha khawthar han sah mai chu an duh ta a. A upaten an rawn fo avangin Vanpuilala pawh chuan a khaw mipuite tihlungawina ni pahfawmin khawthar kai chungchang sawipui turin a upate chu a ko khawm ta a.

          Zanriah eikhamah chuan Zawngin lal inah chuan lal leh a upate chu khawthar kai chungchang sawiho in an titi laih laih mai a. Vanpuilala chuan,"Hei kan hriat țheuh angin ka khuaah hian mihring kan lo tamin kan ram bawh pawh alo zau țan ta hle mai a. Kum reiloteah kan ram țhate hi kan sam zo mai dawn a. Khawthar kai mai te hi țha kan ti hlawm emaw chu?" tiin aupate chu a han rawn a. Khawnbawl upa Khuplala chuan," Lalpa,kan lo sawifo tawh ang khan Luipui ral lamah khian ram awl zau tak mai a awm a. Helai ram chengkerha tawmbo reng ai chuan kan thlahtuten an la kai ngailohna rama han kai pawh chu thil chakawm tak ani" tiin a ngaihdan a rawn sawi a. Upa Kalhkham ve thung chuan,"Lal pa,Tuivai ral ram khi chu a țha teh meuh mai. Mahse kan hriat țheuh angin Luiral a tlang sang lai Hriangmual tlangah khian Khuangzang(Thado) lal Henrova a lal a. Lal ropuitak anih mai bakah chi leh kuang pawh angah nangiang mai a. Kan ngamloh chalah chil kan hnam palh mai lovang maw?" a rawn tive leh a. Vanpuilala chu a ngawi vung vung a . A zu no dawm lai tlak pap pah chuan,"Khuangzang ho maw i hlauh a. Sailo lal ne pawh ek phalo a tlanchhia an nih hlawm khi maw. Kan han phindarh vek mai ani ang chu" a han ti khur khur mai a . Upa Kalhkhama chuan inthlahrungtak chung hian," Lalpa,a hlauh zawng hlau lah love. Mahse heta him taka kan awm theih laia leido nei sa tura khawthar han kai zawng mipuite an lainatawm ka ti deuh ani. Lui ralah kan awm dawn a. Kan unau lal dangte tan pawh puih mai kan harsa dawn ani" a rawn ti leh a. Lal chuan,"Chuzawng ani teh meuh mai. Mahse enge duhthlan tur kan neih chuang le. Ka chipui Sailo lal dang zawng zawngte lah Mingo ho thuhnuaiah an in tuklut vek tawh mai a. Reiloteah chuan keini pawh minla rawn thlem leh ngei anga. Kan zalenna te min rawn chhuhsakin an duhang thalin min sawisa anga maw. Mingo ho do zawng kan theilo ani. Anni ai chuan lui ral lama Khuangzangho chu an nem zawk fe anga. Tuivai lui hian kan tan himna min thlen hlauh thei zawk ani. Tunah chuan Luiral kana Khawthar kai mai chu kan tih theih awmchhun ani. Ka Chipui,kei aia lal ropui zawk Sailo laldangte anga Mingo ho thlem theih tura awm ka duhlo e" a han ti a. Upa dangte pawh chuan an lal ngaihdan chu an țawm tlang hle mai a. Khawthlang lama Sailo lal leh lal dang tamtakte chu Kumpinu hnuaiah an intuklut tawh a. Tukluih chhiahte chawiin lal dinhmun pawh a hniam hle tawh ani. Chung thil te anih tehnuaih avang chuan Vanpuilala leh aupate chuan Mingo ho hmachhawn ai chuan Khuangzang ho hmachhawn chu an thlang ta zawk a. Tuivai ral lama ram awl lai belchiang tur chuan a tuk maia upa pahnih leh an tlangvalte bakah an bawlpu chu tirhchhuah mai an tum ta a.

          Khawnbawl upate an țindarh hnu chuan Vanpuilala chu leikapuiah dingin zan thla eng hnuaiah chuan a rorelna khua Zawngin chu a thlir vawng vawng mai a. A nu Lallianpuii tapchhaka meilum ai pawh lo dingchhuakin Vanpuilala hnenah chuan," Hleia pa,Khawthar lai kher chu engemaw a țulna le. Hetah pawh hian kan hlim tawk tho lovem ni. Tlan ngai renga awm hi ka ning tawh ani" a rawn ti a. Vanpuilala chuan,"Ka nu,hei bak hi kan tlan tawhlo ang. Mingo ho hnuaia kun ai chuan a thlanawm zawk ani. Tuivai lui hi kan kân anga. Thlamuang takin kan awm thei tawh dawn alawm" alo ti thuai a. Lallianpuii chuan,"Ka fapa,Tuivai kual chhungah kan awm anga. Kan unaute tan puih kan harsa viau dawn asin. Mingo ho do tura țanho angaih laia kan uunaute phatsan ang ziazanga hmar lama tawlh liam pawh chu a țhaber em ni?" a rawn ti leh a. Vanpuilala chuan,"Ka nu,Mingo ho zawng kan do hneh rual anni nem. Kan unau dangte pawhin min rawn bel sup sup mai ang. Luiralah khian kan him zawk dawn ani"a han ti leh a. A fapa rilru chu a sawi danglam thei dawna a hriatloh avangin Lallianpuii chuan inchhungah a luhsan a. Vanpuilala chu Leikapuiah chuan ala ding reng a. A khaw mipuite hmelhriatloh kut tuar tir ai chuan doral nei saa hmar lama khawthar kai chu a tumruh hle ani.

         Zing khua alo var a. Zawngin khaw tlangval sawmhnih rual zet mai leh khawnbawl upa pahnih bakah an khaw Bawlpu te chu Tuivai lui râla ram ruak awm belchiang tur chuan an inzuichhuak ta dam dam mai le. Chuitih lai mek chuan Tuivai ral,Reng ram an tih mai(Tuna Manipur) hnaih lama khaw pakhat Lungthulian khuaah chuan Hmar hnam chikhat Banzang pasalțha Chawnhawitlura leh a hote chu ramchhuak turin anlo innghak khawm mek a. Chawnhawitlura chuan,"Tun țum chu Khuangzang ho ram hnaih lam deuh,ram ruak Khurchhekawn lamah sawn kan ram vak ang. Zanthum vel chauh kan riak dawn ani" a han ti a. Chutia an pasalțha in thu a sawi mek lai chuan an innghahkhawmna lam pana tleirawlte Fei hawl chunga a thawmhnaw Iptepuia a ak puar lah chunga lo phei hnak hnak chu an lo thlir a. Tleirawlte kawtchhuah alo thlen chuan tlangval pakhat chuan,"Ngula ,kha khawilam kal tur nge inih. Kan ramriak tur min rawn zui itum em chu anilo maw" alo ti vat a. Hrangngula chuan,"Nia,ka pa Chawna khan kal ve min phalsak alawm" nui var var chungin a rawn ti a. Chutah Chawnhawitlura chuan,"Ngula pawh a tlangval ve dawn tawh a. A pa thlazar hnuaia Mangkhawng kam a kal reng rual anih tawhloh hi. Thil tamtak a zir angai ani. Lusei rama kan kir leh hun atan a inbuatsaih lawk angai ani" alo ti a. Tichuan Hrangngula pawh chuan phur takin an khaw tlangval ramriak turte chu a rawn zawm ve ta a. Hrangngula pa hi Challiana niin Sailo lal ten hmar lam an rawn nek vak țuma Khawzawl khua ațanga Lungthulian lama tlanchhia ani a. Hrangngula nu hian a thihsan hma em avangin nupui dang pawh nei tawh lem chuangloin a fapa hi a enkawl seiliana . An pafa chuan thang te kamin an in awm nileng mai țhin a. Hrangngula pa hi pa lian thelh thawlh leh chak tak mai anih bakah pasalțha ve tak ani a. An pafa chauha awm mah nise buh khamkhawp thar loh lai annei lova. Hrangngula pawh hian a pa a chhun na rawh e. A pumrua a lianin a hmelfang a țha em em a. Chumai piah lamah tha anghah in hriamhrei chelek vel pawh a hnehsawh hle mai a. A pa Challiana nen hian ramkal pahin thil tamtak an inzirtir fo țhin ani.

