Ṭhen-45
Hmar hnam
tlangval khaw hrang hranga awmte kohkhawm chu thil awlsam ani hauhlo mai.
Lamkal an tirh ațanga nihnih liamhnuah pawh chuan
an la thleng kim theilo a. Pasalțha Chawna
hmanhmawh lutuk chu a awm hle hle thei meuhlo. Khawlian rama an Bawk khawh alo
tlansan ta kher kher te chu a inchhir rum rum a. Mahsela an tana Khawlian khaw
run na hun țha a awm theihna anih avang
chuan amah leh amah chu ala inhnem hram hram a. Khawlian khaw run tur chuan a
theih ang angin ruahmanna alo siam lawk vek a. Khaw hrang hrang ațanga Hmar pasalțha leh val
upate nen chuan Khawlian khua an beihdan tur chu an lo rel lawk diam a. Nikhat
an nghah leh hnu chuan an beisei ang ngeiin khaw hrang hrang ațangin Hmar tlangval zasarih vel zet chu Parvachawm khuaah an
tlim ta hmur mai le. Pasalțha Chawna
chuan khawtin ațanga pasalțha leh val upa bakah a hruatu deuhte chu an kohkhawm a.
Zawlbukah chuan Khawlian khua an beih dan tur an sawi ho nak nak a. Chawna
chuan,"Khawlian khua hi a tamzawk chuan in la hmulo anga. Ralkhata inlo
hriat mai ai khan a ropui daih dawn ani. In Sangkhat leh Sawmli khua lai mai
ani a. Chuvangin awlsam taka lak mai theih ani dawnlo ani. Chumi piahlamah chuan
tlangval an nghahin an inthurual em em a. Fing taka rem kan ruatlo anih chuan
kan hnam tana chhiatna rapthlak tak a thleng hlauh thei ani" a han ti a.
Chu veleh Pherzawl pasalțha Zanghilhzoa chuan,"Anih
i ruahmanna chu han sawi ta che" alo ti a. Chawna chuan,"Chhun
chawfak zawh velah Khawlian ram lam panin kan kal anga. Kawng laka minlo lambun
tumte an awm palh pawha kan zavaia min hup barh loh nan kei leh tlangval dang
Sawmnga velin hma kan hruai anga. Minlo lambun anih pawhin a bak zawng chuan
min rawn pui thei dawn ani. Khua kan beih dawnah pawh tlangval za rual velin ka
hoin kan bei hmasa phawt anga. A bak zawngin ngaw hnuaiah țan inlo khawh ang. Thui vaklo kan han luh hnuin kan rawn tawlh
let anga. Khawlian lamin kan tlanchhe ta emaw tia minlo umzui veleh in lo kap
anga. Tichuan khaw chhunga niloin ramhnuaiah kan inbei dawn nia" a han ti
a. Khawdang ho pawh chuan pasalțha Chawna
rawtna chu an pawm tlang hle mai. Thil pawimawh dang an sawi zawh hnu chuan
tlangval zasarih vel zet mai chu Khawlian run turin an inzuichhuak ta a. Pasalțha Chawna leh tlangval Sawmnga rual chu a nawlpui zingah kal
lo in hma lamah an lo kal thung.
Parvachawm an
chhuahsan hnu chuan tluang taka kal zelin tlai lam ni tlak hma hian pasalțha Chawna leh a hote chuan Khawlian rama Bawk an khawna lai
Pachiau ngaw chu an va thleng ta a. An Bawk khawhna lai an thlen chuan mitthi
ruang alo let rum a. An in sak sa tepawh alo tlu darh vek tawh a. Ruangte pawh
chu lo puam vek tawhin a rim pawh a chhe viau tawha. Chawna chuan ruangte chu
an bel chiang that that a. A naute ruang vek ani tih a hre mai a. Mahsela ruang
chu sawmhnih chauh anih vang Chawna chuan Ngulate ho chu an la thi veklo anih
ringin a rilru pawh a nuam deuh sawt a.A hote zinga pakhat hnenah
chuan,"Hetah hian kan țhiante kha
lo nghak la. Kan unaute ruang phum tur hian mi sawm vel rawn hnutchhiah ang che
u. Keini zawng kan lokal zel rih ange" a han ti a. Tichuan Khawlian lam
pan chuan an kal leh ta zel a.
Chutih lai mek
chuan Khawlian lam erawh Khuangchawi turin an in buatsaih mup mup reng a.
Ngulate ho an va man ni ațang pawha nithum vel lai aliam
tawh avangin boruak pawh a ralmuang tawh viau a. Ralven bukah te erawh chuan
ralveng tur an la indah reng tho a. Vanpuilala chuan Hmar hoin an rawn beih
ngam a rin loh avangin Hmar ho lo dang tur emaw,lo lambun tur takngial pawhin a
tlangvalte a tir hauhlo thung. Chutih lai chuan Hmar tlangval a man ho te erawh
a ngaihven viau mai a. Khuangchawi zawh thlenga an dam zawhloh a hlauh avangin
a sawi lawk anglo deuhin ei leh in tur pawh an pe țha viau mai a. Ngulate pawh an harh țha viau tawh mai a. Khawlian tlangvalte chuan an ven reng tho
avangin an kut phuarnate chu an phelh sak rih a. Rip chhungah ațanga an chhuah erawh an phal chuanloh avangin zun leh ek nen
an inchiahpiah nuai tawh a. Rei tak han tanna atan chuan a duhawm fahran lo
ani. An hrehawmna an tihnep sak viau tawh nain tuma tlawhpawh theihlohin an
veng tlat a. Lal upate takngial pawhin lal thupek la hmasa lo chuan an mi mante
an tlawh chu a remlo . Chutiang anih avang chuan Zarkimite chhungkaw tan pawh
Ngula hmuh ngaihna chu a awmlo a. Zarkimi beidawng rilru hah bawk si chuan hmel
hlim reng reng a pu thei lo. An lal Khuangchawina tura inbuatsaihna lamah
telveba ngaih zel bawk si avangin phur lo takin a chhuak nitin ve tho a. Ngula
hmel hmuh mawlh chu a thil chak ber ani.
Chumi zan chuan
Khawlian nula leh tlangvalte chu an hma lawka Khuangchawi ni atana inbuatsaihna
neiin lam chi hrang hrang an zir a. Vengtin maiah chuan khuang nen an ri tluk
tluk mai a. Khawlian in sangkhat khua chu a rik hian a ri hulh hulh ani ber
mai. Lam zir paha nula leh tlangval hlim nui ri chuan khua chu a luah hnen hle.
Lal leh upate meuh pawh lal ina tawm sen reng loin leikapui ațang chuan lal in tuala nula leh tlangval lam zirte chu anlo
thlir ve reng a. Vanpuilala chuan,"Ka pa unaute lak ata ka tlanchhiat hnua
ka hlim ber țum ani awm e. Hetianga khaw
ropui hi khawvelah hian a awm dawn em ni le. Ka khaw mipuiten min thlawp na
vang pawh hian ka lawm ani" a han ti a. A upate pawh chuan an khaw
ropuizia leh lal fel tak an neih vang chauha hetiang dinhmun thleng chuangkai
thei annih thu sawiin an lal chu an lo fak vel luam bawk a.
Lenghawn arkhuan
hun thleng pawh chuan Khawlian nula leh tlangvalte chu an la ri hulh hulh reng
a. Ngula leh a țhiante erawh rip chhunga ngawi
rengin an țhu țhap a. Chutian an ngawih țhap
lai chuan Parvachawm pasalțha
Neihthanga chuan,"An khuangchawi tur chu an hlim hle mai maw. Reiloteah
chuan lungngaihna hlirin an khat tawh awm si a" a rawn ti a. Ngula chuan,"Kan
unaute hi anlo lang har tawh viauin ka hre mai. Keini lah engmah titheiloin kan
awm reng a" alo ti a. Neihthanga chuan,"Khuangchawi hmaa an lo thlen
hmanloh chuan kan chan a chhe viau dawn ani. An lal lah hian zahgngaihna a lan
tir hmel siloh a" a rawn ti leh a. Ngula chuan,"Ni e,thih angaih leh
kan thi tlang anga ni mai" alo ti sam et a. Zawi te te a phun sep sep
chung chuan an chunga thil lo thleng tur chu an nghak ta tawp mai a. Anmahni
veng tur chuan tlangval sawm vel lai mai an awm bawk a. Chunghote pawh chuan
Ngulate ven an ngaih avanga an țhiante ho
zinga an tel ve theilo chu pawi an tih thu an sawi ve lang lang bawk a.
Zanrei tak
thlenga lam zira an rik hut hut hnu chuan Khawlian nula leh tlangvalte pawh
chuan mut hahdam an mamawh ve tho avangin nulate chu in lamah an hawng ta a.
Tlangval țhenkhat chuan an nulate chu an va thlah
ve bawk a. Tlangvalte Zawlbuk lama an kai hnu phei chuan Khawlian khua chu
mihring pawh an awmlo emaw tih mai tur hian a reh leh țhuap tawh mai. Ralvenga an dahte pawh a ralmuang nia an hriat
avangin thingbul remchang nghengin anlo mutthlu ve bawrh bawrh mai a. Chutih
lai mek erawh chuan Hmar tlangval rual chu pasalțha Chawna hoin Khawlian khaw thleng mawng lam Khurchhekawn
mualah an tlim hmur tawh mai a. Pasalțha Chawna
leh khaw hrang hranga pasalțhate chuan
Khawlian khaw beihdan tur chu an sawi ho a. Parvachawm khuaa an lo sawi lawk
tawh ang nilo deuhin Pasalțha Chawna
hoin tlangval zahnih vel khuaah an lut anga. Khua chu an hal nghal mai dawn
ani. Tichuan Khawlian tlangvalten an rawn beih veleh ram lamah tawlh lutin an țhiante chuan anmahni rawn um tute chu anlo sai thlu nghauh
nghauh mai dawn ani. An ruahmanna te an sawi zawh hnu chuan Chawna
chuan,"Ngawi lawk teh u. Kan ruahmanna kha tuh danglam angaiin ka hria.
Loh theiloh thil anih loh chuan khua hi kan hal tur ani lo ang. Vengthlang lama
Zawlbuk hi kan hal zawk dawn nia. In ding zawng zawng kan pawngpaw hal ngawt
zawngin nunau pawisawiloin an tuar lutuk ange" a rawn ti a. Midang ho
chuan a remruatna chu an han hnial nak nak na a pasalțha Chawna chuan khua hal chua aremtih takloh avangin an hnial
lui ngam talo a. Chawna hian an Bawk khawhna laia Khawlian pasalțha Vanzika nena an inremsiamna kha hre hrengin khua hal em kha
chu duh ta bik lo ani.
Khawlian khua
chu a reh ruih mai a. Khaw sir velahte chuan a khat tawkin Sihal an u chuah
chuah mai bawk a. Khuan hmasa khuan hma,Khawlian mipuite an muttui lai tak mai
chuan Pasalțha Chawna leh Tlangval zahnih
rual chu Khawlian khaw bei turin an thawk chhuak ta țhem țhem mai le. Khua an han hnaih
viau tawh tihah chuan hmun fal deuh pakhatah hian mei alo la eng teng teng mai
a. Pasalțha Chawna leh tlangval panga vel chuan
mei eng lo chhuahna lam chu an pan ta nghal a. An va thlen chuan Khawlian
tlangval pathum hi ralven buk bang nghengin anlo muhil bawrh bawrh mai a. Pasalțha Chawnate chua zawite a pan zelin Khawlian tlangval muhil
mekte chu harh leh ngai tawhlo turin an thin hnunah feiin an chhun thawih
thawih mai a. Chhun nawn leh ngai reng an awmlo. Chutah pasalțha Chawna chuan,"Tunah chuan khuaah tuma hriatlohin kan
lut thei tawh ang" a han ti sap a. Khawchhung lut tur chuan an kal leh ta
a. Khua an han luh chuan a reh țhiap mai
a. Chawn leh a hote chuan fimkhur takin Khawlian veng mawng lam,Haizang veng
Zawlbuk lam chu an pan ta țhem țhem mai a. Thawm siam palh an hlauh avangin kawng rem lai
zelah chuan an kal a. Engemaw ri rek awm apiangin an han chawl leh țhap țhin a. Haizang veng Zawlbuk an
han thlen chuan Chawna chuan Zawlbuk piah deuhah tlangval Silai kengte chu an
rem khawm a. A zawhfel hnu chuan Zawlbuk tuala meichhemna chu an thai darh zauh
zauh a. Thingthu nung țhenkhat chu Zawlbuk chungah
chuan a vawmkaiin a naute awmna lam pan chuan a kal leh ta nghal a. Rei vakloah
chuan Zawlbuk chunga thingthu nungte chu in mutin thli chhem zawng chuan
Zawlbuk chung Di chu a kang țan ta a.
Chawna leh a hote chuan Zawlbuk ațanga
Khawlian tlangvalte anlo tlanchhuah hun chu an lo nghak tawp mai a. Chutia an
nghah țhap lai chuan Khawlian khaw ralven buk
chhaklam ah chuan Silai a puak ta dur mai a. Zawlbuk chung pawh a kang eng ve
piap piap tawh a. An rinloh lam taka Silai alo rik takah chuan Chawnate chu
khaw mawng lam panin an tawlh hretah. Siali rikhnu rei vakloah chua Zawlbuk ațangin Khawlian tlangvalho chu an rawn zuangchhuak ta sup sup
mai a. Tum bik pawh nei loin Silai an rawn hmet puak nghal zawt zawt bawk a.
Pasalțha Chawnate lam pawh chuan Zawlbuk lam
hawi chuan Silai an hmet puak ve ta a. Anni zawng an kah tura te an hmuh theih
avangin Khawlian tlangvalte chu an tlu phawk phawk mai a. Mahse rei ani lo.
Khawlian tlangval Zawlbuk danga awmte chu hmanhmawh takin Haizang veng lamah an
rawn tlan khawm ta sup sup mai a. Chawnate awmna lam pan chuan meichher alo de
thla ta sup sup a. Khawlian tlangval rual chu an rawn ri thla hum hum ani ber
mai. Chu chuan Haizang veng Zawlbuka riak tlangvalte pawh phurna pein Chawna te
chu a aia nasa zawkin an nawr a. Pasalțha Chawna
chuan a naute chu a him chinah a tawl liam pui zel a.Silai an kah puah ve reng
avang chuan Khawlian lam pawh chuan an rawn pawngpaw bawh ngam biklo a. Mahsela
veng dang tlangval an rawn thlen hnu chuan Khawlian tlangvalte chu a rik hian
an rawn ri thla hum hum ani ber mai. Chawna te tan pawh Khawlian tlangval zawng
zawng han beihzel ngaihna a awmloh avangin an țhiante țanhmun lo khawhna lama hruai luh
ngei tumin an tawlh liam ve ta a.
Chutia Chawnate
an tawlh liam takah chuan Khawlian tlangvalte chuan um chhunzawm zel tumin Ngaw
lam chu an pan ta mai a. Mahsela an zingah chuan Khuangzangho an lo awm ve reng
a. Khuangzang pasalțha Ginzapaua chuan Khawlian val
upate hnenah chuan,"Hmar ho hi umzui chi anni lo. Khua rawn bei tute kha
mi tlemte bak anni loang. Tunah chuan a tam zawkin țanhmun nghet nei sain minlo chang reng tawh zawk ang. Kan
umzui zel hi anni duhdan ani dawn ani. Khua an run apiangin hetiang hian an
tifo ania" a rawn ti a. Khawlian val upate pawh chuan Hmarho in Bungpilawn
an run chungchangte kha anlo hre ve vek a. Khuangzang pasalțha thusawi chu zawmin an tlangvalte chu Hmar ho um zui lo tur
chuan an han au zui a. Mahsela a hmasa fal deuhte chuan an val upate aw hre
phak tawloin khaw mawng lam ngaw chu an lo lut hman a. Khaw chhung lama an țhiante an din țhap lai
chuan ngaw chhungah Silai a puak zawt zawt mai a. Silai puak a reh chiah tihah
chuan ngaw chhung a țang chuan,"Khawlian
tlangvalte u. In țhiante hi in rawn chhan ngam
dawnlo em ni" a rawn ti lang lang mai a. Khawlian pasalțhate chu an thirimin hle mai a. Ngaw lamah chuan tlan mai an
han tum a..Mahsela an val upate chuan,"Ekhai,tunah zawng kan khua kan
venhim angai rih e. Ngawah khuan zuk lutin lo let leh talo ula. Kan hmelmate
tan chuan belchunga sa an kan ni tawh dawn asin" tiin an dang hram hram a.
Ngaw lama Hmar ho lahin Khawlian ho hriat tawk leh chuan thawm an siam reng a.
Khawlian lam lahin bei zui duhloin khawchhung hmun hrang hrangah an inrem fel
ta zawk a. Khawvar dawn thleng thawm an neih hnu pawha Khawlian lamin an rawn
beih tak siloh ah chuan Hmar tlangvalho pawh chu an thawm a reh zui ve ta a.
Khawlian lal
inah chuan lal leh upate chu zan lama beih an tawh avang chuan anlo inko khawm
ve mek a. Hriangmual khaw upate pawh anlo awm ve bawk a. Khatia Hmar leh
Khawlian buaina an hriat chiah khan Khuangzangho pawh chuan hun remchang anlo
zawng ve char char hi alo ni a. Remchanga lak tumin anlo in buatsaih ve char
char a. Khawlian lal tlawn lungawina nih pahfawmin an khaw upa țhenkhat leh tlangval zahnih rual chu an pasalțha Ginzapaua hoin Khawlian lamah an lo tir hi alo ni a.
Khawlian khua an rawn luh dawn khan Khawlian ralvengho pawhin țha takin anlo luh tir a. Khua an luh hun leh Chawnaten Zawlbuk
an hal hun kha a inrual deuh chiah a. Khuangzanghoin khatia Zawlbuk kang an han
hmuh takah khan Silai Zawlbuk a tlanvgvalte țhawn
thawh nan Silai an rawn hmet puak ta ani. Thawm rawn chhuah hmasa lo se zawng
Haizang veng Zawlbuk tlangvalho chan kha a chhe zual viau dawn ani. Chumi anih
avang chuan Khawlian lal Vanpuilala chu Khuangzangho chungah a lawm em em mai
a. A upate an kim vek tawh hnu chuan,"Hei kan unau Khuangzangho zarah kan
khua chu ala him pial mai . A hun takah lo thlengin Hmar ho lakah min rawn
chhanhim ani ber ang chu. A lawmnan vawiin lam chu kan khuaah la cham rih
sela,chawhlui tepawh ka la kil duh e" a han ti a. A upate pawh chuan an
lal rawtna chu an pawmpui a. Khuangzangho pawh chuan la cham rih chu pawi an
tilo a. Mahse Khuangzang upa Paudama chuan,"Lal pa, kan tlangval ho zawng
zawng nena la cham rih chu kan duh viau nachungin kan khaw lam pawh venhim a
ngai thoin kan hria a. Kan tlangvalte hi chu lo han hawn sela. Keini ho zawnghi
chu kan la cham rih ang e" a rawn ti a. Vanpuilala chuan,"Ekhai,ani
tak e. Tunah chuan keini pawh kan in ralring vek tawh a. Hmar ho laka inven
zawhloh thu a awm tawhlo ang. Nangni in la cham dawn tho chuan in tlangvalte
chu lo han haw pawh nisela a pawilo e. Tukțhuan
eikhamah hawng sela a țha ang" alo tive bawk a.
Chumi hnu chuan Khuangzang upate chuan lal in an chhuahsan ta rih a.
Khuangzang upate
an chhuah hnu chuan Vanpuilala chuan,"Hmar ho chuan ka khuate an rawn bei
ngam ve amaw. Ka rin ai daihin an huaisen mai ka ti. An tlangval kan mansak
takte kha chu an la him ang chu maw?" a han ti a. Upa pakhat
chuan,"Lal pa,an la him e. Rawn chhanchhuah tum pawh annih hmelloh. Khua
kha an rawn bei ve hrim hrim duh ani hmel" a lo ti a. Vanpuilala
chuan,"Kan pasalțha Vanzika sawidan kha chuan
Haizang veng tlangval bakah veng dang tlangval țhenkhat kan chan nual ani awm a. Kan pasalțhate pawh kohkhawm ila a țha
ange" a han ti a. Tichuan an khaw pasalțhate
leh val upate kohkhawm tur chuan tlangaupa chu an tir ta nghal a.
A pasalțhate leh val upate an lo thlen kim hnu chuan Vanpuilala
chuan,"Kan khaw rawn beitute chu Hmar ho anni tak tak em?" a han ti
a. Pasalțha Vanzika chuan,"Lal pa,Hmar ho
chu ani ngei alawm" alo ti a. Vanpuilala chuan,"Tlangval engzah nge
kan hloh" a rawn ti leh a. Vanzika chuan,"Lal pa,Sawmthum lai kan
hloh ani. Ngaw chhungah lo tlan lut hmasate kha kan dang hman tawh silo a. Kan
thiamloh ani e" a'n ti a. Vanpuilala chuan,"Tu thiamloh mah anilo e.
Kan lo inthlahdah deuh ani. Hmar ho chu umzui nge țha anga min lo beih leh hun nghah mai?" a han ti a. Val
upa Thanruma chuan,"Lal pa,tunah chuan umzui chi anni rihlo anga. Mahsela
mim rawn beih hun lo nghah tawp ai chuan anmahni bei tura kal chu a țha zawkin ka hria. Kan tlangval zinga a zahve pawh hi kal ila
Hmar khuate chu a mal malin kan hneh vek thei ang chu" alo ti a. Chutah
Lal chuan,"Hetiang dinhmuna kan din tak siah chuan chapchar awllen lamah
khuang chu ka chawi zawk mai ang a. Tunah chuan Hmar ho run turin inbuatsaih
nghal ila a țha ange. Ralveng kha indah belh
ula. Tumahin khua hi chhuahsan rih suhse" a han ti leh a. Thil pawimawh
dang an sawi zawh hnu chuan val upa leh pasalțhate
chu an chhuak ta rih a.
Chutih lai mek
chuan Ngulate erawh beidawng rilru tak chung hian rip chhungah chuan an țawng sap sap a. Tlangval pakhat chuan,"Kan unaute chuan
Khawlian tlangvalho chu an ngam talo em ni ang aw" a rawm ti a. Neithanga
chuan,"Nizan kha chuan ka beisei a sang hman viau asin. Khua pawh a kang
miahlo ani ang a" a rawn tivr bawk a.Ngula chuan,"Min vengtute lah
hian engmah min hrilh duh silo a. Pasalțha
Chawna chuan remruatna țha tak anei turah ngai phawt
ila. An tlawm em zawng ka ring hauhlo mai" alo ti vat a. Neihthanga
chuan,"Min rawn chhanchhuah hmasak kalo ring viau asin le" a rawn ti
a. Ngula chuan,"Kan awmna an hre dawn hlei nem.Thi vek tawh turah min ngai
pawh ani thei a. Tunah chuan lo nghah rih phawt hi kan tih theih tawk ani
hi" alo tia. Beih an tawh vang nge chumi ni chuan Ngula te chuan tui in
tur far khat pawh an dawng lo. Khawlian khaw lam pawh an tlangval sawmthum lai
mai Hmarhoin an thahsak avangin an ngui nghiai mai a. Thinrimna leh phuba lak
chakna hlirin an khat tawh ani. An țhiante
ruang an vui zawh hnu chuan Khawlian tlangvalte chu an lal thupek angin phur
takin Hmar ho beihna a telve ngei tum chuan an inbuatsaih ta nghal a.
Zan lamah chuan
Khawlian lal Vanpuilala chuan Khuangzang upaho chu zanriah a kilpui a.
Buhchangrum leh sa puar elha an ei hnu chuan zu a ahan zuk leh ta a. Khawlian upahoin
do engemawzah an tlak tawh hnu pawh chuan Khuangzang lam chuan ruih hlau niawm
tak hian an no dawmlai pawh chu an la tlak zo thei manglo a. Vanpuilala
chuan,"Ekhai,Kan Khuangzang unaute chu,engah nge khatia zuno pawh tlak
ngamlo a in awm ni. Kei Vanpuilala hian tlakchham ka neih inring amaw. Khawnge
ka no ngei hian kan tulh ang che u" tiin a Seki no khat pum chuan zu
tuitling chu an siak chhuak a. Khuangzang upa ho hnenah chuan an pe ta a.
Mahsela Khuangzang upa Paudama chuan,"Lalpa,tam han in thei pawh kan nilo
e. Naktuk lama kan khaw pan turte kan ni si a. Thawh te kan hai reu reu
ange" alo ti a. Mahsela lal chuan a pe lui ta tho a. Khuangzangho chuan a
mawi tawkin anlo in zel a. Zanrei tak thlenga zu an in hnu chuan Khuangzang
upaho pawh an thlen in lam pan turin an chhuak ve ta a.
Khuangzangho upa
ho an chhuah hnu reilote,tuibur hmuam da vel lek ah chuan Vanpuilala pum chu a
rawn na ta riai riai mai a. A upa țhenkhatte
pawh an la awm nuala .Vanpuilala pum chu a nat zual deuh avangin a nupui hnenah
chuan,"Lalhleia nu,kan Bawlpu kha va ko tawh. Ka nuamlo deuh em mai"
a han ti. A upate chuan,"Lal pa,engtin nge i awm a?" anlo ti sap sap
a. Vanpuilala nu Lallianpuii chuan afapa chu Khumpui lamah an kai phei a. A
upate chu akiangah an ding țhap a. Vanpuilala
pum chu ana zual hle a. A dul.dawmin a țhen
tlawk tlawk mai a. A upate hnenah chuan,"Ekhai,ka tuarchhuak zo dawnin ka
hrelo. Ka zunoah khan engemaw an pawlh ani ang. Han en teh u" a han ti a.
A upate chuan lal ina zu no awm zawng zawng chu an en vek a. Mahsela engmah han
rinhleh tur a awmlo a. Bawlpu alo thlen meuh chuan Vanpuilala chu a chau țan der mai le. Harsa ti taka rawn țawngchhuakin,"Ka pasalțhate
zuk ko ula. Khuangzang upate kha rawn hruai nghal rawh se" a rawn ti țawk țawk a. Upa pakhat chu Zawlbuk
lamah a liam ve nghal a. Bawlpu chuan an theih ang tawkin an buaipui zung zung
a. Mahsela Vanpuilala pumna chu a zual zel a. A chil thli te a tla duah duah
tawh a. A nupui leh anu phei chu anlo țap țan der tawh a. A tawpah chuan Vanpuilala chuan a damchhuak zo
dawnlo tih hriain a upate hnenah chuan,"Ka fapa hi rinawmtaka lo zui zel
turin min tiam rawh u" a rawn ti țawk țawk a. A upate chuan,"Lal pa,kan thih thlengin rinawm
takin kan zui mawlh ang" an ti a. Chutah Vanpuilala chuan zawite
hian,"Pialralah " a rawn ti sap a. A sawi zo chiah tihah chuan a thaw
hrawk hrawk a,meng pual rulh rulhin a chatthla zui ta mai a. A nupui leh anu
chu an țap nghal hawm hawm a. Vanpuilala a
chatthla chiah tihah chuan pasalțha Vanzika
chu a rawn lut hlawl mai a. Engmah ngaihtuah hmasa lo chuan,"Lal
pa,Khuangzangho pakhatmah khuaah an awm tawhlo. A rukin alo chhuak vek" a
rawn ti a. Mahsela thilawmzia man nghal vatin lal inah chuan mittui nen a ding
ngawi ve ta reng a. Vanpuilala nu Lallianpuii chuan a fapa chu a țah nasa mai a. A fapa pawm chung chuan,"Ka fapa,nun
hahdam takin i awm dawn chauh asin. Helai hmun kan kai dawn lai khan doral
lakah kan him tawh ang. Kan tlanchhe tawh dawnlo ani. Ka nu,hlim takin kan awm
tawh dawn alawm i tih kha. Min la kalsan theilo ani" a han ti a. Ni
e,Zawngin khua ațanga a pa unaute hlat thei ang
bera a tlanchhiat hnuah pawh Vanpuilala chu hmelma kut ațangin ala him thei tak tak chuanglo ani. A tum ang ngeiin khaw
ropuitak chu a din ngei a,mahse a lal lai ni chu a tawi hle thung si.
Zanreh lai takah chuan khawlian lal in ațangin Darkhuang a rawn ri vung vung mai a. Lal ina țap rawng rawng thawm chuan lal in leh avela awmte pawh țhawng tho chiang ngei mai. Darkhuang ri hia apiang pawh chuan
thil awmzia hriat tumin lal in lam chu an pan nghal zel a. An lal boral thu chu
tlangaua in hrilhhriat hranpa a ngai reng renglo.Khawnbawl upate leh pasalțha te chuan an lal chu Khuangzangho hrai hlum ngei anih ringin
a umzui dan tur an lo rel ve mek bawk a. Vanpuilala nu Lallianpuii chuan upate hnenah
chuan,"Upate u,ka fapa phuba hi in la ngei ngei tur ani. Khuangzangho bak
rin tur dang an awmlo a. An khua pawh han hal vek ang che u" a rawn ti a.