         Chhun chawfak hun velah chuan Chawnhawitlura leh a hote chu tlang sang ve tak pakhat ah hian an chhuak hlawl mai a. Chawna chuan," I țhu thlandai lawk teh ang u khai,kan tum ram pawh kan hlat tawhlo e" a han ti a.. Tichuan khawthlir nawmna lai deuh turah chuan an han țhu chawl ta a. Tuisik lem khalh khalh paha an titi malh malh lai chuan Chawnhawitlura chuan,"Naute u,kan piah lama tlang tamtak langte saw in hmu em. Sawng ramte saw kan pi leh pute lo chen tawhna ani a.Tunah chuan Lusei leh Thado hoin an awp zo ta ani. Taima takin inzir ula,kan la luah let leh ngei ngei ang" a han ti a. Tlangval pakhat chuan,"Sawng ramte saw luahtu awmlo ang maiin an sawi a. Engvangin nge kan va luah mailoh ni?" alo ti thuai a. Chawna chuan," Tunah chuan Lal dangte ep turin lal pawh kan nei mumal theilo a. Kan chipui tamtakte lah hian kir leh reng min phurpui lo mai nen. Kan nghah deuh hlek ala ngai dawn ani. Kan ram chhuahsan tak va luah leh tur chuan huhang ngah thei deuh tur lal kan mamawh a. Mipui pawh kan mamawh ani" ahan ti leh a. Chutah Hrangngula chuan," Ka pa hian Lusei ho chu tamtak mai anni a. An inthurual em em mai bawk a. Kan hneh ta nganglo ani e tiin min hrilh țhin ani" a rawn ti a. Chawna chuan,"Ni e,lal ropui tak tak nei anni a. Pasalțha pawh an ngah em em ani. An chipuite mai bakah Ralte ho leh Hualngo hnamte pawh an thurualpui thei zel mai. Mahse tunah chuan an lal tamtak Mingo ho lakah an tlawm tawh a. Rei an daih tawhlo turah ngai ila. Kan ramah kan kir leh thei thuai dawn e" ahan ti a. Thudang dang sawiin reivaklo an chawl a,an tum ram pan tur chuan an in zui liam leh ta a..


                                            Ṭhen-2

        Favang tlaini tla tur chuan kawl a en sen phût mai a. Hah pawh sawi theilo in Zawngin khaw tlangvalte chuan Tuivai lui chu an zawh thla ta zel a. Tui ala chak em avangin kânna tur remchang an hmu mai theilo bawk nen. A tawpah chuan an Val upa Kalhkhama chuan Mau pûm siam a rawt ta a. Luikam țiauphoah chuan an phur te nghatin tlangvalte chuan Lui kam vela Mau chu an han sat ta hlawm a. Mau pum Sawmnga vel zet chu phuar khawmin Pûm lian țha pangngaitak chu an siam a. Vawikhatah mi panga zel pûmah chuan chuangin Tuivai lui chu an kan ta a. Lui an kân vek hnu chuan khua a thim fel der tawh mai lehnghal . Val upa Thanruma chuan lui kama riahbuk sual mai chu a rawt a. An chauh tlan tawh em avangin Tuivai luikamah chuan riahbuk chu an sual ta ani.

         Riahbuk an sual fel vek hnu a tlangval ten zanriah tur an buatsaih malh malh lai chuan khawnbawl upa Kalhkhama leh Zawngin pasalțhate chu buk pakhatah an kal zel dan tur relin an țhu khawm a. Upa Kalhkhama chuan,"Hei kan tum ram chu kan hnaih ta hle mai a. Tuivai ral lam hi kan la dai ngailoh na ram ani a. Kan pasalțha Vanzika erawh Khuangzang khua Hriangmual thlengin alo han daidar tawh a . Amah hian kan kal zel dan tur han sawi sela ațha ange" a rawn ti a. Chutah pasalțha Vanzika chuan,"Ni e,hei kan va enchhin tur ram ber hi kan la hlat deuh a. Naktuk tlai lam ni nemah kan thleng hman turah ngai ila. Tuna kan awm mekna hi Khuangzangho ramchin ala nih avangin naktukah chuan luidung hi kan zawh thla phawt anga. Tuifavai lui chhuah ațangin mual dungzuiin kan kal tawh dawn nia" a han ti a. Val upa Thanruma chuan,"Zika,Khuangzang ho hi an nunrawng viauin an sawi a. I hmuhphak chinah engang mi nge maw annih chiah le. Hriangmual khua hi luhchhuah theih pawh anilo e tepawh an tih kha mawle. A khua te alian em?" tiin a rawn zawt a. Vanzika chuan,"An thin a ram deuh tihlohah chuan mi fel tak chu anni alawm . Hriangmual khua hi in Zali bawr vel anni a. An lal Henrova hi lal fing tak alo ni bawk nen,khaw nuam tak ani.Tin an khua hi tlang bâwka awm ani a . Luhkhan pakhat chiah awmin ralveng an indah deuh reng bawk a. Luhchhuah mai theih chi chu anni lo ani. Henglai ram vel pawh hi an pasalțhate chettlatna ani a. Sazuk leh Sanghal a tam avangin an ramchhuak fova. Awllen lai te alo ni dawn bawk nen,kan intawng loang tih pawh sawi theih anilo ani. Engtiklai pawh akan inrin reng angai dawn ani" a han ti leh zar zar a. An awmna hmun a ralmuang tehchiamlo ani tih an hriat takah chuan val upate chuan ralveng indah mai chu an rel ta a. Zanriah eikham veleh chuan meipui an chhep hluah a. A tuk lama ram pa lailenga la vak tur annih avangin mut hmun an rem sap sap a. Tlangval pahnih erawh ralveng turin an dah thung.

           A tuk zing varțianah chuan Zawngin tlangval te chu an tho sap sap a. Tukțhuan tur chu an buatsaih nghal zung zung a. Khua a var fel meuh chuan tukțhuan tur chu an peih fel der tawh a. Tukțhuan eikhama reilote an țhut hahdam hnu chuan val upa Thanruma chuan an tum ram lam pana kalchhuah zai a rel pui ta a. Khuangzang ho ramchhunga awm annih avang chuan an pasalțha Vanzika leh tlangval pahnihin Silai nen hma an hruai a. Pasalțha Rozuala leh tlangval pathumin hnung an dawl thung a. Tichuan Tuivai lui mawng lamah chuan an inzui chhuak ta a.

        Chhun chawfak hun vel ani a. Tuivai lui tlâklam Kaimual ngaw hnuaiah ve thung chuan Hmar pasalțha Chawnhawitlura leh a hote chuan an Sazuk kah hliam hnu an chhui ve mek bawk a. Tuituai lui chhuaha an kah hliam niin Khuangzang ho ram thleng a an rawn um hnu pawh chuan an man thei ta reng reng lo mai le. Chawna tlangval hruai țhenkhat beidawng chuan kirsan mai an duh tawh a. Mahse Chawnhawitlura erawh chuan an Sazuk kah hliam an man hma chuan kir a tum hauhlo thung. Chutia beidawng taka an chhui hnu chuan Sazuk hliam hnu chuan Tuivai lui lam chu a pan ta tlat mai. Chawnhawitlura leh a hote chu an han in au khawm sap sap a. An kal khawm vek hnu chuan Chawna chuan,"A landanin kan Sahliam hian luipui lam a pan anih hmel a. A taksa a sahalin a chau tawh hle dawn ani. Kan buk ațanga nikhat kal dawn țep kan um tawh a. Tunah chuan beidawn san maithei kan ni talo. Amaherawhchu Khuangzangho ramchin kan thlen tawh avangin tumahin Silai hmehpuah loh tur ani. Kan Sazuk kahhliam hi kan hmuh veleh kan hualbet anga. Feiin kan khawh hlum mai dawn ani" a han ti a. A sawi zawh veleh chuan an Silaite ak țhain Fei an hawl far a. Tuivai lui lam chu an pan leh nghal a.

         Ngaw chhah tak hnuai,Tatkawng hmun thelh hun maiah chuan Sazuk hliam hnu chu an chhui thla zel a. Tuivai lui luh dawn hnai țep ah chuan Luang hmun zawl zaupui mai hi alo awm a. A pik em em mai lehnghal nen. Chawnhawitlura chuan a naute chu hmun thumah țhenin Luang hmun zawl chu an tuam țan ta a. Rawltharte mah nise apa in a lo zirtir fo tawh angin Hrangngula pawh chuan a Muzuk fei chu kut khinghniha vuanin a lek kang a. Luang hmun chu a tawn phei ve zel a. Thui fe an luh tawh hnu pawh chuan Sazuk hliam hnuhma reng reng an hmu lova. Nghalrual chettlatna erawh a bel hun thung. Luang hmun chin tawp dawn țepah chuan Changthir hmun zimte hi alo awm a. Hrangngula chuan Changthir kung han che leh dat dat țhin chu a hmu ta tlat mai le. A kianga kal ve pasalțha Chawna hnenah chuan,"Ka pa Chawn,kan hma a Changthir hmun zimteah sawn kan sahliam hi a awm in ka ring ani" a han ti a. Chawna pawh chuan alo hmu ve reng tawh a. Mahse Hrangngula chetla hmuh a chak em avang chuan,"Keizawng engmah ka hmu ve love. Kan hloh anih dawn hi. A awm i rin tlat chuan va en la ti nia. Helaiah hian kalo nghak ang che" a han ti a. Hrangngula chuan," Sazuk chu chesawn theilo in lo awm tase ka chhunhlum mai dawn em ni'?" tiin a han zawt a. Chawna chuan,"Chhun hlum lah lo e. A kutthlak hmasatute kan zah ngai e" a han ti a. Tichuan Hrangngula chuan fimkhur takin Changthir hmun lam chu a pan phei ta țhem țhem a.

         Luang hmuna Sanghal khânah chuan thawm dim thei ang berin Hrangngula chu a kûn phei zel a. Changthir hmun a va thlen dawn țep chuan Changthir kung rinchhan a Zukchal lo ding țawk țawk chu a han hmu thei a. A dinna ațang chuan Feia han khawh tlang zawk chu a rem ngang mai le. Zukchal hnukchhattu nih chu a chak em em mai a. Mahse a thal thlah hmastu te zah angai tih hriain midang ho awmna lamah chuan a kir phei leh ta a . Pasalțha Chawnhawitlura leh tlangval dang ho chu an lo awm kim vek mai a. Hrangngula chuan ring vaklo hian,"Ka pa Chawn,Changthir hmunah sawn kan Zukchal hliam ngei mai kha Changthir kung rinchhanin a ding țawk țawk e" a han ti a. Chawna chuan nui tet tet chung hian,"Zukchal sa chan turin min rawn koh tawh ang chu tihnaklai a . Kan sahliam pawh chu alo tlanchhe hman ang ka ti. A hnuk va chhat law law la ti nia" alo ti sam et a. Hrangngula chuan,"Mahse nangma kahhliam ani sia" ahan ti leh hram a. Chawna chuan Hrangngula dawhtheihzia leh aia upate thu a ngaihchan țhin zia chu midang sawi mai nilo in a tak ngeiin a hmu ve ta a. Chutah Hrangngula hnenah chuan,"Zirtur ila nghah e" a han ti a. Chawna bawk chuan,"Hawh teh u naute u,kan Zukchal hliam chu i va zawn teh ang u khai" a han ti a. Tichuan pasalțha Chawna leh tlangval dangte chuan Zukchal hliam awmna Changthir hmun lam chu an va pan ta nghal a. An va thlen phei chuan Zukchal chu alo bawk hnup mai a. A chilthli tla duah duah in a bengte chu alo la tun an hru hru a. Tlansawn duh viau mahse hmun hnih laia kah anih tawh vang leh thisen a hloh nasat tawh avangin tha reng anei tawhlo ani. Tichuan Zukchal hliam bawk reng chu Chawna chuan Muzuk fei chuan a nak thawlah an chhun hrawih mai a. Zukchal chu a thaw hrawih hrawih a. A ke leng at atin reilote ah chuan a chatthla zui nghal mai a. An sahliam chhui an hmuh takah chuan Lungthulian tlangvalhote chu an lawm hle mai a. Hah pawh sawilo in Sazuk sa chu an han chandarh nghal mawlh mawlh mai a . Chutia Sazukbsa channa an buai mawp mawp lai chuan Tuivai lui kam lama mihring awrawl tawpa inhrosa kuk kuk thawm hi an hre ta tlat mai le. Chawna chuan anaute chu ngawi turin an hrilh a. Chutah uluk takin thawm chu an han ngaithla ta a. Chawna chuan,"A lan dan chuan luirala Luseiho leh Hriangmuala Khuangzangho an inep anig ngei dawn chu. Hawh teh u,ennawm en tur kan nei dawn e" tihpahin a sa chan lai chu a thawhsan thurh a. Tuivai lui lam chu a pan ta nul nul mai a. A naute pawh chuan chutia an pasalțha ber a kal ta vut vut ah chuan eng sawi set set lovin an zui ve ta nghal mai bawk a.

          Tuivai lui thlen dawn țep,Lung tohlawt kiangah chuan Chawna chu alo bawk phekthlar mai a. A naute chu a tih anga tive tur chuan a kutin a han zap a. Lung tohlawt phen ațang chuan Tuivai kam a țiau hmun zawl duai mai chunga Lusei tlangval Sawmhnih rual vel leh Khuangzang tlangval sawm rual vel zet ain ep zawnga loding chu an han hmu thei ta a. Chawna chuan," A khawi lam zawk tak chak ang maw. Lusei lam khu antam viau nang a Khuanzang ho khu an pasalțha Vungzagina leh Haukhanmuanan an ho tlat mai a. A chak zawk tur hriat a har hle mai" a han ti sa sa a. Tlangval pakhat chuan,"Khawi lam khu nge pui ila țha zawk ang?"alo ti thuai a. Chawna chuan," Midang buainaah chuan kan inrawlh tur anilo. A tu amah khu kan puilo anga. An inbei ngam anih chuan inbei sela. Hliam tuar hnutchhiah an neih tak leh kan lo bawisawm zawk mai dawn nia. Engvanga buai chiah nge maw annih hriat i han tum ang hmiang " ahan ti a. Tichuan ngawi rengin lui kama khawhnih tlangval in ep rengte chu an thlir ta a.

          Tuivai lui kam țiauphoah chuan Zawngin tlangval Sawmhnih rual zet mai chu an pasalțha chhuanvawr Vanzika hoin inpeih sa atin an ding a . An hma zawn chiahah chuan Hriangmual tlangval sawm vel zet mai chu an pasalțha chhuanvawr pahnih Vungzagina leh Haukhanmuana hoin an ding ve bawk a . A khawi lam lam pawh chuan Silai an lekkawh far bakah an Chempui chu an hum țheuh a. Zawngin lam chu an tam zawk nain Hriangmual lam chuan Silai an keng hnem zawk thung. Hriangmual pasalțha Vungzagina chuan Zawngin khaw ho hnenah chuan Lusei țawng pai fe hian," Kan sawi anga in awmloh chuan helaiah hian kan that vek ang che u. Helai hi kan ram chin anih hi" a han ti khur khur a. Zawngin pasalțha Vanzika chuan,"In ram chinah chuan kan lo lut ngei mai a. Mahse kan thiltum erawh engmahin min dal theilo ang.. Minlo dan tum țalh lo ula in tan a țha zawk ange" a han ti leh a. Vungzagina bawk chuan,"Chuti anih ahnu kan ram paltlang lo in in tum ramah chuan kal ta che u. Lui hi daikai leh ula. In khaw lamah chuan kir leh vang vang rawh u" a han ti leh a. Zawngin lam chuan han nawr lui dawn viau mahse an hneh dawnlo tih an hria a. Hriangmual ho chu sapela ramriak annih avangin Silai an hum deuh vek a. Zawngin lam erawh chuan Silai pali chauh an nei thung. Chumai bakah Hriangmual ho chu an pasalțha chhuan tawlawl pahnih in an ho bawk a. Zawngin tan chuan han tawnluih mai na chi ani lo ani. An dinhmunin a zir takloh em avang chuan Zawngin upa Kalhkhama chuan Hriangmual tlangvalte hnenah chuan,"Hriangmual tlangvalte u,in ram chinah hian pawi khawih tura lokal kan nilo a. lam hla tak kal tur kan la nih avangin min kal tir hram mai teh u. Hetilai a kan in mausam mai zawngin a tu lam tan pawh channa nasatak ani dawn ani " a rawn tichhuak ta phawng mai a. Chutah Vungzagina chuan," Khatia țha taka sawi mai tur kha alawm. Khualzin mai mai bei tur khawpa mi a kan ni bik nem. In tlangvalte țawngkam uchuak lutuk avangin in lu in chan lo hlauh anih kha. Tunah chuan in kal thei tawh ang" a rawn tive ta a . Zawngin pasalțha Vanzika leh tlangval dangte chuan chutia a tlawmzawk ang maia an han awm ta chu an hrethiamlo hle mai a. Nimahsela an khawnbawlte leh val upaten an khap tlat avangin chet thawh erawh an tum ta biklo ani. Tichuan Hriangmual khaw tlangvalho chu insasengin ramhnuai lamah chuan an lut ta a. Zawngin khaw ho erawh lui kamah chuan an la awm reng a. Zawngin pasalțha Vanzika tlawmngai lutuk chuan,"Khuangzang ho lakah kan han tlawm ta mai chu nia. A enga ka lo beih mai loh ni." tiin a ang ta phiar phiar mai a. Mahse val upa Thanruma chuan,"Zika,tlawmah lak tur ani ngailo e. Kan dinhmun azirin tlawm zawka țan chang a awm fo alawm.Lo ngai tak rawh,khaw nghet kan han din anga.Khuangzangho chu kan umdarh vek dawn alawm. An chenna khua ațangin kan umchhuak vek dawn alawm" tiin a han hnem a. Tih theih dang awm tawh heklo le . Reilote an chawlh khawmuan hnuin an hmabak lam pan tur chuan an kal leh ta zawk a.

          An ennawm thlir tur engmahlo maia a chan takah chuan pasalțha Chawna chuan a khabehmul zut pah chuan,"Kan Luseiho mai mai chu . Vungzagina vauzam mai mai theiha an han awm chule. Mal beiha cho ngam pawh an awmlo zu nia" a han ti a. Chutah Hrangngula chuan," Lusei ho khu khawilam pan tur nge annih reng reng le. Helai hnaiah lah khua a awm silova" alo tivar a . Chawna chuan," Chu chu kalo ngaihtuah mek a. Helai ram thleng thlenga tihtur neilo a lokal thu awm hek lo i. An khawnbawl upa te nen lam anlo kal ani awm a. Nangni zawngin kan sa kah kha buk lamah inlo va hawn pui anga. Keiin Luseiho khu ka zui ru thung dawn ani. An lokal chhan hriat ka rawn tum ange. Tunah kal nghal ula . Bûkah khan minlo nghak dawn nia" ahan ti a. Tichuan Chawnhawitlura chuan Zawngin khawho chu a umzui ta a. Tlangval dang zawng chuan an Sazuk kah kha an buaipui thung dawn ani.