Upate pawh chuan Lallianpuii chu lo țawng
thlamuanin phuba an lak ngei tur thu an hrilh a. Upate chua pasalțha Vanzika chu khaw tlangval zahve kohkhawma Khuangzangho
umzui nghal turin an ti bawk a.
Chutia Khawlian
khaw mipui an lal boral avanga an buai luih luih lai chuan an khawdaiah an
ral,Hmar tlangval rualte chu pasalțha Chawna
hoin an awm khup mai a. Hmar ho chuan khua an beih vawihnihnaah chuan hneh ngei
an tum ruh hle mai a. An ralreldan pawh ti danglamin khua chu hmun thum ațangin an bei dawn ani. Ngulate erawh Darkhuang ri vu vu an
hriat khan Khuangchawi vel tur vanga an vuak mai maiah an ngai a. Ngaihțhatlohna pawh nei lemloin an muhil zui leh mai bawk a.
Ṭhen-46
Zawngin khua a țanga Khawlian lam a kai ni a țanga chhiarin Vanpuilala chu Khawlianah kum sawm chuang hret
chauh alal hman ani. A lal hun chhung reilo hle mahsela lal fel leh zaidam tak
,khua leh tuite țhatna tur ngaihtuah mi leh lal
fing tak anih avangin kumreilo te chhungin in sangkhat leh Sawmli khua an tling
hman a . Zawlbuk pawh pariat lai awmin lal in pawh a dung hlam sawmhnih,a vang
hlam sawm lai a lian ani bawk. Mizo lalte zingah mahnia in sangkhat khua awp
thei chu an vang pharh awm e. A pa unaute laka ta a nu Lallianpuiin a
tlanchhiat pui lai khan a pa thlawptu khaw mite pawhin an zui zel a. Zawngin
khua ah an in bengbel ta ani. Zawngin khua ațanga
Khawlian lam an kai na chhan ber pawh a pa unau Sailo lal dangten an chimbuai
loh nan leh thlamuang taka ro a rel theiha beisei vang ani . A tirah zawng aa
duhthusam ang ngeiin khaw nuam tak leh ropuitak anei a. Nimahsela Hmar tawp
lamah pawh amah lo haw ngawih ngawih tu le Khawlian khua hnawk ti em em tu an
lo awm ve ta fo mai a. Vanhnuailala chuan chu thil chu hrereng mahsela indo leh
in run vak vak a țhatloh zia a hriat avangin a
chhehvela hnam dangte lakah țhat a
chhuah sauh sauh a. Inrem taka awmpui a,thlamuang taka a khaw mipuite dah kha a
duhdan ani. Amaherawhchu a chhehvela hnam dang lalte chuan a rilru ang an pu ve
silo a. An chunga țhat a chhuah nasat poh leh an
thin a kheiin Khawlian khua chu hnawk an ti em em ani. Tin,chumai bakah
Khawlian khua kha a lo țhan belh zelte anih ngai chuan
an chhehvel a hnamdangte tan chuan hlauhawm tham anni dawn a. An ram bawhte a
zauh em avang leh tlangval an ngah bawk avangin hlauhawm tham an ni reng ani.
Chumi avang leh a chhan hrang hrang avangin Vanpuilala khan a rukin hmelma a
nei char char a. A tawpah chuan Lal fel leh zaidam,remna zawnga theihtawp
chhuah țhintu chu Tur hmanga hrai hlum anlo ni
ta ani.
Favang zan
thlaeng dul ruih hnuaiah chuan Khawlian mipuite chu an lal in leh avelah
hrilhhai takin an pungkhawm a.Mi tamtakin meichher an chhit avang chuan
Khawlian lal in leh avel chu a de chuah chuah mai a. Nu leh nulaho lungchhe
lutuk insum zolo chu an țap rawng rawng a. Khawlian khua
chu țahna in a khat ani ber mai. Chutih lai
mek chuan Khawlian khaw pasalțha Vanzika
chuan an khaw tlangval zanga rual zet mai te chu Khuangzangho umzui tur leh an
tawmpuk Hriangmual khua luhchhuah tur chuan an in siam mawlh mawlh mai a.
Chutia Khawlian pasalțhate Khuangzangho umzui tura an
insiam mawlh mawlh lai chuan vawilehkhatah ralven buk Hmar lam,khaw mawng lam
leh chhim lamah chuan Silai a puak ta zawt zawt mai le. Mipuite chu an hrilhhai
hle mai a. An khaw lal a boral avanga an rilru a hnual tawh naklai Chutia beih
an han tawk ta mai chu an chiai in an țe teng
tung mai a. Khawlian khaw ropui tak tawpna ni chu a thleng dawn ta ni ngeiin an
ring a. Nimahsela khawiah mah tlandarh lo chuan ina la awmte pawh lal mual
lamah anlo tlankhawm a. Mitttui tla zawih zawiha inkuah khawmin an chunga thil
lo thleng tur chu tlanchhiatsan lo a tawrh tawp mai chu an tum ani ber mai.
Tumah rengin an lal mual chu an tlansan duhlo a. Hmangaih taka lo dawm țhintu an lal ruang chu tlansan an duhlo ani.
Silai ri chuan
Khaw chhung lam a ahnaih zel a. Rei vakloah phei chuan khaw mawng lama in țhenkhat chuna rawn kang țan
ta a. An dinhmun a chhiat tak em avang chuan pasalțha Vanzika chuan an lal Fapa Lalhleia chu anu leh api
Lallianpuii nen khua chhuahsan mai turin a han ngen a. Mahsela Vanpuilala nupui
leh a nu pawh chuan khua chhuahsan chu an tumlo nasa mai. Khawlian tlangvalte
pawh an awm mai mai biklo. Vengtinah insem darhin hmelma ho lo dang tur chuan
an theihtawp anlo chhuah ve a. A bu zawlah ngat chuan Khawlian tlangval ho chu
an lo țang na thei khawp mai. Hmar pasalțha Chawnhawitlura leh a hote pawh chuan hma rawn sawn thei
bikloin an in ral sai hi ani ber a. Amaherawhchu khaw mawng lam ațanga in alo kan chhoh zel avang leh Khawlian tlangval ho chu
rilru hliam chunga ralbei annih avangin an tawlh hret hret lo thei talo a.
Nimahsela chuti maia tlawm chi an la nilo. Khaw mawng lamah in rawn kang chho
zel lo dan nan in ding laite chu an lo țhiat
sawk sawk a.Țanhmun rem taka lo siamin
anmahni beitute chu an lo dang ve char char a. Rei ve an in beih hnu pawh chuan
a khawi lam zawk mahin hma an sawn biklo. In pawmchilh chu an tumloh ve ve
avangin an in sai tlut tlut reng a. Khawlian khaw mipuite chuan ngawi țhapin an chunga thilthleng tur chu an nghak tawp mai ani.
Rei tawk fang an
inkah hnu chuan pasalțha Vanzika chu Ngulate awmna rip
lamah chuan a han kal vang vang a. Ngulate awmna lai a han thlenchho chuan Rip
vengtute hnenah chuan Ngulate chu chhuah turin a han hrilh a. Ngulate an chhuah
hnu chuan Vanzika chuan Ngula hnenah,"Tunah chuan in kal thei tawh ang.
Khawlian lal Vanpuilala a awm tawhlo e" a han ti a. Ngula chuan mak tih
hmel tak hian,"Enge thil awmzia. Silai lah a puak zut zut reng si a"
a lo ti a. Vanzika chuan,"Thil awmzia sawina hun a awm rihlo e" a han
ti a. Vanzika bawk chuan,"Ngula,hmelma ni mah ila thil pakhat min tihsak
ka duh ani" a rawn ti hlawl mai a. Ngula chuan,"Eng thil nge han sawi
ta che" alo ti a. Vanzika chuan,"Tuna min rawn bei mektute hi pasalțha Chawna leh a hote anni a. Tunah hian kan in pawmchilh anih
ngat chuan a tu zawk zawk tan pawh chhiat hlenna tur ani ang. Bakah kan lal
Vanpuilala ber lah aboral ta si a. Khaw mipuite an lainatawm lutuk dawn e.
Tlangval chak țha apiang kan thih zawh vek
chuan vakvai takin an awm dawn ani. I remti anih chuan pasalțha Chawna hnenah min kal sak la. Khawlian khua kiansan hram
turin min han ngensak ta che. Ro thil phut leh ngen dang anei anih pawhin kan
neih ang ang kan pe mai ang" a rawn ti ta a.Ngulana a chhan hma chuan
Parvachawm pasalțha Neihthanga
chuan,"Ngula,zuk kalsak mai chu a țha
ang a" a rawn ti ve a. Ngula chuan,"Pasalțha Chawna hian ka thu a ngaithla duh angem ka hrelo a. Mahse
Lal ropui Vanpuilala tan a ka titheih hnuhnung ani mahna. Kan mite chu zuk biak
kan tum chhin reng reng ange" a ti ve ta a. Tichuan Hmar pasalțha Chawna te awmna lam ni a an rin khaw mawng lam pan chuan an
chhuk ta a.
Khawmawng lam
deuh an zuk thlen chuan Khawlian khaw tlangvalte leh Hmarho chu an lo la insai
ulh ulh reng a. Silai mu leng vel in a den fuh palh lo nan Ngulate chu fimkhur
takin an kal thla a. Khawlian khaw ho țan hmun khawhna
an thlen thlak chuan pasalțha Vanzika
chuan a naute chu Silai hmetpuaklo turin an ti a. Chu veleh Khawlian lam chu an
reh țhap a. An hmelma lam pawh chuan Silai mu
an ui deuh nge an rawn kah chhunzawm ta bik hauhlo mai. Chutia Silai ri a reh țhap lai chuan Ngula chuan Hmar țawng ngei mai hian ring lenglawngin,"Lungthulian tlangval
Hrangngula ka ni e. Tunah hian in țanhmun lam
panin kalo kal dawn nia. Minlo kap suh ang che.u" a han ti lang lang a.
Hmar lam chuan engtinmah an rawn chhanglo a. Nimahsela Ngula chuan anlo kah duh
a rin bikloh avangin a unaute țanhmun
lamah chuan a chhuk ta nghala a.
Hmar ho țanhmun a zuk thlen thlak chuan pasalțha Chawna pawh alo awm reng a. Tlema thlang deuha Ngula chu
hruai thlain Chawna chuan,"Ngula,engzah nge la dam che u. Engvanga
rawmchhuah che nge annih" a han ti a. Ngula chuan,"Bawka thi ho bak
kha chu kan la dam vek e" a'n ti a. Ngula bawk chuan,"Ka pa
Chawn,khua in rawn beih hma hret khan Khawlian lal Vanpuilala chu a thi hlauh
mai. Khuangzang upaho nen zantir lamah zu an in ho a. An hrai hlum ani awm e.
Khuangzangho lah chu anlo tlanchhe hman vek a. Tichuan Khawlian lam chuan an
lal a boral bawk nen zahngaihna lantira anmahni kiansan turia ngen tur chein
min rawn tir ani. Kan kiansan thei anih phawt chuan kan phut ang ang min pek
pawh an huam ani" a han ti ta a. Chu veleh pasalțha Chawna chuan,"A va mak teh thut ve. Lal ropui
Vanpuilala a thi amaw" a han ti a. An sir a val upa leh pasalțha țhenkhat lo awmve te
chuan,"An lal a thi tawh anih phei chuan kan tan hun țha ani mai. He ram ațang hian
kan umchhuak vek nghal anga. I beih chhunzawm nghal ang u"an rawn ti a.
Mahse Chawna chuan,"Vanpuilala chu hmaichhan ngeia biak leh ka chak asin.
Remna kan siampui duhlo chung pawhin hmelma enin min en ngailo a. A enga Khawlian
ram han awt em em nge maw ka nih chu le. Zanin atan chuan kan kiansan phawt
dawn nia. Mi chanchhiat lai chuha anmahni hnehchhuah zawng Hmar hnamin an tive
ngailo e. Hun țha dang kan nei leh mai
ang" a ti ta hlawl mai a. Hmar hnam pasalțha leh val upa dangho chuan Chawna chu an rawn hnial deuh a.
Mahsela Chawna chuan Khawlian khaw beih zuizel chu a duh ta hauhlo mai a. An
mahni kaihruaitu ber leh Hmar hnam zawng zawngin a lal ang hiala an en anih
avang chuan an hnial zui ngam talo a. Chutiang anih takah chuan Chawna chuan an
tlangvalte chu tawlh kiang turin an au ta lauh lauh mai a. Hmar tlangvalho chu
angaihna hrelo takin Ngaw lamah an tawlh lut ta a.
Hmar tlangval tam zawk Ngaw lama an tawlh luh hnu chuan
Ngula leh pasalțha Chawna bakah hmar pasalțha țhenkhat leh Val.upate chu
Khawlian khawchhungah chuan an la awm a. Pasalțha Chawna chuan,"Ngula,hma han hruai ta che" a han
ti a. Ngula chuan Khawlian tlangvalte hriat theih tur chuan an mahni lam pana
an kal tur thu chu an sawi a. Tichuan Khawlian khaw tlangvalho țanhmun lamah chuan an kal chho ta a. An han thlen chho chuan
pasalțha Vanzika chuan hlim tak mai
hian,"Chawna,kan ngennate min pawmsak avangin in chungah kan lawm hle mai.
Tunah chuan ral han bei thei ziazang pawh kan nilo ani. Kan thil neih zinga in
duh apiang hi in la thei ang" a lo ti a. Mahsela Chawna chuan,"In lal
Vanpuilala vang chauhin kan tawlh kiang ani. Eng thil mah kan la lo ang.
Mahsela Vanpuilala ruang chu hmuh ve kan duh ani" a han ti ta a. Vanzika
chuan,"Ekhai,chu zawng kan remtih zawng tak ania lawm. Kan kal nghal mai
dawn em ni" a rawn ti a. Chawna chuan,"Ngula hi a rimchhe em mai a.