                                   Ṭhen-3

         Ngaw thim chhah tak hnuaiah chuan Zawngin khaw tlangval leh an upate chuan riahbuk an sual mawp mawp mai a. Pasalțha Vanzika leh tlangval țhenkhat chu chhunlama an thiltawn vel avang chuan an țawng tlem hle mai a. Val upa Thanruma chuan thilawmzia chu hriain tlangvalte hnenah chuan,"Naute u,in rilru tihnual mah ta che u. Mifing chuan tlawm hun leh tlanchhiat hun a hre tur ani. Tunah chuan tlawm zâwkah kan țan ala ngai anih hi. Lo ngai tak rawh u. He ramah ngei hian khua kan din anga. Khuangzangho chu kan umdarh chum chum mai dawn ani" ahan ti bal bal a. Khawnbawl upa Kalhkhama pawh chuan tlangvalte chu alo hnem ve mawlh mawlh bawk a. An upaten chutia an han tih tak ah chuan tlangvalte pawh chu an awm anuam leh ta deuh a . Titi pangngai tak vawrh lehin phur hmel takin an che zui mawlh mawlh mai a. Chutih lai mek chuan Lungthulian pasalțha Chawnhawitlura chu Zawngin khaw ho thawm chiang taka a hriat theihna tur awm tawk vela thingbul phenah chuan a țhu kar mai a. Zawngin khaw ho chuan anmahni enthla mek tu a awm tih hrechang heklo le. A tuk lama an hmalak zel dan tur leh an ruahmannate chu an sawi tlang mawlh mawlh reng a. Chawnhawitlura thung chuan uluk takin an titi chu alo ngaithla ru reng a. Tuivai kual a ram ruak zau tak mai,Hmar hnam tana alo hual ruk ngei maia Lusei ho in khua an rawn din tur chu pawi a ti em em a. Mi pakhat tan chauh chuan tih theih engmah awm heklo le. Zawngin khaw tlangvalho mut reh vek hnuah chuan an riahbuk lam pan turin zan khawthim hnuaiah chuan hmanhmawh takin a kal leh ta nghal a.

          Khuan hmasa khuan hun awm velah chuan Zawngin khaw ho Arpa ken pahnihte chu an in khuan chhawk chhen mai a. Khawnbawl upate leh pasalțhate chuan ngaihțha takin mut hmunah chuan anlo ngaithla kar a. Zingkhua alo var a. Zawngin tlangvalte chu mamawh tur buaipuiin an phe sang sang hlawm a. Zan lama an lo sawi lawk tawh angin an awmna piah lam ram,mual zawl deuh durh mai,Khurchhekawn an tih hmun chu khaw din nan a țhat leh țhat loh an va en chiang dawn ani. Tlangvalten tukțhuan tur an buatsaih fel hnu chuan hlui an han siam nghal zung zung a. Hlui an siam zawh hnu chuan an val upate leh pasalțha țhenkhat chuan an han kil hmasa a. Chaw an bar mawlh mawlh lai chuan Vanzika chuan,"Heng lai ram vel hi zawng ram țha tak ala ni a.Buh leh bal pawh kan thar țha viauin ka ring ani a. Kum tamtak chhung luah loh leh vahloh ani a. Khaw nghettak kan din thei turah ngai ila ațha ange" ahan ti a. Val upa Sawntuala chuan," Kan Arpa tepawh in a ralmuan thu min hrilh tawh kha maw. Nang Vanzik,helai ram fang tawh awmchhun ini a. I sawi angin kan piah mual,Khurchhekawn an tih mai chu a țha viau a maw?" tiin a han zawt a. Vanzika chuan," Sawi mai hi chuan engmah hi a chiang tak tak theilo a. Kan va thlen hunah engkim a chiang dawn alawm" alo ti thuai a. An chawbar chu an chhunzawm mawlh mawlh a. Tukțhuante an eikham hnu chuan khawthar din na atana Vanzikan alo hual lawk deuh Khurchhekawn an tih lam pan chuan an inzuichhuak leh ta a.

          Khurchhekawn mual an va thlen chuan ral ațanga a lan mai aiin a lo zawl nuam daih mai a. Upa Kalkhama chuan tlangvalte chu a mual awmdan chian tur leh tui khamkhawp lak theihna tur awm leh awmloh chian turin a han tir nghal zung zung a. Chawhma zet an fan kual hnu chuan tlangvalte chu anlo let leh sap sap a. An awmna mual chu a nawm thu leh tuikhur pawh hmun sarih vel laiah a awm theih tur thu te chu an rawn sawi ta a. An thil hmuhdante an sawiho nak nak hnu chuan khawnbawl upa Kalhkhama chuan,"Awle,hei kan tum ram chu kan thleng ta a. Kan beisei ai daihin a ram pawh a parh țhain a nuam zawk mai a. A boruak pawh a țha hle turah ngai ila. Zaninah chuan hetah riahbuk kan sual a. Zan lamah kan Arpa ken te hi a khuan hun bi ah an khuang em? Nungcha leh rannungte an hram hun bi takah an hrâm em tihte kan fiah leh phawt anga. Kan duhthusam ang anih chuan naktuk lamah khawthleng awmdan tur leh Lal in sakna mual turte kan ruat fel anga. Kan hun neih dan azirin tlai lamah kan khaw lamah kan kir leh phawt dawn ani" ahan ti a. Upa Kalhkhama bawk chuan,"Tunah chuan chawl hahdam hrih ula. Kan pasalțha Vanzika leh tlangval dang panga kha chawhmeh zawngin in vak anga . Midang zawng chuan riahbuk tur inlo sual dawn nia"tiin rem a han ruat zung zung a. A sawi zawh hnu reiloteah chuan tlangvalte chuan an tihtur țheuh chu phur takin an pu nghal sang sang mai ani.

          Khurchhekawn ațanga mual nga dan velah chuan pasalțha Chawnhawitlura leh a hote chu Lungthulian lam panin hmanhmawh takin an kal hlawk hlawk mai a. Chawnhawitlura chuan an kal pah chuan,"Kan khaw upa hote nen kan inhmuh thuai thuai angai dawn a. Chuvangin tun țum chu a kan kal dan pangngai nilo in khua kan thlen vat theih nan Mualserh ngaw lamah kan kal dawn nia. Mualserh ngaw lam ațang chuan kan khaw panna ahnai zawk ani. Tuituai chhuah ngaw lam ațanga kan kal chuan kan tlai lutuk dah ange" a han ti a. Tlangval dangte chuan Mualserh ngaw lama kal chu an chaklo tlang hle mai a. Tumah chuan engmah an sawi chuang lem hleilo a. Hrangngula erawh chuan hunrei tak ata tawh a tlawhchhuah a châk em em Mualserh ngaw lam chu kal a chak hle thung a. An khaw upate leh apate ngei pawhina kal anlo phalloh fo nachhan chu eng chiah nge ani tih hriat achak em em thung ani.

         Lungthulian khaw tlangvalte chu hmanhmawh takin an kal zêl a. Tlai khaw thim dawn duarah chuan Mualserh ngaw chhung chu an lût țan ta a. Mualserh ngaw chu a chhah țha hle mai a . Bûng leh Hmawng thing lian tak tak hi a a zar dei duai mai a. A mual hming ațang ringawt pawhin tumahin an tlawh pawh zen zenlo ani tih a hriat theih mai. Mualserh ngaw chhung an luh ril tak tak hma chuan Chawnhawitlura chuan,"Naute u,meichher kha a tam thei ang ber siam ula. Lian tak takin siam ang che u. Ngaw chhungah hian Lungpui lian tak tak pathum alo awm anga. Chumi zawn kan thlen hun chuan tumahin Lungpui pathum dingho lam chu in en tur ani lo ang. Hmalam panin chak takin in kal tur ani" ahan ti a. Tumah reng chu an țawng lova. An hmabak tur chu ngaihtuahin an tiril a khur lek lek ani. Meichher te an siam zawh hnu chuan an han dep kai a. Tlangval zawng zawng chuan Meichher an keng vek a. Hlauthawng ru tak chung chuan ngaw chhung chu an lût ta a.

         Ngaw chhung chu a thim chhah tawh hle mai a. Meichher en chin chu a thuilo viau lehnghal. Thli a thaw vur vur a. Rannung hram ri hriat tur reng a awm lo . Lungthulian tlangvalte chu an ding lehvei hawi tawn zak zak chungin an kal zel a. Chawnhawitlura chuan hma hruaiin hnunglamah Lianseian hnung a rawn dawl thung . Rei vaklo an kal leh hnu chuan Ngaw chu lo tâwpin Lungpui lian tak tak leh sang veh vuah mai pathum hi alo ding țhiang rul mai a. Tlangvalte chuan hlau ru hle mahse han bihchian chu an châk hle ni tur ani,Lungpui lam chu an hawi zak zak a. Chutia engemaw hmuh beiseia an thlek zauh zauh lai chuan Lungpui pathum kara thim chin ațang chuan nula aw ngei mai hian,"Min țanpui ru,chhan tlak ka la awm e"a rawn ti ta rawng rawng mai le. Lungthulian tlangvalte chu an ding rual țhawt a,lungpui lam chu enin an in melh kual hrek hrek mai a. An pasalțhabe Chawnhawitlura lam chu an hawi țhap a. Chawnhawitlura chuan,"I kal thuai teh ang u Helai hmun hi hmun bawlhhlawh anih hi" a lo ti hluk a. Chutih lai pawh chuan nula chu ala au reng a . Tlangval pakhat chuan," Engah nge nula chu kan chhan him phawt loh ang ni . Min țanpui ru atih lawm lawm chu" alo ti vat a. Mahse Chawna chuan,"Tumah Lungpui karah kan lut lovang. A lut lui tum in awm chuan keimah ngei hian ka kap ang" tihpahin a Silai chêng an kau ta rap mai le. An pasalțha han cho ngam tur an awm silova.Hreh ru tak chungin an kal leh ta hlawk hlawk mai a. Lungpui Lian tak tak pathum an pelh dawn chuan akianga thing zarah te chuan ruang chhe tawh taktak tamtak a inkhai tih an hmu thei a. Hmeichhia leh naupang ruang pawh tamtak a awm lehnghal. Lung bangah te chuan thisen a kai zel zul mai a. Mihring ruhro te a let thal rem rum mai a. Lungpui an pel dawn meuh chuan Lungpui kara nula țanpui ngai au thawm reng reng awm tawh lo. Lungpui kâr ațang chuan anchhe tinreng authawm alo chhuak ta zawk a. Pasalțha Chawna chuan a naute chu hlau lo turin afuih sauh sauh a. Mak tak maiin eng thil mahin an rawn tina reng reng lo thung.Lungpui lian pathum an han pelh chiah chuan thawm chu a reh duk a. Lungpui kara nula authawm pawh hriat tur aawm talo. Lungthulian tlangvalte hah lutuk leh hlau bawk si chu an thaw hlawp hlawp mai a. Pasalțha Chawna chuan,"Tunah chuan engmah hlauh tur a awm talo e. Muang changin kal ula. Hnung ka rawn dawl anga,sawlai deuhah sawn kan chawl dawn nia" a han ti a. Tichuan hma lam panin an kal chhunzawm leh ta zêl a. Thui vaklo an kal hnu chuan kawrte pakhat kamah hian an chawl ta a. An tuihal chuan luite tui chu an han dawt kiah kiah hlawm a. An dinhmunin azir chiahlo bawk nen,tumah reng an țawnglo. Inbe miahlo a rei vaklo an awm hnu chuan Chawnhawitlura chuan"Tumahin Mualserh ram kan paltlang tih hi khaw mite kiangah in sawi tur ani lo ang. In sawi vaih zawngin thianglo anga ngaih vek kan ni dawn ani. Hemi chungchang hi chu in la hre chiang chho ve mai ang. Tunah chuan khua kan hnaih uar tawh a. Thawm dim thei ang berin khuaah kan lut dawn ani. Zanina thil thleng hi khawiah mah a richhuak tur ani lo. Kan upate lung kan tihawiloh vaih zawngin kan vai tuar dawn ani" ahan ti dap dap a. Tumah reng chuan eng zawhna mah an zawh belh lo a. An en ngai an en tlawk tlawk hlawm a. Hrangngula erawh chu hlauh a hnêkin fiah châkna leh eng thil chiah nge thleng tih hriat châkna in a khat mai a. Lungpui leh a chhehvela ruang tamtak let rem rum te kha tute nge annih ang tih ngaihtuahna in a khat liam a. Ruang țhenkhat hmeichhia leh naupangte kha a mitthlaah a cham reng mai a. An pasalțha Chawnan khap viau mahsela Mualserh rama an thil hmuh chu apa zawh fiah chu a tum ruh hle ani.

      Kawrte kama rei ngial an chawlh khaw muan hnu chuan an khaw lam panin an kal leh ta a. Boruak a zang ta deuh bawk nen enge maw sawiin an nui leh hak țhin a. An thil tawn chungchang erawh tumah rengin an sawi lang lo thung. Chutia an kal mawp mawp lai chuan lenghawn ar khuan hun velah chuan an khua chu an lut dawn tawh a. An pasalțha Chawnan thawm dim thei ang bera khuaa luh tur atih avang chuan hlado pawh chham lo in khua chu an lût ta a. Khawchhunga in țhenkhatah chuan mei alo la de va va a. Tlangval nula mitmei hmuh beiseia leng rei fal deuhte titi thawm pawh hriattur ala awm zeuh zeuh bawk. Khua an luh a an ințhendarh hma chuan pasalțha Chawna chuan a naute chu an thil tawn chungchang kha engmah sawichhuaklo turin an chah nawn leh a. Tichuan anmahni in lam pan chuan an kal ta țheuh hlawm a.
(  Heng hunlai hianLungthulian khua hian lal an neilo a. An khaw upa ho leh pasalțhate rorelna hnuaiah an awm a. Parbung khaw lal awpna hnuaia awm an ni deuh berin alang ani. )

         An ințhen darh hnu chuan Hrangngulliana chu hmanhmawh takin an in lam panin a kal hlawk hlawk a.An in hi veng mawng lama awm ani. In a zuk thlen chuan a pa Challiana chu Tapchhakah Chepthang herhin alo la buai hle mai a. Challianan chutia afapa lo haw thut a han hmuh chuan mak tih hmel fe hian,"E heu! Ngula,engti zai zia nge ni ngai. In va vanduai ta em ni. Zanthum zanli vel lai riak tura kal inni sia" alo tivar a. Ngula chuana phur nghah pahin," Ka pa,kan rin aia hmain kan hlawhtling alawm mawle. Ka pa Chawnan Zukchal lianțha zet mai a kâp a. Kanlo haw ta nghal mai ani" alo ti thuai a. Pu Challiana chuan a fapa phur chu an phawrh zung zung a. A Sarep phurh te chu rapah hak țha lehin a iptepui te an bân fel sak a. Ngula pawh insil faiin zanriah te an ei ve leh rih a. Chaw a bar mawlh mawlh lai chuan a pa chuan,"Ngula, i chau viau nangin naktuk lam chu buh min zuk ven chhawk ani ang chu. Vasuih rual an nghal riau mai a. Buh vui a hek duh phian lehnghal a" a rawn ti a. Ngula chuan,"Chau lah lo e. Saihlum hrual sa a awm em?" alo ti thuai a. A pa chuan," Awm tehreng e. Thlamah ka dah țeuh alawm" a ti a. Chutah Ngula bawk chuan zawi sap hian,"Ka pa,Mualserh ram chanchin saw enge hriat i neih ve reng reng?" a ti ta phawng mai a.. Ngula pa Challiana chuan a thiltih lai chawl meuhin Ngula chu a en ta reng mai a.Chutah aaw thian kharh kharh pah hian,"I puitlin hunah ila hre ve mai ang"alo ti sam et a. Mahse Ngula chuan," Ka pa,engkim hrethiam rual ka ni vetawh alawm. I hriat ang ang chu min hrilh angai ani" a han tive leh a. A pa chuan," Sawi tawhlo la,va kal lo bawk la a tawk ani mai" alo ti hluk a. Ngula chuan zep set set awm lovin," Ka pa,vawiinah kan rawn paltlang alawm. Sawng mitthi ruang zozai saw tu thah nge. Khawi lama mi nge annih?"ati ta phawng mai a. A pa chuan mak tih hmel fe hian,"I pa Chawna chuan saw lam saw arawn zawh pui che a maw. A va mak ngai ve le. Mahse engkim i va hmuh takah chuan thil thlen dan chu ka hrilh dawn che nia.Han kham phawt la mawle"a lo ti a. Hrangngula chuan a chaweilai chu dah felin a kham zui nghal a.