Han intifai phawt sela. Kan chho ani ang chu. A puanven thlakna turte in neih
chuan pe ula" a'n ti a. Tlangval țhenkhat
chu an lo nui hak a. Mahsela an pasalțhate an
thutak em avang chuan tumah chu an nui chhunzawmlo a. Tlangvalte chuan Ngula
chu in pakhata hruaiin a puan ven turte an pe a. Ngula a insilfai zawh hnu
chuan Khawlian lal in lam chu an pan chho ta a.
Khawlian lal in
an thlenchhoh dawn chuan khua a var țan tawh a.
Khawlian mipuite chuan Ngulate chu mak tih hmel tak hian anlo en dauh dauh
hlawm a. Ngulate chuan lal in lam chu an pan ding zel a. Lal in an han luh
chuan Khawlian upate leh Vanpuilala nupuite chu lal inah chuan anlo awm țhap a. Vanpuilala nu leh anupui chu an țap nasa tih hriat tak mai hian an mitte sen ramin an bui chuk
bawk a. Chutia Hmar pasalțha Chawna te hmel an han hmuh
takah chuan lal ina lo awmte chu an hlauthawng ta hle mai a. Vanpuilala nu
chuan țah aw țuah
hian,"Khawngaihin ka fapa ruang hi minla vuiliam tir phawt rawh u khai.
Chumi hnuah in duh leh ka nunna chu in la mai dawn nia. Ka fapa hi vui loin ka
kalsan theilo ang" alo ti a. Chutah Vanzika chuan lal ina lo awmte hnenah
chuan,"Hmar ho chuan kan lal a boral avangin kan chungah zahngaihna an
lantir a. Khua an chhuahsan tawh e. Tuna lokalte hi chu kan lal ruang hmuh duha
lokal anni tawh e" a han ti a. Khawnbawl upate chuan Ngulate chu lawmthu
an hrilh mawlh mawlh a. Chutianga an inrem takah chuan Vanzika chuan Ngulate
hnenah chuan,"Tunah chuan kan lal phuba la thei dinhmunah pawh kan ding
talo anih hi" a ti chuai raih a. Chawna chuan,"Vanzik,hei tlangval
tamtak i nei alawm. Anmahni hi hruaiin Khuangzangho chu i umzui nghal thei ang
chu" a lo ti a. Vanzika chuan,"Khua kan chhuahsan hlanin Khuangzangho
in khua hi lo bei ta ni sela kan tan chhiat vekna tham ani.dawn asin. Tunah
chuan umzui loh a țha berin ka hria ani" a
rawn ti a. Chawna chuan,"Vanzik,tunah hian ka tihtheih hnuhnung ber ka
tihsak ang che. Khuangzangho umzui tur chuan kal la. In khua chu kei leh ka
tlangvalten kan lo ven sak ang che. Khuaah zawng kan lut lo anga. Khawdaiah
thawm ngai chang reng chungin kan lo awm dawn ani. Hei hi in lal tana ka
tihtheih hnuhnung ber ani tawh ang" a rawn ti ta a. Vanzika leh Khawlian
upate chuan pasalțha Chawna thusawi chu an awihlo
hle mai a. An khua rawn beia, hal vek hial duhtu in an khua a ven sak chu an
ring theilo ani. A thusawi an awihlo ani tih a hriat chuan Chawna
chuan,"Awle,min ringlo ang tih chu ka hria lawm. Mahsela heihi ka thinlung
takin k sawi ani. Khuangzangho beih naah chuan Ngula leh kan khaw tlangval țhenkhat anlo kal ve ang. Keipawh lokal ka chak viau a.
Nimahsela in hmelmate beia kei leh zel kalo kal zawngin ka chipuite lakah ka
insawi fihlim zo loang a. Hmelmate thurualpuia hnam phatsantuah min ngai dah
ange. Chuvangin in lal phuba la tur chuan kal nghal mai rawh u" a rawn ti
leh a. Chutiang taka an khaw rawn beitute an chunga an ngilneih takah chuan
Vanzika pawh chuan Khawlian khaw tlangval zawng zawng chu an ko khawm a. Thil
awmziate sawihnu chuan Khawlian tlangvalte chu phur takin an inbuatsaih leh ta
a. Khaw mipuite pawh boruakte a ralmuan takah chuan an in lamah an haw leh ta
sang sang hlawm a.
Khaw mipuiten
thlamuang taka in lama an kir hnu chuan pasalțha
Chawna chuan Vanzika hnenah,"Hei kei zawng rei tak awm hman ka nilo a.
Khua a ka awm reng chuan ka hoten ngaih alo țhalo
dah ange. Khua hi kalo chhuahsan rih anga. Ngula erawh lo la awm rih sela.
Lungthulian tlangvalte ka rawn tirh belh ange. Khuangzangho chu han hneh ngei
ula. In lal phuba chu han la mawlh ang che u. In lal in vui niah kan inhmu leh
dawn nia" a han ti a. Khawnbawl upate chuan lawmthu te an hrilh mawlh
mawlh hnuin pasalțha Chawna leh Hmar pasalțha dang bakah val upate chuan Khawlian chu an chhuahsan ta a.
Ngula erawh lal inah chuan ala awm reng a. Chawnate an chhuah hnu chuan Upa
Kalhkhama chuan Ngula hnenah,"Ngula,tukțhuan
eikhamah Khuangzangho bei tur chuan in kal dawn chauh a. In lamah zuk chhuk ta
che. Zarkimite pawhin an hmu chak tawh ang che" a rawn ti a. Ngula
chuan,"A,pu an hmel pawh ka hmu ngam tawh dawn em ni. Kan lo let leh lamah
ni zawk mai rawhse a" a han ti a. Mahse upa Kalhkhama chuan,"Ngula,i
duh vang renga hetianga awm hi i nei hlei nem. Zuk kal thuai tawh" a rawn
ti leh a. Ngula pawh chu Zarkimite in lam pan chuan a kal ta nghal a.
Zarkimite in a
zuk thlen chuan kawmchhakah an ding rih phawt a. An reh em avang chuan kir leh
mai tumin lal in lam pan chuan a inher vut a. Pen thum vel chauh apen hman
tihah chuan a aw hriat țhan tak mai hian,"Ngula,lo
lut ta che. Hlauh tur kan awm hlei nem" a rawn ti a. Ngula a han hawi let
chuan Zarkimi chu luhkaah hian alo ding vang mai a. Ngula chu uluk fe hian alo
en a. Ngula chu ngawi rengin Zarkimite in lam chu a pan leh a. Zarkimi nen
chuan ngawi reng hian an inzui lut a. Inchhungah chuan Țhatlingi leh anu chu anlo țhu
a. Ngula sawi tur hrelo lutuk chuan,"U Tawnluiate hi khawnge an awm
le" ahan ti ringawt a. Zarkimi chuan,"Khaw mawng lama in kang te an
senghawi anih kha. Bakah kan tlangvalte an thi nual a. Thlan pawh an lai nghal
dawn ani" a rawn ti a. Țhuthmun an
rem fel hnu chuan Ngula chuan,"A pawi khawp mai,hetiang hian thil a thleng
ang tih ka ring ngailo ani" a han ti leh a. Zarkimi chuan,"Hetiang
rilru in put avang hian ani maw kan khuaah pawh ilo zin duh tawh miahloh. Kan
haw maihlo che u asin" a rawn ti a. Ngula chuan sawi mai tur pawh a hrelo
a. Zarkimi vek chuan,"Ngula nuamlo tihnan hmang suh. Tunah pawh hian kan
la haw reng reng lo che u" a rawn ti ta deuh deuh a. Ngula chuan,"Ka
hria lawm. Mahse kan hnam tan theihtawpin kan bei ani" a han ti a. Zarkimi
a rawn țawng hma chuan Țhatlingi chuan,"In hnam chuan enhvanga min haw ngawt nge
innih a?" alo ti a. Ngula chuan,"Thawnthu sei tak ani. Kan lo kir leh
hunah ka la hrilh ang che u. Tunah chuan ka kal rih phawt ange" tihpahin
an tho hluaia. Mahsela Zarkimi chuan a kutah rawn vuan vatin,"Ngula,kan
haw lo che kan tih kha. Min hua anih zawngin sawi theih kan neilo a" a han
ti a. Ngula chuan,"Keipawhin ka haw reng renglo che u. Mahse Khuangzangho
khaw lamah in tlangvalte kan zui ve dawn alawm. In hmel hmuh ka chak em avangin
kalo kal lawk ani. Ka țhianten minlo nghak rei lutuk
ange" a han ti a. Zarkimi chuan,"Enge thil awmzia,kan tlangvalte
zuiin Khuangzangho chu in han bei anga maw" hriatthiamloh hmel tak chuan a
rawn ti a. Ngula chuan,"Dam taka kalo haw leh anih chuan thil engkim kala
hrilh ang che u" a han ti a. Chutih lai chuan Țhatlingi chuan chaw leh Chawhmeh alo fun sawk sawk a. Ngula
hnenah chuan,"Kha kawng lakah rilțamin in
awm ange" tiin a rawn pe a. Mahsela Ngula chuan iptepui takngial pawh a
aklo a. Zarkimi chuan Banglai a iptepui pakhatah chuan an Chempui chu an thun
sawk sawk a. Chawfunte nen chuan Ngula chuba rawn pe a. Ngula chu Zarkimi chuan
an kawmchhak.thlengin a thlah a. An ințhen dawn
chuan,"Ngula,dam takin kan inhmu leh em ang chu.Thil hrilh tur che tamtak
ka nei ania. Tluang takin aw" a han ti a. Tichuan Ngula chu lal in lam
panin a kal leh ta a. Zarkimite laka a inthlahrun em avangin tukțhuan ei pawh a tumlo ani a. Nimahsela a Zarkimite unau chuan a
eitur an fun sak mai niloin Iptepui leh Chem thlengin an la ken tir zawk ani.
Tukțhuan ei khama chuan Khawlian tlangval zali rual vel zet mai
chu Khuangzangho run tura inpeih sa vekin an lal in tualah chuan an ding khup
a. Ngula leh Lungthulian tlangval sawmnga vel pawh a sir deuah chuan anlo ding
ve a. Khawlian pasalțha Vanzika chuan Ngula Silai an
mansak chu Ngula a rawn pe a. Silai zen Fungki khat leh Silaimu panga vel chu a
rawn pe tel bawk a. Khawlian upaten an tlangvalte fuihna thuchah an sawi zawh
hnu chuan Khawlian tlangvalte chu Khuangzangho bei turin an inzui chhuak ta
diah diah a. Pasalțha Vanzika leh Ngula chuan hma
hruaiin Khuangzangho an beihdan turte chu an sawi dun a.
Khawlian khua an
chhuahsan hnu chuan Ngulate chu tluang taka kal zelin chhun chawfak hun velah
chuan Khawliam leh Hriangmual khaw inkar a awm 'SANGHAR KHAWTHLIR' tlang bul
lam chu an thleng ta a. Chu tlang chu a chhengchhia in Kham ko sang tak tak in
a hual vel a. Hriangmual khua,Khuangzangho khawpui an lut duh anih chuan chulai
hmun chu an paltlang ngei angai ani. Tlang bul țhut an thlen chuan pasalțha
Vanzika chuan,"He tlang hi kan paltlang ngei angai a. Kan hmelma ho tan
chuan minlo lambunna tura duhthusam ani. Chuvangin fimkhur takin kan kal dawn
nia. Ka hoin tlangval Sawmnga velin hma kan hruai anga . Ngula leh a hote kan
sir ah an lokal bawk anga. Midang zawng chu hnung lamah inlo kal thung ang. Țhuang hnihin tlang hi paltlang kan tum dawn ani. Kan hmelmaten
minlo lambun hlauh ani chuan kan inpui tawn nghal dawn nia" a han ti a. A
sawi zawh hnu chuan pasalțha Vanzika leh tlangval sawmnga
velin Sanghar Khawthlir ngaw chu an lut ta a. An luhna vei lam pang deuh ațang chuan Ngula leh a hote pawh an lut ve leh e. Ngula leh
pasalțha Chawnate inkar chu hlam sawm vel ani.
A hmahruaitute an luh fel hnu chuan tlangval dang pawh chuan an zui ve ta a.
Sanghar
Khawthlir tlang hi a san deuh avang leh Kham ko in a hual vel avang hian thli a
tam em em a. Thing ding tepawh ngaw dang ami ang lo takin hniam te te,țawih deuh laih laih hi ani hlawm a. Lian pangngai tak pawh
hmun țhenkhatah chuan a awm ve a. Ngulate chu
fimkhur takin an kal chho zel a. Tlang chhip an chuangkai țep tihah chuan mihring hnuhma an hmu țan ta tlat mai le. Ngulate chu a hma aia fimkhur zawkin an
chho zel a. Thui vaklo a chhoh leh hnu chuan Ngula chuan an hma lam hlam
sawmhnih vela mihring lu rawn lang zeuh chu a hmu ta a. Chu veleh a hote chu
ding turin an zaizira. Ni mahsela Vanzika te lam chuan an hmalama thil awm chu
hmu ve heklo le Ngulate an din țhap lai
chuan anni chu an kal chho ta zel a. Ngulate tan lah han hrilh ngaihna a awmlo
a. A tawpah chuan Ngula chuan hmelma lamin anlo kah hmasak lohn nan tiin
mihring lu rawn lawr zauh a hmuhna lai tak chu an kap thawr mai a. A beisei loh
tak maiin mihring țe țhawt thawmin a rawn zui a. Chutih rual chuan Ngulate lam hawi
zawngin Silai alo puak ta zawt zawt mai a. Ngulate erawh an lo inrin hman
avangin thil pawi a thleng hmanlo hlauh mai. Ngulate pawh chuan an theih ang
tawkin an kap let ve bawk a. Hmelma lamin Ngulate ringawt an kah rawn lai chuan
Vanzikate chuan a sir lam deuh ațangin an
hmelmate chu an rawn kap ve leh ta tlat mai. Chutah meuh zawng hmelma lam chu
an tawlh hret hret a. Khawlian tlangval nawlpuiin an rawn nawr hnu phei chuan
hmelma lam chu an tawlh hun hun mai a. An tlanchhiat na lamah chuan an tlu thal
zel zul mai a. Vanzika te lam chuan an hmelma ho chu hual beh ngei tumin chak
thei ang berin an tlan hual ta a. Ngulate lam chuan kil thum ațanga an beih tak avangin Khuangzangho chu an tawlh zim zel a.