         A kham chiah tihah chuan Hrangngula chu a pa bul lama țhu sauh sauh pahin apa hnenah chuan,"Ka pa,Mualserh anih chhan chu min hrilh ta che"ahan ti a. Chutah pu Challiana chuan,"Ngula,ngun takin lo ngaithla ang che. He khuaa kan awm țantirh khan Khawhring nei an tam em em mai a. Khawtlangah harsatna namenlo min thlen ta a. A tawpah chuan kan lal khan Khawhring nei a hriat apiang te kha a pasalhate a khawmtir a. Tichuan khua ațangin Khawhring nei ni a an hriat apiang te leh an chhungte zawng zawng nen chuan khua ata a hnawtchhuak ta ani. Mipuite chuan him dam takin a kaltirah kan ngai a.Mahse khang a mi hnawhchhuah tak Khawhring nei chhungkuate kha kan lal thupek angin kan pasalțhate chuan an va umzui a. Sawlai lungpui hmunah sawn an that ta chiam mai ani. Naupang leh tar chaklo bakah hmeichhia thlengin an that vek a. Tichuan khuaah lokir lehin an thiltih chu khaw mipuite lakah an puang ta a. Khaw mipuite pawh chuan Khawhring neite chu kan huat em avangin kan lal rorel dan chu kan thlawp vek ta ani. Mahse chu chu atâwpna ala ni mailo. Kan that vek emaw kan tih hnu chuan kan zingah khawhring nei anla awm zel ta mai a. Chûngte pawh chu kan lal chuan rawng takin sawlai lungpui kiangah sawn a thah tir ta țhin a. A vuak hlîrin an vaw hlum țhîn ani.Chhungkua a thah mang țhak pawh tamtak an awm a .Khatiang thil a then hnu khan kan khaw naupang sawlai mual sava veh a kal te kha an bo ta zeuh zeuh a . Kan va zawn hian sawlai lungpui kiang velah sawn thi sa in kan va chhar ta ziah mai a. Chumi avang chuan Mualserh alo ni phah ta ani. Naupang bo an awm zeuh zeuh hnu chuan kan lal kha a thinrim ta em em a. Rinhlelh tur zawngin pawisawilo tamtak sawlai hmunah sawn a tihlum a. A thiltih kha a lutuk ta deuh ni a hriain kan upate pawhin an khak fo a. Mahse lal chu lal an ni a,a duh ang zel chuan an ti ta tho a. Kum reilote chhûng chuan khawhring nei hriat tur an awm loh phah ani. Mahse kum avei a,mak tak maiin kan lal fapa leh kan lal nu kha an damlo ta a. Chaw reng reng an ei duhlo a. An natna lah eng hmang maha thawi dam theih ani lo . Chaw leh tui engmah an eia an in loh avângin an chêr hlum ta țhak mai ani. Chu chuan kan lal thinurna a tizual sauh a. A khaw mipuite zîngah rinhlelh tur a zawng kual leh ta a. Chhungkaw engemawzat chu lal thupek angin vuak anni a. Mahse engmah a sâwt talo. A táwpah chuan kan lal ngei pawh chu a rilru a rawn buai chho a. A țawng thei ta lo zui bawk. Kan pasalțhate khan an veng deuh chawt a. Mahse zan khat chu ruah a sur buan buan mai a. Chumi zân chuan kan pasalțha țhenkhat anlo muthlu palh ani awm e. A tûkah chuan kan lal pa chu hmuh tur alo awm ta hauhlo mai a. Ni tamtak kan zawn hnuah pawh hnuhma engmah kan hmu talo ani. Tichuan tun thleng hian lal neilo in kan awm ta reng a. Khawhring laka kan buaina pawh a reh ta chuang heklo. Kan upate leh kan pasalțhate hian tun thleng pawh hian mi tihhlum zeuh zeuh anla nei reng ani"a han ti ta mai a.Ngula chuan mak a ti em em a. Apa hnenah chuan,"Naupang te thlenga thah vek kher chu ava nunrawn thlâkk ve le" ahan ti chat chat a. Apa chuan,"Lal thupek hnial ngam awm heklo i. Mahse tunah chuan khawhring nei hmuh tur an awm ta manglo a. Mahse Mualserh ram erawh ramhuaiten an la chenchilh reng anih dawn saw.. Helai hmun hi chhuahsan thuai a khawthar kai ka nghakhlel ta hle mai. " alo ti sap a. A pa bawk chuan,"Kan khua ațanga hla deuh takah hian Khawbawn ram,ngaw chhah leh phûi khup mai hi a awma. Chulai ramah chuan khawhring neite an kal khawm țhin an ti ani. Mahse chu zawng thu lengvâk satliah ani ange. Tunah chuan zân te a rei tawh a. Mut zai i rêl tawh ang" ahan ti leh a. Tichuan mu tur chuan an in buatsaih ta a. Muthmunah pawh chuan Hrangngula chu a pa chuan thuțha tamtak a fah mawlh mawlh a. Mahse Hrangngul a erawh chuan a pa thusawi lam rêng rêng a ngaihtuahlo. A rilru ah chuan Mualserh ram belhchian châkna leh Khawbawn ramngaw palchhuah ngawt mai chu a awm thung ani.

           Zîng khua alo var a. Lungthulian khaw upate leh pasalțhate chu an rorelna țhin ber lal in hluiah chuan an țhu khawm țhap mai a. Pasalțha Chawnhawitlura chuan Khurchhekawn ram țha tak mai a Lusei hoin khawthar kai an tum thu leh an ruahmanna a hriat ang angte chu an sawi ta zar zar mai a. A sawi zawh chuan an upa Dozamanga chuan,"Kan Lusei ho mai mai chu. Lui ral thleng chuan an rawn kai ka ringlo asin. An duham lutuk man hi chu an la hmu mawlh ang. Khua an rawn din tak tak hmaa a hmahruai anlo kal hunah kan lo va that mang zêl anga ani mai lawm" a rawn ti piap piap mai a. Midangho pawh chuan anlo thlawp tlang hle a. Mahse Chawnhawitlura chuan,"Ka sawi tak ang khan Tuivai lui kamah Luseiho leh Khuangzâng ho an in tibuai deuh anih kha. Tunah chuan lal neilo kan ni a. A hminga roreltu kan ni mai a. Chuvangin lal neia fel taka ruahmanna siam țhinte chu kan va bei mai theilo ang. Hriangmualah Khuangzângho an awm a. Khurchhekawnah Lusei ho an rawn awm leh anga. Khaw kar inhnaihte annih dawn avangin an in tibuai fo dawn ani. In ngeih taka an inthlunzawm a rin awmloh a. Chuvangin Lusei ho khaw rawn din tur chu kan va tibuailo anga. Khuangzângho nena an indo hunah hmalak dan tur kan la sawi țha leh ani ang chu. Tunah chuan khaw pakhat do khawp tlangval pawh kan neih loh hi" a rawn ti ve leh a. Upa pakhat chuan,,"Anih Khuangzângho leh Lusei lam chu inthurual tase kan tân hian an hlauhawm viau lovang maw?"alo ti a. Chawnhawitlura chuan,"Chu zawng a thleng lovang. Khuangzângho leh Lusei ho hi an in rem hauhlo ang tih ka chiang ani. An lo inrem ta anih pawhin kan tan buaina tur a awmlo e" han ti leh a. Rei ngial an sawiho hnu chuan an pasalțha Chawnhawitlura remruatna anga kal mai chu țha an ti tlang ta vek a. Lusei ho leh Khuangzangho an inbakkaih huna remchang lo zawn mai chu an tum ta ani.




                                  Ṭhen-4

         Favang nichhuak chu a mawi hle mai a. Thinghnahte chu Rangkachak phochhuah ang maia mawi hi anni. Lungthulian khua pawh zuva lakah an buhte veng turin zing hma takah zaupui lamah an liam sung sung a. Tun kuma an ram țheh hi daihnai Vawmpalung mual ani a. Thingchang leh Thingse hmun ani deuh ber ani. Hrangngula pawh a pa a feh peihlo avangin zing hma takah thoin tui a chawi phawt a. Chumi hnu chuan an buh veng turin an lo lam pan chuan a kal vet ta nghal a. Khua ațanga thui fe akal hnu chuan ral ațanga Mualserh ngaw a Lungpui lian tak tak pathum ding ruau mai chu a han thlir vang vang a. A hma zâna an thil lo tawn leh apa thilsawi zawng zawbte avang chuan Mualserh ngaw chu hlauh a hnêkin belhchian a châk ta deuh deuh thung. Chu ngawchhungah chuan tu emaw tak chu an awm ngei ni hian a ring tlat mai a. Mahse va pawngpaw ngam erawh atana thil țha ber ani dawnlo ani tih a chiang reng mai. Rei vaklo Mualserh ngaw lampang thlir a a din hnu chuan an zau awmna Vawmpalung mual lam pan chuan a ka leh tanghal a.

         An lo a zuk thlen meuh chuan tukțhuan ei a hun dawn tawh a. Ramriak ho țhenkhat buhveng a au lang lang thawm pawh hriattur a awm tawh a. Vaki rual chu vauah chuan an hram chiah chiah mai. Vau sir vela thingkung sang deuh ah te chuan fu kualin a khat tawkin buhfui chu an rawn pu leh nawlh țhin a. Vasuih leh pit rual pawh buh vengtu mihring awmlohna lai zawngin an thlawk kual ham ham a. Hrangngula chu a hmanhmawh lemlo khawp mai a. Thlam tuala Perhpawng kuate chu ala han lai vei ham ham lehnghal. Thlam a thlen chuan apa in sava hnawh țiau nana a siam thlam ațanga han kaih rik thei mai tur a lo chhunga mau in khak ri thei ang chite chu an kai ri khep khep hlawm a. A rin ai tak maia sava an nghal lemloh avangin tukțhuan tur te an buatsaih le te te a. Chaw a chhum hmin hnu chuan Chawhmeh tur te an la khawm leh a. Maian leh Bawkbawn bakah Be rahte chu an bai pawlh nuaih mai a. Tukțhuan tur a peih fel hnu chuan an loah chuan an vak kual leh phawt a. Sava in an bawh duh bikna tura a rin deuhah te chuan Sava hlauhah tiin Lêm hnah leh puan te an khai kual vel a. Chutiang thil vel a buaipui zawh chuan Thlam lamah chuan kir lehin tukțhuan chu puar elhin a ei ta a.Tukțhuante a ei hnu chuan Thlam namthlakah chuan an țhu an ren rawn a. Tleirawl ngang ala ni bawk a. Țhahnemngaihna châng ala hre tak taklo pawh ani mahna. Talkhuangte chu khawng riin Thlam ațang chuan an au vel ruai ruai a. Khawi lam Sava mahin va hlau tak tak hek suh. Chutia rei ngial a tih hnu chuan Thlam hnuaiah lûtin Lungfal a kam a. Chhun chawfak hun awm vel ațang chuan lo chu fang kual ta char char a. Sava reng rengin an bawh lo nan thawm a nei kual char char a. Vau a thingkung te chu an perh leh pawp pawp țhin a. Lo chhungah a vei kual reng chu an lo ri pa chuan lo hmuin ral ațang chuan,"Ngula,in buh kûng i palchhe zo vang e . Khatin an vâk kual an vâk kual ngailo ania" a rawn ti lâng lang a. Hrangngula chuan nui chung hian,"Ka pa hian buh vengah min tirh loh phah tâkin ka ti mai alawm"alo ti sam et a. An ri pa chuan Hrangngula mizia a hriat chian em avangin a nuih liam vel ta mai mai ani.