A tawpah chuan tawlh zelna tur awm tawhloin an hnung lamah chuan kham sang tak
mai hian alo dang ta a . Kham chunga chuan lungphek lian tak awmin chumi
chungah chuan Khuangzang tlangval sawmhnih vel chu an ralthuamte nen an ding
far mai a. Ngulate chuan an hnaih phei zel a. Chutah pasalțha Vanzika chuan,"Khuangzang tlangvalte u. In pe mai rawh
u. Tlanchhiatna tur in neih tawhloh kha" a han ti a. Khuangzang tlangvalte
chu ngawi rengin an ding a. An ralthuamte pawh an dahthla chuanglo a. Vanzika
bawk chuan,"In ralthuamte in dahthlakloh chuan kan that vek ang che
u" a han ti leh a. Chutah Khuangzang tlangval pakhat chuan,"Lusei
tlangvalte u,in.tlai lutuk tawh e. In lal pawh hum zolo khan keini min hneh
theih in ring ani maw. In lal kha kan thah anih kha" a rawn ti lang lang
mai a. Chu veleh Vanzika thinrim chuan,"Kap rawh u" an ti tuarh a.A
sawizawh rual chuan Silai a puak zawt zawt a. Khuangzang tlangvalte chu an tlu
phawk phawk mai a. Silai ri a reh hnu chuan Khuangzang tlangval țhenkhatte chu la thi chiahlo hian an hliam avangin an in dawm
tlawk tlawk a. Vanzika chuan an hnena țanga thil
engemaw tal hriat belh a duh avangin hliam te chu va hruai turin a tlangvalte
chu thu an han pe. Nimahsela an va thlen phei hma chuan Khuangzang tlangval la
dam awmchhunte chu Sanghar Khawthlir kham sang tak mai ah chuan an liam thla ta
diak mai a. A la damchhun te lah engmah sawithei hmel pu an awm tawhlo.
Khuangzangho chetdan chu Khawlian lam chuan mak an ti ngang mai a. Vanzika
chuan,"Engvanga Khama zuang thla vek nge maw annih le. A chhan awm
ang" a rawn tichhuak hlawl mai a. Val upa Thanruma chuan,"Thil
engemaw sawichhuah palh an hlau ani ange. Kan fimkhur zual angai dawn anih
hi" a rawn ti a. Ngula chuan Khuangzangho zuanthlak na lam chu a va thlir
a. Kham chu a san em avangin mihring pangngai tan chuan damchhuah ngaihna a
awmlo ani. Chutah Vanzikate awmna lamah pheiin Vanzika hnenah
chuan,"Khuangzanghoin in tlai tawh lutuk an tih khan awmzia a neiin ka ring
mange. Helaia minlo lambun tute lah hi Sawmnga pawh an tling lo a. Eng
ruahmanna nge an neih ang tih hriatthiam a har mange aw" a va ti a.
Vanzika chuan,"Kan khua ngaihtuah ana mange. Kir leh mai te ka duh rum rum
mai a" a lo ti a. Mahse Ngula chuan,"In khaw venghim tawk tlangval
chu pasalțha Chawna khan a kawl alawm. Tunah chuan
Hriangmual lam pan zawk ila a țha ang.
Khawlian an beih hlanin an khua kanlo hal ve anga nimai lawm" a han ti a.
Vanzika pawh chuan,"Ni e,khuaa tlangval kan hnutchhiah zawng pawh kha kan
khaw venghim tawk tur chu an nia lawm. Fimkhur takin i kal zel ang u" a ti
ta a. Tichuan hmanhmawh takin Khuangzangho chenna Hriangmual khaw lam chu an
pan ta nghal a. Khuangzang tlangval an thah takte erawh Khamah an nawr liam vek
thung.
Ṭhen-47
Sanghar Khawthlir
tlang ațang chuan Hriangmual khua,Kuangzangho
khawpui chu a hla tawhlo a. An fimkhur em avang erawh chuan an kal sawt lo viau
thung. Hriangmual an hnaih viau tawh hnu pawh chuan mak an tih tur khawpin eng
thawm mah an hre zui lo a. Hriangmual khua pawh a lang chiang tawh hle mai a.
Hriangmual khua hi Hriangmual tlanga awm ani a. A tlang hming chawia a khaw
hming hi sak ani. Hriangmual tlang luhna hi khan pakhat chiah a awm a. Chumi
anih avang chuan tumahin Hriangmual khua hi an la run chhin ngailo ani. A tlang
hi kham koin a hual chhuak vek a. A luhkhan nilo lama țanga han luh chhin na tur pawh a awmlo ani. Chutiang khawpa
ral laka him nimahsela Tui lamah harsatna an neih deuh avangin a khua a ropui
tak tak theilo . Khuangzang lal Henrova pawhin chu chu hriain Khaper tamtak a
din thluah a. Hriangmual tlang ațang chuan
ro a rel thung ani.
Ngulate chu
tluang taka kal zelin tlai lam ni tlak hma chuan Hriangmual tlang bulțhut chu an thleng ta a. A tlang bulțhut a țang chuan kawng zau vaklo hi
tlang pangah a chho zai a. A lun tih hriat tak mai hian a bel deuh tlut bawk a.
Tlang bulțhutah chuan mihring hnuhma hi a pe un
mai a. Ngulate chuan Hriangmual khua an la hmuh ngailoh avangin mihring pawh an
tam viau turin an ngai ringawt a. Khuangzangho thawm a reh tak em avang chuan
pasalțha Vanzika chu angaih a țhalo lek lek a. Chutah Ngula hnenah chuan,"Ngula,hei
Hriangmual khaw luhna kawng hi a te si a. Vawilehkhata a rualin kan lut huk
thei dawn lo a. Chuvangin a hnung in rawn dawl dawn nia"a han ti a. Mahse
Ngula chuan,"Chutiang nilo e. Ka hote nen hian hma kan hruai zawk
ange" alo ti a. Vanzika chuan,"Ekhai,ral hmatawngah dah chein i nunna
lo chan palh ni la ka damchhungin ka in thiam theilo ang. Bakah pasalțha Chawna hmel ka hmu ngam tawh nang. Hnung rawn dawl ula.
Keini kan kal hmasa ange" a han ti a. Tichuan Vanzika chuan hma hruaiin
Khuangzangho khua Hriangmual luhchhuah tur chuan an kal ta a. Kham kar kawng
anih avang chuan kawng a zimin fimkhur angai em em mai a. Khuangzanghoin an lo
lambun ngat phei chuan an tan tlanchhiatna kawng a kaw lo hle dawn ani. Pasalțha Vanzika chuan a Silai chu kah mai theih turin a cheng pawh
a kausa vek a. A mit leh beng ngun taka chhi ranin miangchangin Hriangmual khaw
lam pan chuan a hote chu a kal pui bek bek a. Khawlian tlangvalte Hriangmual
tlanga thui fe a kai chhoh tawh hnu pawh chuan Ngulate chu tlang bulțhutah an la awm phak țawk a. Feh
haw lam inzui ho diah diah ang mai hi anni awm e.
Chutia Kham kar
kawng te takte maia an kal chhoh bek bek hnu chuan Hriangmual tlang hmun nuam
lai deuh chu an han lut țan ta a. Chunglai velte chu ngaw
pangngai ang vek alo ni tawh a. Mihring thawm a reh em avang chuan Vanzika chu
a ngaih a țha thei hauhlo mai a. Hmun nuam
lai an thlen chuan an han in nghak khawm rih phawt a. Tlangval zali chuang
zetin khawm kar kawng an paltlang meuh chuan ni a tla fel der tawh mai . Hmun
nuam lai an han thlen chuan Ngula chuan Vanzika hnenah,"Khua hi kan la
hnaih vaklo em ni. A rehin a reh tlawk tlawk mai a?" tiin a han zawt a.
Vanzika chuan,"Heta țang hian tlangchhip lam kan pan
chho anga. Tlang chhip zawlah Hriangmual khua chu alo awm tawh dawn ani. Ral ațanga a lan dan ngawt ai chuan a hla deuh alawm. Tunah chuan
Ngaw hnuaiah hian ahuhoin kan kal thei tawh ang" alo ti a. Ngula
chuan,"Kham kara kan kal lai zawngin minlo bei miahlo mai a. Khua hi an
rauhsan ta mai em ni ang" a ti leh a. Vanzika chuan,"Khuangzanghoin
an khua an pawngpaw rauhsan ngawt chu ka ringlo ani. Ruahmanna dang an nei ani
mahna. Fimkhur takin kan kal chho dawn nia" a han ti a. Tichuan Hriangmual
khaw bei tur chuan an kal leh ta țham țham a.
Ni tlakna a rei
tawh avangin ngaw hnuai chu thim viau mai a. An hmalamah chuang eng thil nge
awm tih pawh n hmu chiang thei hauhlo a. Nimahsela ngaw hnuaiah chuan
inchhuihbah palh awmloin an kal chho zel a. Tlang chhip zawl an han thlen dawn
chuan Vanzika chuan a naute chu ding rih turin an hrilh ta a. Vanzika chuan
thawm riva an ngaithla vang vang a. Lenglen hun pawh ala nih hmaa chuti tak
maia thawm a awmlo chu mak ati hle mai. Naupang tualchai thawm takngial pawh
hriat tur a awmlo a. A tawpah chuan Vanzika chuan,"Awle,khuaah hian ka
hoin tlangval sawmthum vel kan han lut anga. Thil awmdan kan han chian ange.
Khuangzangho hian min bum tumin khawdai lamah țanhmun anlo khawh tepawh ani mahna. Khuaah minlo bei anih
chuan silai a puah veleh in rawn bawh huk dawn nia. Eng thawm mah in hriat loh
chuan meichher chhiin khuaah rawn lut ang che u" a han ti a. A sawi zawh
hnu chuan tlangval sawmthum vel nen Hriangmual khuaa lut tur chuan an kal nghal
a. Ngula pawhin a zui ve bawk a.
Hriangmual
tlangchhip zawla awm Hriangmual khua an han luh chuan a reh hian a reh tlawk
tlawk mai a. Ngulate thawm hriaa Ar chhiara Ar lo țik dial dial leh Vawk lo ngawk hrut hrut thawm bak hriat tur a
awmlo a. Pasalțha Vanzika chuan a naute hnenah
chuan,"In pakhat hi han hal chhin reng reng teh u khai" a han ti a.
Tichuan tlangvalte chuan in pakhat chu an hal ta a. In a kan zuaih zuaih hnu
pawh chuan Khuangzangho thawm reng reng hriat tur a awm hauhlo mai le. Chutah
Vanzika chuan,"Khuangzangho chuan khua anlo rauhsan anih ngei dawn hi.
Ngaw lama kan țhiante kha zuk ko ula. Keini lal
in lamah kan chho ange" a han ti a. Tlangval pakhat ngaw lama a tlan thlak
leh hnu chuan Vanzika hoin Hriangmual lalin lam an pan chho ta a. Hriangmual
lal in tual an han thlen chuan Sial engemawzah hi thisa in an lo let rum mai a.
Ngulate ho chuan mak an ti em em a. Lal in lam chu pan nghalin lal in chu alo
in do kalh thlap a. Ngulate chuan kawngkapui chu hawngin lal inah chuan an han
lut ta a. Lal in chhuat lai vel chu alo hnawk nuaih mai a. Zu bel te hi alo
thal phung bawk a.Ngula chuan meichher nen lal in chu an fang thuak thuak a.
Lal Buhzema buh pawh tam tak alo la awm zui lehnghal. Chu veleh Ngula chuan
Vanzika hnenah,"Khua hi hmanhmawh takin an chhuahsan anih dawn hi. Midang
anlo thlen hunah khua a in zawng zawng hi luhchhuah vek ila a țha ang" a han ti a. Vanzika chuan,"Kan lal chu
Khuangzangho that chu anih ngei dawn hi. Tunah chuan Khawlian khua kan kai
dawna Khuangzang lal fapa kan man thusawi kha a dik ta ngei mai. Khuangzang lal
Henrova duh ang ngeiin kan lal chu a thi ta ani a. A hma zawng khan lo hre daih
tawh tur ka ni asin. Remna a siam pui avang khan Khuangzangho kha kalo ring țha em em ringawt alawm mawle" a tichhuak hlawl mai a.
Ngula chuan,,"Tunah chuan engmah thlak danglam theih anih loh hi.
Khuangzangho hi kan umzui zel dawn em ni" a'n ti a. Vanzika
chuan,"Kan val upate lo thleng chho ve phawt sela kan rel țha dawn nia" alo ti a. Tichuan an țhiante rawn thlen chho hun chu anlo nghak ta a.
Hriangmual lal
in tuala an kim vek hnu chuan Khawlian val upate chuan an tlangvalte chu khua a
in zawng zawng luhchhuah turin an tir a. Khawchhunga in zawng zawng an fan kual
vek hnu pawh chuan tumah reng hmuh tur an awmlo a. Khua chu a ruak vek ani.
Chutih rual chuan khawlai dunga Sial leh Vawk thisa a let reng an hmu nual
thunga. Chutiang anih takah chuan Khawlian pasalțha Vanzika leh an val upate chu hmalak zel dan tur sawiin an țhu khawm a. Pasalțha Vanzika
chuan,"Hei tunah chuan kan tum ber chu kan hlawhchham ani der mai a.
Khuangzangho lahin an khua an lo rauhsan bawk nen. Engtia hma han lak zel chi
nge ni ang" a han ti a. Val upa Tharuma chuan,"Ka rin dan chuan
Khuangzangho hi tukin lama chhuak anih hmel a. An hmanhmawh luatah an buh leh
balte pawh an tlansan vek a. Sial lah chu an kaih theih bak zawng an tihlum vek
lehnghal a. Nunau nena kal tur annih avangin an kal chak theilo anga. Naktuk
zing lamah umzui nghal ila chuan kan la nangching hman ngei ngeiin ka ring ani.
Keizawng kan lal phuba la lo a kir leh ka zuamlo e" a rawn ti a. Val upa
pakhat chuan,"Ni e,keipawh umzui zel a țha
ka ti ani. Hriangmual tlang ațanga
chawhma kal vel lekah hian Khuangzangho khua tho Leizangphai a awma. Chutah
chuan an chawl ngeiin ka ring ani. Kan umzui zel an ringlo anih phei chuan kan
nangching hman ngei ngei ang" alo tive a. Chutah pasalțha Vanzika chuan,"Awle,zaninah hetah kan riak anga.
Naktuk zing varțianah Leizangphai khaw lam pan
chuan kan kal dawn ani. Kan tlangvalte hi in hran hranah insemdarh sela.