          Chutia chhun chawfak hun pawh theihnghilh țhak khawp a tlai lam ni tlak dawn thleng a a vahkual hnu chuan a tum ang ngeiin Pît rual rilțam tawngkhawng tawh chuan Hrangngula awm lohna lamah chuan an rawn bawh lut ta ham ham mai a. Hrangngula chuan alo thlir reng a. Pit rualin an eițan ta maw tihah chuan Hrangngula chua a Pît rual awmna lamah chuan thawm dîm takin a kal phei ta țham țham mai a. Pît rual rilțam lah chuan an eitur bak ngaihtuah hman heklo le. Țhahnemngai takin buh chu an ei mawlh mawlh mai a. An mahni man tuma veh mektu an awm tih reng an ngaihtuah hmanlo. Hrangngula chu thawm dim tak chungin buh karah chuan a kûn phei zêl a. Pît rual awmna a va thlen chuan Pît rual chu aman ta zawt zawt mai a. Mahse vawikhatah chuan tamtak man theih ani lo a. Pît rual chu an thlawk darh chum chum a. Mahse an ril a țam ngang avangin an rawn bawh lut leh țhin a. Khaw thim dawn thlenga chutia a tihkual meuh chuan Hrangngula chuan Pit rual Sawmthum vel lai mai chu a man hman tawh reng mai. Amah pawh a hah ve ngang mai a. Hlawhtling inti fein Thlam lamah chuan a let leh ta a. A thim hawng dawn ani tih a hriat avangin Meichherte an siam sawk sawk a. Chawțhing tlemte chu bârin khaw lam pan tur chuan a kal ta nghal a..

         Zau a pel fel ta maw tihah chuan hnung lam ațanga hmanhmawh taka tu emaw lokal thawm hi a hre ta tlat mai le. Buh venga feh ve an khaw mite annih ringin a lo nghak ta a. Rei vaklo ah chuan Meichher a rawn eng pam pam a. Ngula chuan an lo ri pa pu Bungzathanga ani tih a lo hre thei nghal mai a. Alo thlen chuan Ngula chuan,"Pu Bunga lah ni rengin. I va hmanhmawh hmel em em ve" alo ti var a. Pu Bunga chuan,"E khai Ngula, i hawng daih tawh maw ka tia. Kan ri chhak lawka pu Thangvela buhveng kha Savawm nen anlo in bakkaih deuh ani awm e. Savawm khan alo hliam nual a. Mahse ngaihtuahawm anilo e. Zaua feh tamtak anlo hawng hman tawh a. Ramriak țhenkhat punin kan va bawisawm ta a. Mahse Savawm kha a kiang duh tlatlo mai a. Silai fehchhuahpui kan lo awmlo bawk nen. Thlam a rawn hel deuh reng a. Tlanchhuah na remchang ka hmuh veleh kalo put ru a. Khaw lama zualko turin kal ka tum ani"a han ti a. Hrangngula chuan," A va han zialo mang tak e aw. Khaw lamah chuan ka han kal ange. Thlam lamah chuan lo va kir leh tawh" tihpaha khaw lam pana han tlan mai a tum a. Mahse pu Bunga chuan,"Keimah khaw lamah chuan ka han kal ange. Thlam lamah chuan lo va let leh zawk rawh " alo ti vat a. Hrangngula chuan pu Bunga hmel ațang chuan a hlau hle ani tih a hre thei mai. Tichuan pu Bunga hnenah chuan," Awle,Thlam lamah chuan kalo va let leh ange" tih leh an ri chhak lama pu Thangvela te lo lam pan chuan a kal ta nghal a. Kalkawngah chuan Chuti tak mai a Savawmin Thlam a kiansan duhloh chhan tur awm ang chu a ngaihtuah ta char char a. Savawm chuan pu Thangvela chu lo bei tehreng pawh nise midangin an han bawisawm tawh hnu chuan kiansan ve mai awm tak a,Thlam thleng thlenga ala umzui zel chu a chhan awm ngeiin a ring tlat ani.

          An ri chhak pa pu Thanvela te Thlam a han thlen dawn chuan fimkhur takin thawm an ngai chang te te a. A meichher te timit in Thlam lam chu a pan ta zêl a. Thlam chhung ațang chuan patling rual chuan Thlam thlang lama Savawm awm chu hnawh kian tumin thawm an lo chhuah ve mêk a. Savawm pawh chu a rum ve ngul ngul mai a. Thlama awmte lah chuan an hlauh em avangin thawmchhuah a au vak vak bak an ti ngam silo. Hrangngula chuan Thlam chu a pan phei zêl a. Thimtham hnuaiah chuan Savawm chu han bawhchilh pawp chi anilo tih hriain Thlam a luh hmasak phawt chu a tum ta a. Thlam chhak lam ațang chuan Thlam chu pan zelin vawilehkhatah a tlan thut a. Thlam luhkaah chuan a zuang kai ta zawk mai a. Chutia Thlam luhka a rik tak rupah chuan Thlam chhunga awmte thawm chu a reh țhap mai a. Savawm pawh chu thlang lamah chuan a ri thla sut sut a. Hrangngula chuan ,"Hrangngula ka ni e. Kawngka min han hawn tawh u" a han ti a. Chu veleh Thlam kawngkhar chu a rawn inhawng a. Hrangngula chu Thlam chhungah chuan lûtin Thlam kawngkhar chu a khar ta nghal a. Thlam chhungah chuan Pu Thangvela chu a hmai leh awm vela thisen chiau pur mai hian alo mu a. Nu pakhat hian lo buaipuiin patling pali lai anlo awm bawk a. Hrangngula hmel an han hmuh chuan an phawk tlang hle mai a. Patling pakhat chuan,"Ngula, hetah enge i rawn tih a?" alo ti hu a. Ngula chuan thil awmzia chu an sawi zung zung a . Chutih lai mêk chuan Savawm chu Thlam hnuaiah chuan a rawn rûm leh ta ngur ngur mai le. Thlam chhunga awmho chu bang kil lamah an tawlh duak a. Chutah Ngura chuan,"Savawm hian hetiang em em hian mihring a hel ka la hre ngai hauhlo mai. Enge a chhan ni thei awma inrin le" tiin an khaw pa ho chu a han zawt a. Tumah chuan an chhang ta hauhlo mai. tawpah chuan patling pakhat chuan,"Pu Thangvela kan buaipui lai khan Savawm no kan hmu a. Khawi atan tiin kan la ta ani. Bang kilah sawn puan hlapin kan tuam saw. Kan va chhuah mai ngam silo a" a rawn ti a . Chu veleh Ngula chu bang kil lamah chuan pheiin puan hlap bawr luk mai chu ava hai nawk nawk a. Mahse thawm a chhuah palh an hlauh em avanga an lo tuam uap lutuk avangin Savawm no chu alo chhatthla lek lek mai a. Ngula chuan a tuamna chu kai phelh nawk nawkin Savawm no chu an ching let kual vel a. Reivaklo ah chuan Savawm no pawh chu a rawn pangngai chho țantawhin a rawn hram ta iak iak mai le. Chu veleh Savawm pui chuan Thlam bang chhak lam chu a rawn hai ta vak vak mai a. Thlam bang chu mal kalh mai anih avangin a rawn țhiat dawn ta mai. Hrangngula chuan thingfakin Savawm ke rawn lawr tawh chu alo vaw vak mai a. Savawm pawh chu tawlh kiang deuhin ala rum ngul ngul mai a. Chutiang renga an awm chuan rei an in veng zo dawnlo tih hriain Hrangngula chuan an khaw paho hnenah chuan,"Pawnah sawn Savawm no hi ka va chhuah anga. Meichher nen minlo zui dawn nia" tih leh Savawm no la sen tak pawm chu a rual a. Patling ho pawh chuan meichher chu an dep kai sap sap a. Chutah Hrangngula chuan a kut lehlama Savawm no pawma lehlama Chempui hum chungin Thlam luhka lamah chuan a chhuak phei ta a. Midangho pawh chuan Meichher leh Chempui nen an rawn zui ve mai a. Thlam luhka an han chhuak chiah tihah chuan Thlam kawtah chuan Savawm lianțha zet mai hi a hmui a thisen kai luam chung hian alo ding kur mai a. A rum ngul ngul mai lehnghal. Chutah Hrangngula chuan,"Hei i note kan rawn chhuah dawn a. Minlo bei hauh suh ang che"tihpahin Thlam luhka ațang chuan Savawm no chu a han chhuah ta a. Savawm pui pawh chuan Meichher eng atam vang chuan a rawn bei ngam biklo a. Savawm no chu Thlam luhka ațang chuan zuangthla in a pui awmna lam chu a va pan ta nghal a. A pui pawh chuan lawm takin ano chu alo liak kual vêl a. A duh ber a hmuh tâk avang chuan a note man tute pawh ngaihsak tawh lemlo in a rum ngul ngul a,in her kualin vau lam panin a kal ta a. A hnungah chuan anote chuan a zui dat dat a. Tichuan buh kârah an inher liam ta ani. Hrangngula chuan Savawm kha mihring ahliam avangin thah duh viau mahse mihring a hliam chhan an ngaihtuahin kutthlak kha a duh talo ani.