Ralveng pawh kan indah dawn nia. Hahdam takin mu phawt ila. Tlema chau chhe
zual leh hliam neite erawh kan khaw lamah lo kir ve thung sela a țha ange. Tin ,tu mai pawh fimkhur tlang ila. Khuangzangho buh
leh bal reng reng ei loh tur ani" a han ti a. Chumi hnu chuan tlangvalte
chu khuaa inah chuan an insemdarh a. An buhfai pai ang angte chu chhumin
Khuangzangho in an tlansan an Archhiara Arte chu an talh mawlh mawlh mai a.
Puar taka zanriah an kil hnuin a tuk lama an hmabak ngaihtuah zui chungin an
muhil ta a.
A tuk zingah chuan
Khawlian leh Lungthulian tlangvalte chu hma takah an tho a. Zan lamah khan
engthil mah a hmuhchian theihloh avangin khua ahan var meuh chuan Khuangzangho
chuan an ranvulh te chu an suasam nasa hle tih an hmu thei ta a. Khawlai dungah
chuan Vawk leh Sial an tlu phung mai a. A tho hmasa apiang chu Hriangmual lal
in lamah an kal khawm zel a. An kal khawm kim hnu chuan Vanzika
chuan,,"Awle,hei kan beiseiloh ang daihin Khuangzangho hian an khua an lo
rauhsan hman hlauh mai a. Kan tum angin kan lal phuba pawh kan la theilo ani.
Nimahsela tunah hian kan duhtawk rih mai dawnlo a. Khuangzangho khua
Leizangphai lam panin kan chhuak zui nghal dawn ani. Nimin lama Khuangzangho nena
kan inbeihna a hliam tuarte leh taksa chaklohna avanga chau deuhte chu kan khaw
lamah inlo kir anga. A bak zawngin Khuangzangho chu kan va umzui dawn ani. Kan
lal phuba la loin kan kir tur anilo" a han ti a. Tlangvalho chu an au dur
dur a. Vanzikan thu a sawi zawh chuan val upa Thanruma chuan,"Tun a china
Hriangmual khua hi tumahin an luah leh tawhloh nan khua hi kan hal vek dawn
ani. Hriangmual tlang ațanga meikhu tung chho nghuah
nghuah hi Khuangzangho chuan lo hmu ve reng reng rawh se" a rawn tive bawk
a. Thil pawimawh dang an sawi zawh hnu chuan Vanzika chuan Ngula
hnenah,"Ngula,nang leh i tlangvalte chuan minlo kiansan thei tawh ang.
Keini zawng kan hmabak hlenlo a kir leh thei chi kan nilo. Helai thlenga minlo
kal pui avang ringawt pawh hian kan lawm tawh em em ani" a han ti a. Ngula
chuan,"In ruala han kal zel chu ka tlangvalte pawh hian an hnial lo ang.
Mahsela Leizangphai lamah chuan keimah chauh hian kalo zui tawh ang che u. ka
tlangval hruaite erawh hun rei tak chhung mutmu tuahlo a awm annih tawh avangin
lokir rawh se" a han ti a. Tichuan Hriangmual khua ațang chuan Khawlian tlangval țhenkhat
leh Lungthulian tlangvalte chu Khawlian lam panin an lo kir ta a. An țhiante an kal liam hnu chuan Ngula leh Khawlian tlangvalte
pawh Khuangzangho umzui a Leizangphai lam pan tur chuan an inzui chhuak leh ta
a. Khua an chhuahsan dawn chuan Hriangmual khuaa in ding zawng zawng chu an hal
ta a.
Khuangzangho
lalna tlang Hriangmual ațang chuan meikhu a tung chho
nghuah nghuah mai a. An thil tih țhalo
avanga an khua pawh luah ngamlo a tlanchhia Khuangzangho chuan Hriangmual tlang
ațanga meikhu tung chho nghuah nghuah chu
ral khat ațangin anlo thlir ve ngei anga.
An rin aia nasain an thinlung chhungril ana vawng vawng ngei ang. Kum tamtak
tuma tihbuailoh a an lo vawklallenna khua chu an luah leh ngai dawn tawh silo
a. Khawlian lam tan erawh Khuangzangho khaw hal chu an rilruna thawidamna
pakhat ani ve hlauh thung. Nimahsela an thil tum ber,an lal phuba lak nana
Khuangzang lal han man chu an la ti hlawhtling thei lo a. An rilru khingbai
viau mahsela beiseina thar neiin Khuangzangho chenna khua Leizangphai lam pan
tur chuan Hriangmual tlang chu an chhuahsan leh ta a. Hriangmual tlang bulțhut an zuk thlen chuan a hma ni a an lo ngaihtuah miahloh leh
zawn tinah pawh an tinloh Khuangzangho kalna hnuhma chu an zawn nghal sap sap
a. Khawkhat mipui zawng zawng a huhoa an kalna chu chhui chhuah harsa ni heklo
le. Rei pawh an zawn hmain Hriangmual tlang bulțhut ațanga khawchhak lam pana
Khuangzangho kalna hnu chu an hmu nghal a. Leizangphai lam pana an kal ngei
anih ringin hmanhmawh takin an umzui ta nghal a.
Leizangphai hi
Hriangmual tlang ațanga khawchhak lam hla
vaklo,chawhma kal pawh nilo a awm ani a. Khuangzang lal Henrova hian a awp tel
ani. A nih na takah phei chuan Hriangmual tlang hmawr lama ațang phei chuan a lang thei nghe nghe a. Ngulate hian
Leizangphai an thlen hmain Tuivai lui an kan angai dawn ani. An tum dan leh an
beisei dan ang chuan chhun engah Leizangphai khua chu an bei anga. A lo bei
lettu apiang chu an that vek dawn ani.
Ngulate chu Hriangmual.tlang ațanga khawchhak lam pana kal zelin tukțhuan ei hun velah Tuivai lui chu an kan a. Khuangzangho in a
Tuivai lui an kanna pawh chiang takin an hmu thei a. Tuivai lui an kan hnu
chuan kawng laka Khuangzangho an chawlhna tepawh an hmu chho zauh zauh tawh a.
Tlangval chak țha pangngai vek annih avang
chuan ni vanlai zawl a thlen hmain Khuangzangho khua Leizangphai chu an lut
dawn ta mai a. Leizangphai khua chu ngun takin thingkung ațangin an han thlir a. Khua chu rauhsan anilo tih hriat tak mai
hian tual laia mihring veivak pawh hmuh tur a tam hle a. Kawng laka beih tawk
hauhlo a chulai hmun an han thleng theite chu mak an ti letling zawk a.
Leizangphai chu a khua alen loh em avang chuan hneh an harsa vakin an ringlo a.
Khawthleng te ngun taka an thlithlai hnu chuan khuaa luhdan tur chu an sawiho
ta a. Pasalțha Vanzika chuan,"Tunah
hian khawthim hun nhghaka tawi khaw muang thei kan nilo a. Khaw en lai hian kan
nih tur ang ang kan ni zo vek dawn ani. A landan chuan Khuangzangho hian
henglai ram thleng thlenga kan umzui hi an ringlo ani. Chuvangin an in rinloh
lai tak hian kan luhchilh thut dawn nia. A hran hrana ințhen darhloin khua hi kan beih thut anga. Minlo bei let hmasa
apiang kan that hmiah hmiah dawn ani" a han ti a. A sawi zawh hnu chuan
tlangval Silai keng zawng zawng chuan hmahruaiin Leizangphai khaw lam chu an
pan ta nghal a.
Ni chu khawthlang
lam hawiin a in her liam hret hret a. Chhun ni sensa hnuaiah chuan Leizangphai
khaw mipuite chu Hriangmual khua ațanga lo
raltaln nunau leh tar chaklo deuhte buaipuiin an phu sang sang hlawm a. In
daihhlim hnuaia inkhung sen vek anihloh avangin țhenkhat chuan tual laiah chawchhun anlo fak mawlh mawlh a.
Hriangmual khaw lam anlo lan tak thut avangin a khuain an phek buai ani ber mai
a. Chutia raltlante an buapui nak nak lai chuan an khaw luhna thlang lam ațang chuan Silai alo puak ta țhuai
țhuai mai le. Khaw hmawr lama mipa
puitling lo awmte chu an thal nghal zawt zawt a. Chu veleh mipuite chu ral ral
tiin an tlan darh sung sung a. An him hram beisei niawm takin an khaw upa min
te in lamah chuan an tlan khawm sang sang a. Leizangphai tlangval bakah
Hriangmual tlangval la awm ve te chuan ralthuam chuhin khaw rawn beitute lamah
chuan an tlan liam ve sup sup a. Khawdai lam ațang chuan Khawlian pasalțha
Vanzika chuan ring leng lawng hian,"Khawlian tlangvalte kan ni e. In lal
Henrova kan kuta in hlan lo anih chuan khua hi kan hal vek ang" a rawn ti
lauh lauh mai a. Chutia tlangval zali rual zet maiin khua an rawn beih thut
takah chuan a khaw tlangvalte leh Hriangmual tlangval lo awmvete tan pawh lo
beih ngaihna vak a awm bik talo. Khaw laili lam pan chuan an tawlh hret hret
zel.a. Khawlian lam lah phuba lak ngei tuma thinrim taka lokal annih avang
chuan pawisak an neilo hle mai a. An hma alo ding apiang chu an rawn tuk thal
zawt zawt hi ani ber mai. Khawlian tlagvalin an tam hneh em avang leh ral
hmatawng an ințhat hleih em avangin
Khuangzangho tan chuan Khawlian lam chu beihmi annilo ani ber ang chu. Pasalțha Vanzika leh Ngula chuan hma hruaiin Khuangzangho chu an
rawn nawr phei zel a. In ding apiang lah an rawn hal zel bawk nen a tawpah
chuan Leizangphai upa min Thianneihthanga chuan,"Ekhai,zahngai rawh u. Kan
tlawm e. Kan tlawm e. Tlangvalte u in ralthuam dahthla rawh u" a rawn ti
chel chul mai a. Leizangphai tlangvalte pawh chuan an dinhmun chhiatzia hriain
an Silaite an han dahthla sap sap a. Nimahsela Hriangmual tlangval tlemte la
awmve te chuan an dahthla duh hauhlo mai le. Chu veleh Vanzika thinrim chuan,"Naute
u,ralthuam dahthla duhlo zawng saw that vek rawh u" a han ti tuarh a. A
sawi zawh rual chuan Silai alo puak țhuai țhuai a. Hriangmual khaw tlangvalte chu an thal phak phak mai
a. Silaiin muin a denhlum zawhlohte chu Khawlian tlangvalte chuan an sat zui mawlh
mawlh mai a. Nunau thlabar chu anlo țe teng
tung a. Vanzika chuan Leizangphai tlangvalte chu hmun khatah a khalhkhawm veka
. Chumi hnu chuan Leizangphai upate dinna lamah chuan va kalin,"Khawiah
nge Hriangmual lal Henrova a awm. In thukru anih vaih zawngin in khua hi kan
hal anga. Kan that vek bawk ang che u" a ti ta piap piap mai a.
Leizangphai upate chuan a hlau hle mai a. An khaw upa min Thianneihthanga
chuan,"Tlangval,zahngai hram teh u. Kan lal Henrova chu a tlangvalte nen
khuaah pawh chawl lovin an kal tlang ani. Nunau leh tar chaklo deuh bakah a
tlangval tlemte chauh kan khuaah hian a tlansan ani" a rawn ti a. Vanzika
thinrim lutuk chuan Thianneihthana chhip sama țham pah chuan,"Khawiah nge Henrova chu a awm. Min hrilh
duhlo amaw. I lu hi ka la hmasa ber ang"tih pahin a nghawgah Chempuiin an
chuktuah zui a. Leizangphai upate chuan an hlau tawh hle mai a. Chutah upa
pakhat chuan,"Tlangval,kan lal Henrova chu khawchhak lam panin a
tlangvalte nen an kal ani. Kan upa min khan thudik a sawi ani. Khawngaih
zahngai teh khai. Engvanga hetiang thil hi thleng nge anih pawh kan hrelo
ani" a rawn ti a. Vanzika thinrim lutuk chu țawng pawh a țawngchhuak
thei meuhlo a. Leizangphai khaw upa min a chelhna pawh chu thlah loin a ding
khur cher cher mai a. Chutih lai chuan Khawlian tlangvalte chuan Leizangphai in
zawng zawng chu an lo dap kual vel mek a. An luhchhuah vek hnu chuan Vanzika
kiangah Ngula lokalin,"Hriangmual khaw upa pahnih tihloh chu tumah kan
hmulo. Khua anlo chhuahsan hman anih dawn hi" a rawn ti a. Vanzika chuan
Leizangphai upa a vawnna chu thlahin Hriangmual khaw upa pahnih a tlangvalten
an rawn hruaite lam chu ava pan a. An hnenah chuan,"Mi tenawmho. Khawiah
nge in lal chu in dah a. Min hrilh loh chuan ka that ang che u. Min hrilh pawh
ni ula ka that tho ang che u" a han ti phiar phiar mai a. Hriangmual upa
pakhat chuan,"Kan lal chu a unaute bel turin khawchhak lamah a kal ani. In
umpha tawh chuanglo ang" alo ti reuh a. Vanzika thinrim chuan Hriangmual
upa pahnih chu a sat chhawk ta hmawk hmawk mai a. Vawikhat sah mai pawh
duhtawkloin a sat nawn a sat nawn a. Chutah Leizangphai upate kiang lamah bawk
chuan kal lehin,"In lal Henrovan kan lal a hrai hlum ani tih in hria em.
Chuvangin in khua hi ka hal anga. Tlangval zawng zawng ka that vek bawk ang"
a han ti a. Chutah an upa min chuan,"Tlangval,khawngaihin zahngai hram teh
khai. Kan lal thiltih hi kan hriatpui lo ani. Keini chu a lalna hnuaia khaw
pakhat ve mai kan nih hi. Min han en la,heng nunau leh tar chaklo tamtakte hi
kan tlangvalte min thahsak chuan tuin nge enkawl ang. Khawngaihin zahngai hram
teh u khai" a rawn ti a. Khawlian val upa Thanruma pawh
chuan,"Zika,thinrim laia thutlukna siam zung zung tur ani ngailo e. Hei
leh chen hi Khuangzang lal Henrova kan um tawh a. Hei bak bak hi kan lal pawh
khan min phut loang" a rawn tive bawk a. A tawpah chuan Vanzika pawh chuan
a rilru thlakin Leizangphai tlangvalte chu an țhiante bawisawm a phalsak ta a.