         Thlam an luh leh meuh chuan tumah reng an țawnglo a. Lungthulian pa ho chuan chutia rawlthar tuaitirte maiin a rawn chhanchhuak ta mai chu an lawmin Ngula chu huaisen an ti em em a. Pa pakhat chuan,"Ngula,ilo huaisen hle mai. Savawm no kha chhuah chu kan duh viau na a. Minlo beih mai kan hlauh avangin kan chhuah lawk ngamlo ani" a rawn ti a.Midang pawh chuan lawmthu an sawi sap sap a. Hrangngula chuan,"Ka pa chuan ramsate hian a chhan awmloin min bei ngailo ati a. Bakah an no neih hunlai hi chuan an kawlh bik ani tih min hrilh țhin a. A tak tak alo nih dawn kha" a rawn ti a. Lungthulian pa ho pawh chuan Savawm no an lo man tel kher chu pawi an tih thu an sawi sap sap hlawm a. Chutia an buaina ber a reh takah chuan Savawmin a hliam pu Thangvela hawn pui dantur chu an ngaihtuah ta a. Pu Thangvela chu a rin aiin a hliam ana lo hlauh mai a. Fiah fai takin ațawng lang lang peih a,mahse ahmai erawh a râng deuh niai thung a. A thi tihtawp nan vut te an han hnawih a. Khaw lama mite lo thlen hun nghah tawp aiin tiin Thing tlawn pakhatah puan hlap an țawn bet a. Pu Thangvela chu thingtuaiah chuan a khamphei zawnga hahdam thei ang bera a mut theihnan puanhlaptechu thingtlawnah chuan an țawn a. Chutah chuan pu Thangvela chu muttirin a tlak mai loh nan puan dangin an tuam belh leh a. Khaw lam pan chuan an zawn haw ta ani.

          Zau ațanga hla fe an kal hnu chuan râlkhata meichher eng anmahni lam pana lo de thla sep sep chu an hmu thei ta a . Patling kawng chhukchho a han zawn chu thil hahthlak tak alo nih mai bakah mipa panga chauh annih avangin hmun rem laiah chuan an țhiante lo thlen hun chu an nghâk ta a. Pu Thangvela pawh chu hmun zawl deuhah chuan an han muttir ta a. Rei vakloah chuan khawchhung lam ațang chuan tlangval leh paho tamtak chu Silai leh fei nen an rawn thleng ta rup mai le. Mahsela an beiseiloh tak maia kawng laka an han in tawk ta mai chu mak an ti tlang hle mai a. Khawchhung lam ațanga lokal ho chu pasalțha Chawnhawitluran a rawn ho a. Pasalțha Chawna chuan thil awmzia chu a han zawt a. Pu Thangvela bawisawm tu zinga patling pakhat chuan an sawi ta zar zar mai a. Thil awmzia an han hriat chuan Lungthulian khaw tlangval leh pa ho chuan Hrangngula chu huaisenin fing an ti em em a.Mahse an khaw pa lo hliamtu Savawm chu nungdama chhuah an tum ta hauhlo mai le. Pasalțha Chawnhawitlura leh tlangval dang sawm rual zet mai chuan Savawm hnu chu va chhui a ,va thah ngei chu an tum ta tho mai. Hrangngula chuan thil awmdan chu hriain pasalțha Chawna hnenah chuan,"Ka pa Chawn,Savawm kha no hruai lai ani a. Va thah kher a țul em ni. Nunna em pawh kan chanlo a" ava ti dek dek a. Mahse pasalțha Chawna chuan,"Tunah pu Thangvela a hliam a,nakinah tunge a hliam leh ang . Kan that ngei tur ani"alo ti bung hmuk a. Hrangngula bawk chuan," Anih chuan ka lo kal ve ange" alo ti thuai a. Mahse pasalțha Chawna chuan,"Nang zawng in lamah lo va hawng rawh. Tlangval kan awm tawh hi" alo ti sam et a. Hrangngula tan pawh han kal luih ngaihna awm bîk heklo le. Khaw lamah chuan a haw ve ta a. Pasalțha Chawna leh tlangval dang sawm rual velte erawh zau lamah chuan an kir leh thung ani.

           Zanlai arkhuan hun velah chuan pu Thangvela zawntute pawh khuaah an lut tawh a. Hrangngula chu an in lam panin a hawng nghal nal nal a. In azuk thlen chuan apa chuan alo ngaihtuah hle mai a. Ina a han luh veleh chuan apa chuan,"Ekhai,kalo ngaihtuah khawp che asin. pu Bunga rawn zualko dan lah kha a rapthlak khawp a. Ka lo mangang hman viau a"alo ti nghal bawrh bawrh a. A iptea a thil ah te phawrh mawlh mawlh pahin Hrangngula chuan," Ka pa,ngaihtuahawm ka ni hlei nem. Savawm pawh kan pasalțha Chawna hovin an va kap dawn anih kha mawle" a ti a. Chutah a pa chuan," Kan pasalțhate nge nge an chhuanawm țhin e . Mahse zan zana va beih nghal mai erawh a țha ber lo asin le" a ti nang nang a. Hrangngula pa vek chuan," Kha lah min khum der tawh a.Pít rual chu i bum thei ve ta ani maw. Sava hmul pawh tur kan va nghah ve. Zanriah te han ei ve phawt la.Keiman i sa hawn chu kalo puah ange" ahan ti a. Tichuan Hrangngula chuan a zanriah ei tur chu a thur chhuak mawlh mawlh a. A pa chuan Pît rual chu a hmul a lo pawt ve nghal mai bawk.

          Zawngin khaw lamah ve thung chuan Vanpuilala leh a upate bakah a pasalțhate chu an khawthar sah tur chungchang sawihoin zan khaw tairek thlengin anla inhnial laih laih mai a. Țhenkhatin Tuivai ral han kai chu mahni lu zuar ang mai annih dawn thu sawiin an duhlo a. Mahse atam zawk chuan khawthar han sah ngei ngei chu an duh thung a. An thu a inhmuh thei takloh avang chuan lal chu a han ding hluai a,a aw then kharh kharh pah chuan,"Awle,kan pasalțhate leh kan upate khing lai ram thleng thlengin khawthar kaina tur hmunțha zawngin kan han vahchhuah tîr a. An han kalna a an thil han tawn zawng zawng leh a ram țhat zia thlengin kan hre tlang vek a. Khawthar kai duhlo zawnga ngaihdan neite kha ka zawt ache u. Khawthar kaina tur thlithlai tura kan tlangvalte kan tirh hma khan engah nge in duhloh thu in sawiloh ni. Tunah chuan hei hi ka thutlukna ani. Tuivai ral chu tun favang ațang hian kan kai țan anga. Kan tlangval țhenkhatten khawthleng tur buatsaihin in lehlo dinna tur hmanrua anlo la khawm dawn ani. Ni danga khawthar kan kai dan anglo deuhin tun țumah chuan pawltlak ațangin kan in thiar chhuak țan anga. Chapchar awllen laiin in lehlo din fel kan tum ang. Favang lai ațang hian kan khaw thar tur chu kanlo han chei hnum țan anga. Thlawhhma lakna tur ram pawh kan lo enfiah vek tur ani. Khuangzangho ram chinah khua kan din dawnlo a. Minlo tibuai anih chuan an khua pawh kan hal mai dawn ani. Sailo lal ka ni a,Khuangzangho hlaua tlanchhe mi ka nilo a. Ka ruala kal ve duhlo in awm anih chuan zanin la la hian ka khua hi chhuahsan rawh u"a ti ta riap riap mai le. Lal in chu a reh țhap a. Tumah reng an țawnglo. Lal vek chuan,"Tunah chuan kan thurel kan zo fel tawh a. Naktuk lamah hmalak zel dan tur kan relho dawn nia. Kan val upate khan Zawlbûk lama tlangvalte kha lo inbuatsaih țan turin hrilh ang che u. Ram țha lai lai chu Sailo lal te chanpual ani. Tuamhin min dang tur anilo" a han ti leh a. An lal thu hnial ngam an awm takloh avangin rorel chu titawpin an mahni in lam țheuhah an haw ta hlawm a...




1 comment:

thutiam

  Mumbai Lamtluang : Thutiam ka hlen tak chu….   Kum 2014 June   ni 22 a ni a. Pawl sawmpahnih a hattrick ka siam avanga zirna lam ka be...