Hah taka an lal
phuba lak ngei tuma Leizangphai khua thlenga an kal hnu pawha Khuangzanglal
Henrova ber an man theih takloh avangin Khawlian tlangvalte pawh an khaw lama
let leh mai chu a ngai ta a. An hriatloh rama Khuangzang lal umzui zel chu an
tan pawh a pawi theih dawn avangin hreh tak chungin Khawlian lam pan turin an
kir leh a. Khuangzang lal Henrova khan Khawlian tlangvalten an rawn umzui zel a
rin avangin a khua a rauhsan a. Chumi hnuah a khawper Leizangphai lamah tlan
lehin chutah chuan a khaw mi lehsa kawng laka chau chhe mai tura a ngaihh nunau
leh tar chaklo deuhte chu a hnutchhiah vek a. Tlangval țhenkhat erawh a hmingin a la dah ve bawk a. A khaw mite hnenah
chuan anmahni hruai tura tlangvalte lo tirh let a intiam ani awm e. Vanzika
tepawhin an hmelma leh an lal thattu khua leh tui mah nisela pawisawilo kut
thlak chu duh biklo in Leizangphai chu chhuahsan nghalin Khawlian lam an pan ta
a.(Lusei leh Khuangzangho buaina avang hian Hriangmual tlang leh a chhehvela
Khuangzang hnam zawng zawng chu khawchhak lamah leh Hmar tawp lamah an tlanchhe
vek a. Hriangmual lam hi an rawn hnaih leh ta ngailo ani)
Ṭhen-48
Khawlian
tlangvalte chu an beisei anga an lal phuba an lak theih takloh avangin ngui
deuh nghiai chung chuan an khaw lam chu an pan ta zel a. Zanriah ei hun velah
chuan an khaw kawtchhuah chu an thleng tawh a. Kawtchhuah an thlen chuan
Vanzika chuan,"Hlawhchham chunga khua han luh zawng a va hrehawm dawn ve.
Kan lal phuba pawh kan la theilo chu ani si a" a rawn ti a. Val upa
Thanruma chuan,"Vanzik,kan theihtawp chu kan chhuah alawm. Tumahin an dem lovang
che. Hei tumah inhloh loin khua kan lut leh thei alawm. Kan lal phuba erawh kan
la thei em em ang" tiin alo hnem a. Vanzika pawh chuan a naute ho an
hrilhai lutuk ang tih hlauin hlimlo hmel chu a pu duh ta biklo a. Khua an va
luh chuan khua chu a reh ruih mai a. Naupang tualchai thawm takngial pawh hriat
tur a awmlo ani. Zan dang chu nise zawng Khawlian kawtthlerah chuan naupang
pawnto thawm te,inselemchaih thawmte hriat tur a awm ngei ang. An kawng kalna
leh an ral beihna lama an chauh deuh a rin avangin Vanzika chuan a naute chu
lal in lama hruai loin anmahni in lam țheuhah a
hawn tir a. Val upa Tharuma leh Ngula hruaiin lal in lam chu an pan ta a.
Lal in tual an
han thlen chuan nula leh tlangval anlo khat hmur mai a. Ngulate chu lal inah
chuan an lut tlang nghal a. Lal inah chuan Khawlian upate leh lal chhungte anlo
awm țhap a. Vanzika chuan Khuangzangho an um
dan zawng zawng chu chipchiar takin a han sawi a. A sawi zawh chuan upa min
Kalhkhama chuan,"Ekhai,kan tlangvalte pawh in thawkrim na rawh e.
Khuangzangho pawhin an khua an luah ngam talo a. Ka besei angin thil thleng lo
mahsela rilru tihnat na tur a awm tawhlo e. Tunah chuan hma lam pana kan kal
zel angai tawh anih hi" a lo ti a. Upa Kalhkhama vek chuan,"Kan lal
ropui Vanpuilala a boral takah chuan a aiawh tur kan ruat mai angai ta a. In lo
thlen hun pawh nghak hmanloin kan lal fapa Lalhleia a puitlin hma zawng chuan
lal dinhmun hi pi Lallianpuiin a chelh atan kan lo rel thlu ta mai ani.Lalhleia
lah se en rual chauh ala ni a. Ani ang kum naupang tan chuan rorel nhaihna a
awmlo ani. Keini upate pawhin kan lal hnena thu kanlo tiam tawh angin rinawm
takin kan zui zel ang" a han ti leh a. Vanzika chuan,"Ni e,Khawlian
tlangval zawng zawng pawhin a tawp thlengin kan zui dawn ani" alo tive
bawk a. Chutah upa Kalhkhama chuan,"Ngula,nang pawh i chau lutuk ange. In
lamah lo zuk chawl hahdam rih la. Rem itih hun hunah in khaw lamah chuan i kir
leh mai dawn nia" a rawn ti a. Vanzika pawh chuan,"Ni e Ngula,lo zuk
chawl hahdam rih teh khai" alo tive bawk a. Ngula pawh chuan lal in a awm
a,Khawlian upate thu rel zawng zawng hriat ve zel chu thilțha ni a a hriatloh avangin upa Kalhkhamate in lam pan chuan a
kal ve ta nghal a.
Upa Kalhkhamate
in a zuk thlen chuan Zarkimi chauh lo awmin tapchhaka Vawkchawbel a lo vil a.
Ngula a zuk luh chuan Zarkimi chuan,"E,Kha inlo let tawh ani maw. I va
chau awmve" alo ti nghal a. Ngula chuan a iptepui leh Silaite ban
pahin,"Chau lo e,khawnge midang an awm vek a" a han ti a. Zarkimi
chuan,"Kan lal ruang kha zanin a țanga ur țan tur ani a. Ka ute leh Țhatlingi
chu lal in lamah an kal a. Ka nu erawh țhenawmah
a leng lawk anih kha" a rawn ti a. Ngula chuan,"Nangpawh lal in lamah
chuan han kal ve ta che. Vawkchawbel chu kalo vil mai ang e" a han ti a.
Zarkimi chuan,"Ngula,kalo nghak char char che nih hi. Ilo thlen hunah kan
lo awmloh palh chuan hrehawm iti dawn em a" a lo ti a. Ngula pawh chuan
engdang mah sawi tawhloin bang nghengin a țhu
thluang diai mai a. Zarkimi chuan Ngula chawei turte an buatsaih sawk sawk a.
Thil eng engemaw sawiin an ti ti chhunzawm a. Ngula pawh chuan inthlahrung
hauhloin zanriah chu a ei mawlh mawlh a.
Zanriah eikhamah
pawh chuan Ngula leh Zarkimi chauh chu an awm a. Zarkimi chuan,"Ngula,kan
lal kan vui ni thlengin ila awm ang chu tiraw?" tiin a zawt a Ngula
chuan,"A,thil thleng hi i hrethiam vek tho anga. In khuaa awm reng pawh hi
ka tan thil nuam anilo ani. In khaw runtu te kan nih avangin mi tamtak hi chuan
min haw viau dawn a. Chuvangin naktuk lamah kan khaw panin ka kal nghal mai ang
chu ka ti deuh" alo ti a. Zarkimi chuan,"Aw,chuti thut thut tur em
ni. A ngaih pawh kan la ngai ve che a" a rawn ti a. Ngula
chuan,"Keipawh in kianga la han cham deuh chu ka duh viau mai a. Mahsela
in khuaah hian hmelma en a min entu an tam tawh zawk dawn ani" a han ti a.
A tuk mai a Ngula haw a tum nghal avang chuan Zarkimi chuan a rilru zawng zawng
hrilhfai vek chu a duh ta a. Ngula kianga țhut
hnaih sauh sauh pah chuan,"Ngula,hman deuha ilo zin țuma ka thusawi kha i la hre reng ang chu tiraw?" a han ti
a. Ngula chuan,"Chiang takin engkim ka la hre vek alawm. Khang thu min
hrilh lai khan ka rilru i tibuai viau mai. Mahse tunah zawng thutlukna ka siam
fel diam tawh ani" a'n ti a. Zarkimi chuan hlauhthawn hmel deuh
hian,"Anih i thutlukna chu ka hriat ve chi te ani em?" a rawn ti a.
Ngula chuan Zarkimi chu an en vang vang a. Nuih seih pah hian,"I beisei
loh lam daih ni ta sela min huat phah angem?" a han ti a. Zarkimi
chuan,"Huat phah lo e. I chunga ka rilru put dan chu ala ngai reng tho
ang" a lo ti a. Ngula chu Zarkimi lamah chuan an tawlh hnai hret a. A kuta
vawn pah chuan,"Min hmangaihtu leh keini pawhnin a kan hmangaih ngei te
tluka hlu hi an awm hlei nem. Ka chunga i țhatna
zawng zawng hi ka hmuh hmaih ngailo ani" a'n ti sap a. Zarkimi
chuan,"I chunga kan țhat em avang ringawt chuan min
hmangaihlo hram ka beisei. Ka lawm loh zawng sawi i hlauh vante ani mailo
maw?" a rawn ti leh a. Ngula chuan Zarkimi kut vawn mai chu duh tawk loin
a lamah pawt hnaiin a'n kuah a. Zarkimi sam chul hliau hliau pah chuan,"Ka
chungah hian sual viau pawh ni la ka hmangaih em em thoang che" a han ti
sap a. Zarkimi chu a nui ringawt a. Ngula bawk chuan,"Kan sawi ta sa sa
engkim chiang taka hrilh vek che ka duh a. Mahni chauha khawsa ka nih avang
hian kan khawlama ka țhenrual țha ten nupui nei mai turin min tur reng mai a. Kan khaw lama
lokal te hi i hreh angem?" a han ti a. Zarkimi chuan Ngula kut hmer nghet
sauh sauh pah chuan,"Khawiah pawh ka zui duh ang che. Ka pa tepawhin min
hnialin ka ringlo" a rawn ti a. Ngula bawk chuan,"Kan pahniha kan
awmdun chuan kan ho dun awm mange. I rethei viau dawn nia" nui sang chung
hian a han ti a. Zarkimi chuan,"I thaihbawih viau dawn nia. Ka chhawr rim
khawp ang che" alo ti ve a. An han nui dun leh rih a. Chutah Ngula chuan
thutak fe hian,"Tak tak a,hei kan boruak te hi han zia hret sela. Buh seng
zawh lamah chuan palai ka rawn tir mai dawn nia. Man leh mual turte kalo
ngaihtuah ve anga" a'n ti a. Zarkimi chuan,"Buh seng zawh lam lam
angai hlei nem. In khua i thlen veleh lo tir nghal mai la. Buh pawh kan seng
dun thei anga" alo ti a. Mahse Ngula chuan,"Tunah rih chuan i nu leh
pate rilru pawh ala na ve mahna. Bakah in hmelma ang kan ni mai a. Khaw mite
mitmei ven deuhte pawh angai alawm. Tuna kan boruak hi han dai ve phawt sela.
Kan hmanhmawh lutuk zawngin kan chesual palh hlauh ange" alo ti a. Tichuan
Buh seng zawh lama palai tir ngei tur chuan an inrem ta a. Chutia nula leh
tlangval in pawh dun tak maia an han țhut reng
takah chuan an hriatloh karin an lo in vuan nghet hman hle mai a. Tapchhaka mei
lah a viltu ten an ngaihsakloh avangin a mit lek lek tawh a. Inchhung chu a
thim ruih a. Diptu awm miahlo hmangaihna kuhmum chu mawi takin a parchuuak
mahna le.
Țhutmuan Ar a khuang al al a. Zarkimi chuan a puan bih siamțha sat sat pahin thuka mei chu a'n chhawm țha a. Mei engin inchhung a rawn luah leh taka chuan Ngula leh
Zarkimi pawh in nuih tawn sek chung hian an țhu
dun a. A tu zawk mah chu țawng hmasak pawh tumlo in an in
nuih reng ringawt a. Chutia hlim taka an awmlai chuan Tlangaupa hi a rawn lut
hlawl mai a. Ngula leh Zarkimi erawh a mawi tawkin an lo țhu hrang hman a. Khawlian tlangaupa chuan Ngula
hnenah,"Tlangval,kan lal nu leh upaten biak lawk che an duh a. Lal in
lamah ilo chho mai thei angem" a rawn ti a. Ngula leh Zarkimi chu maktih
hmel tak hian an in en a. Tlangaupa bawk chuan,"Tlangval,engmah hlauh tur
a awmlo e. Biak lawk che an duh mai ani" a han ti leh takah chuan Ngula
pawh chu Khawlian lal in lam pan turin Tlangaupa chu a zui ta nghal a.
Khawlian lal in a
han then chuan Khawlian lalnu Lallianpuii leh khawnbawl upate bakah pasalțha Vanzikate chu an lo awm khap mai a. Lal ina a han luh chuan
upa Kalhkhama chuan,"Ekhai Ngula,kha ilo thleng ta maw. Hei naktuk maia
haw i tum kan rin deuh avangin kan rawn koh ta mai che ani. Kan lal hian i
hnenah engemaw sawi duh anei a" alo ti a. Ngula chu a țhutna turte an han kawhhmuh hnu chuan Khawlian lal Lallianpuii
chuan,"Tlangval,zanina kan koh tak na chhan che u hei kan karah
inhriatthiamlohna engemaw a awm a. Chumi avang chuan thisente luang hialin heti
hi kan ni ta a. In khuaa i va haw hunah chuan in upate hnenah he thu hi sawila
ka duh ani. Pachiau ngawa in Bawk khawh kha in chhunzawm thei anga.
Amaherawhchu khaw din nan erawh in hman ka remti dawnlo ani. Tin,kan inkarah
inremna Sauitan thei rihlo mahila hmelma ang tak taka kan in en theih chuanloh
avangin keimahni lam chu in tana hnawksak zawngin chet kan thawh hauh dawnlo
ani. Amaherawhchu kan dawhtheih chin bak in pelh erawh chuan kan dim hauhlo ang
che u" a rawn ti a. Ngula chuan,"Lal nu,kan chunga țhatna in lantir avangin kan lawm e. Kan khaw upate hnenah pawh
țhatakin kalo sawi dawn nia" a han
ti a. Lallianpuii bawk chuan,"Remchang hmasa berah in biakna neih ka duh
thu pawh i han hrilh nghal dawn nia" a rawn ti leh a. Thil pawimawh ang
angte an sawi hnu chuan lenghawn arkhuan hun velah Ngula pawh chu Zarkimite in
lam panin a hawng leh ta a.
Zarkimite in a
zuk thlen chuan Zarkimi nu leh a nau bakah a u Tawnluia an lo awm a. Ngula hmel
an hmuh chuan anlo be nghal mawlh mawlh mai a. Tawnluia chuan,"Ngula ila
cham rei hman angem?" a rawn ti a. Ngula chuan,"A,tun țum chu ka cham hman dawnlo anih hi. Naktuk zing varțianah kan khaw lam pana kal mai ka tum asin. Bakah kan boruak
tawnin a zirlo em mai a. Ka tan pawh a nuam zan lo e" a han ti a. Tawnluia
chuan,"Ani viau mai. Borua te a daih deuh hnuah rawn zin leh lah a țha ange. Chapchar awllen lamah te chuan Sapel a riahho tepawh
kan tum ang chu" a rawn ti a. Ngula pawh chuan,"Ni tuk e,kan khaw ram
hnaih lam deuah pawh kan riak ve anga" alo ti ve a. Zanrei deuh tak
thlenga an inkawm hnuin Tawnluia chu Zawlbuk lama lawi turin a kal a. Ngula
erawh a tuk maia haw tum anih avang leh Khawlian Zawlbuk han kai chu tihmi nia
a hriatloh avangin Zarkimite in lamah a riak thung a.
A tuk zing varțianah chuan Ngula chu an khaw lam pan tur chuan a insiam sauh
sauha. Zarkimi chuan Ngula iptepuiah chuan eng engemaw hi alo hnawh ve mawlh
mawlh bawk a. A insiam zawh hnu chuan Ngula chu an khaw lam pan turin a chhuak
ta a. A kal liam tur chu Zarkimite unau chuan Luhka ațangin Ngula kal liam tur chu an thlir zui vawng vawng a.
Zarkimi chuan Ngula chu ngai hle mahsela țum
danga a rawn zing anglo tak a a rilru zawng zawngte a hrilh theih takah chuan
zang ta huai ni hian a inhria a. Hlim taka an intawn leh ni tur mawlh mai chu a
rilruah a awm ani.
Ngula pawh an
boruak tawnin a zirlo vaiu nain chutiang buaina kara a hmangaih,engtik emaw a
nupui la nimai tur Zarkimi nen a an rilru chhungril zawng zawng an inhrilh
theih tak avang chuan hlim takin an khaw lam pan tur chuan a kal zel a.
Khawlian kawtchhuah a thlen chuan a la han ding vang vang a. Khawlian khaw lam
chu a han thlir a. Lal in leh avelah chuan tlangval rual Kuang ur tura
inbuatsaih laite chu a hmu thei a. A zin leh hunah chuan mahni maia a haw chu a
ring tawh bik hauhlo ani.
Zing
hma taka chhuak anih avangin chhun chawfak hun velah chuan Ngula chu Parvachawm
ram,an khaw hnaih lamah chuan a awm daih tawh a. Tukțhuan ei lo a kal anih avang chuan a iptepuia Chawfun chu
phawrhin hmun remchang laiah chuan an bar mawlh mawlh a. A kham hnu chuan a
iptepui a Zarkimi thil a funsak te chu chawlh hahdam pahin an phelh vel a.
Zarkmi chuan Vaihlo bakah zu tuitling hi mauthei lian vaklo khatin alo tuam tel
reng mai a. Ngula chuan in pawh in phalloin a tuam țha leh ta ringawt a. Rei tawk fang a chawlh hnu chuan an khaw
lam panin a kal leh ta a.
Tlai ni
tlak hnu hret,khua ala thim chiahlo tihah chuan Ngula chu an khuaah a lut ve
chiah a. An khaw boruak pawh alo pangngai viau a. Eng thil mah han hlauh thawn
tur awm ang pawh a awm lemlo ani. Hamnhmawh taka a in lam pan zelin a in zuk
thlen chuan Ar te chu a chhiarah an lo lu țan
mek a. Arpui no hruai lai a neih ve chhunts erawh a Bawma khungsa in Sumhmunah
alo awm fel thlap tawh mai. Ngula chuan mak ati angreng hle mai a. A țhian Zalawmate thiltih anih a ring ringawt a. Inchhung a han
luh lah chuan engkim hi a nih dan tur ang thlap hian alo awm a. Vawkchawbel
erawh thukah alo la inchhuang vang thung. Ngula chuan tu tih nge anih hre lemlo
mahse a in lo enkawl saktu thla biain lawmthu a hrilh mawlh mawlh a. A
iptepuite chu bang feli ei a rel nghal mawlh mawlh a. Chutia a buai lai tak
chuan Zalawma nau Laibati hi a lo lut hlawl mai a. A rinloh tak mai a Ngula a
lo awm takah chuan mak tih hmel fe hian,"A,u Ngula lah ni rengin. I lo haw
kan la ring chiah lo a" a rawn ti a. Ngula chuan,"Lo leng rih rawh.
Hei ka awmloh hlanin ka in lehlo minlo enkawl sak țhin a. Lawmthu han sawi ngaihna pawh ka hrelo ani" a han
ti a. Laibati chuan,"Lawmthu sawi angai hlei nem. Hei vawiin phei chu kan
feh kal kan hawng tlai lutuk a. Engmah pawh kanlo va ti hmanlo anih hi" a
rawn ti a. Chu veleh Ngula chuan mak tih hmel tak hian,"Chuti maw? Hei
Vawkchaw lah chhum hmin sa vekin alo awm a. Ka Arte lah an lo lawi vek bawk
sia. Nangni innih ka ring asin" a han ti a. Laibati chuan,"Hei tunah
kalo thleng ve chauh alawm. A,a thu hrimah kan khaw nula zinga tu emaw ber hi
chu ani ngei ang. A pui châk ngawih ngawih tu che hi an tam ania" nui hak
chung hian a rawn ti a. Ngula chuan,"Ka kawmchhakte anni ang. Anni chhung
hi an fel em mai a. Nula zawng annih ka ringlo e. Ka kawmchhak naupangte annih
ka ring" alo ti a. Laibati chuan,"Nih pawh anni mahna. Mahsela
keizawng nula anih ka ring ani" a rawn ti leh a. Ngula chuan,"Alo nih
takah leh lawmthu sawi a nuam deuh dawn ni mai. I u inah a awm em" a'n ti
a. Laibati chuan,"Aw,awm e. Lo leng phei rawh. Keipawh ka va phei
ange"tih leh chhuah a rual a. Laibati chhuah hnu chuan Ngula chuan chuti
tak mai amah lo țanpui tu chu tunge anih ang tih
angaihtuah nasa mai a. Uluk taka angaihtuah hnu pawh chuan han rin zawn tur
takngial pawh a hre chuanglo ani.
Zanriah eikhamah
chuan Ngula chu khawi dangah kal loin pasalțha
Chawnate in lamah a kal phawt a. Chawnate in a han thlen chua a rinloh tak
maiin pasalțha Chawna chu tapchhakah alo țhu kuk mai a. Chawnte ina a han luh chuan an lo be nghal sap
sap a. Țhuthmun te a rem fel hnu chuan Ngula
chuan,"Pa Chawn,Khawlian lalnuin thu pawimawh țhenkhat min chah a. Chumi hrilh tur che a lokal ka nia" a
han ti a. Chawna chuan,"Lal nu a ni. Vanhnuailala nupui kha lalah an ruat
ta mai em ni" a rawn ti a. Ngula chuan,"Ni lo e,Vanpuilala nu
Lallianpuii zawk mawle. A tupa Lalhleia a puitlin hma zawng chuan ro a rel dawn
ani awm e" a han ti a. Chawna chuan,"Vanpuilala boral zawng a pawi
ani e. Kha Khuangzanghoin Hriangmual an chhuahsan thute kha kanlo hria a.
Luseiho chu an lo hlau hle anih dawn hi" a han ti a. Chawna bawk
chuan,"Vanpuilala angin anu chuan a khua a awp khawm zo hauh lo ang le. In
sangkhat khua hmeichhiaina a han awp tur chu ka ngaihtuah mange.An upate an fin
viau angai dawn ani" a ti leh a. Ngula chuan,"Tunah rih chuan an lal
a boral bawk nen. Khawlian boruak chu a rit khawp mai. Khua pawh a reh hian a
reh tlawk tlawk ani ber e" a han ti a. Chawna chuan,"A ni em em ang.
Vanpuilala anga khua leh tui awp khawm thiam kha zawng an vang tawh viau ang.
Engpawh nise i thu rawn ken chu kan upate pawhin an hre duh ange. Hawh teh
rorelna in lamah i chho teh ang" a rawn ti a. Tichuan Ngula leh Chawna chu
an khaw rorelna in lamah chuan an kal ta a.
An khaw rorelna in an han thlen chuan an khaw
upaho pawh an lo awm ve țhap a. An khua in Buh an
tlakchham mailoh nan a hmalak dan turte anlo sawi khawm a. Ngula leh Chawna an
han luh takah chuan upate chuan Ngula chu an va kalna chanchinte anlo zawt luam
a. Ngula pawh chuan a mawi tawk chu an hrilh ve zel a. Rei vaklo an țhu ta maw tihah chuan Chawna chuan,"Hei Chawna hian
khawlian lal thuchah a rawn keng a. Kan vaia kan hriat atan han sawi teh
se" a rawn ti a. Ngula pawh chuan Khawlian lal Lallianpuiin a hnena sawi
tura ahrilh ang zawng zawng chu chipchiar takin a sawi fai ta vek a. A sawi
zawh chuan upa Hrangvunga chuan,"Remna sauitan pui mai pawh a țha tawh maiin ka hria. Keinin kan do viau nangin anni lahin
min haw hauh silo a" a rawn ti a. Upa Kapliana chuan,"Ni e,kha Bawk
kan khawh zui pawh pawi an tilo ani a. Min haw duh miahlo tute va beih vak vak
hi a țulna ka hre ta hauhlo mai" alo tive
bawk a. Upa tam zawk duhdan anih avang chuan Khawlian ho nena remna siam ngei
chu țha an ti a. Buhseng zawh lama palai tirh
a. Chapchar awllen laia remna siampui chu an tum ta a. Khawlian rama Bawk an
khawh pawh chu Buhseng zawh lama chei țhata,lo
vah chhunzawm nghal an rel bawk a. Chutianga an upa ho rorelna a awm reng chu a
mawilo tih hriain Ngula chuan chhualam eng engemaw siamin an khaw rorelnain chu
a chhuah san a. A țhianpa Zamuanga te in lam pan
chuan a kal ta nghal a.
Zamuangate in a
zuk thlen chuan an chhungkuain anlo awm kim țhap
a. Zamuanga chuan,"Kan lo beisei reng tawh che a. Khawi veng nula in nge
in tlawh kual.hmasak țhin ni" a lo ti nghal a.
Ngula chuan,"Pa Chawnate in lamah ka kal hmasa alawm mawle. In lo dam
tlang maw" țhuthmun rem pah chuan a'n ti a.
Zamuanga chuan,"Dam țhat lai tak ani. Kha vawiin lam
chu min chet khalh tu anlo awm.tlat mai a. Kan Tluangpuii lah i thlauh thla der
a. Tu nge maw ni reng reng le" a rawn ti a. Ngula chuan,"A khaih,ka
kawmchhak te bak anni lo ang. Han rin zawn tur dang ka hrelo e" a han ti
a. Zamuanga chuan,"Reiloteah alo lang ve vat mai ang. A inthup rei tak
takin ka ringlo" nui vur vur chung hian a rawn ti a. Ngula
chuan,"A,nia,tupawh chu lo ni sela a laka lawmthu sawi ka ba hrim hrim. Ti
daih ila,naktuk lamah enge ithawh ang" a'n ti a. Zamuanga chuan,"Kan
pasalțha Chawilian hoin ramvaka riah kanlo tum
deuh a. Ilo kal ve duh em?" a ti a. Ngula chuan,"Lo lam ka rial rei
tawh si a. Vau hnaiha awm ka ni bawk nen ka zuk ngaihven chhin ange ka ti.
Ramriaka i kal dawn chuan ka Silai i keng dawn nia" a han ti a. Zamuanga
chuan,"I tizahthlak em mai. Silai kah ka thiam reng reng lo. Nangin keng
la sa kan hmeh phah zawk ang" a'n ti a. Ngula erawh chuan a țhianpa chu a Silai ken tir ngei chu a tum tlat a. Zamuanga lah
chuan Ngula Silai ken chu a duh hauhlo thung a. A tawpah Ngula beidawng
chuan,"A enga Silai ken pawh chu in hreh em em le?" a han ti a.
Zamuanga chuan,"Silai keng kan tam dawn tho a. Vahna mual kan in chanlo
palh ange. Duh leh nakinah a hranpa in kalo la hawh dawn nia" a ti ta a.
Zamuangate inah chuan zanrei tak thlengin a leng a. Lenghawn arkhuan hnu deuhah
Zawlbuk lama riak turin a kal ta a. Zamuanga erawh nupui fanau nei tawh anih
avangin Zawlbukah a kai zantin ngai ta lo.
Ṭhen-49
Zing khua alo var
a. Ngula pawh tuk dang ang bawkin a buai leh hle mai. Parawl tih takah zinh
tuichawi leh buhden a kawp angai a. A bai bel pawh ngaihsak țha hmanloin Vawk chaw a pek alo ngai thul. Chutih lai karah a
Arte lah chu a nghal tawk lekin an ril alo țam
ve bawk a. Buai viau țhin mahsela apa damlai pawha alo
tihfo țhin anih avangin phur takin a thawk mai țhin. A hmeh bel vil pahte chuan,"Nupui zawng ka mamawh
tawh hle nih hi" a han ti vel a. Zarkimin ei han rel vel turte ngaihtuahin
buai viau e tilo chuan ama tawkah a hlim ve hle thung. Ei te a rel zawh hnu
chuan a lo lama feh turin a insiam zui nghal a. A Silai te a enfel hnuin a in
chu Thingfakin a'n do kalh a. Lo a feh tur chuan a in ak chhuak ta hnak hnak a.
Favang
awllen lai anih avang chuan feh kal an tlem hle a. Nu leh nula țhenkhat chawhmeh ilo la khawm tura kal bak chu hmuh tur an
vang pharh mai. Buh ala vui loh avangin ven ala ngai hranlo bawk a. Mitin mai
chuan hunawl tlemte an neih chu a țangkai
thei ang bera hman an tum țheuh ani.
Ngula pawh Lungthulian zau hring dup maiah chuan a Silai nen a kal thauh thauh
a. Mual pharh zau tak mai buhin a bawh hrin nghulh mai chuan mit ti tlaiin khaw
hawi pawh ati nuam viau ngei a. Ngaw karah te chuan mimsirikut leh țhurote an hram noh noh a. Favang kawl eng lawmin Lengder te
pawh an thlawk kual noh noh bawk a. A lo neihna chu zau hla lam deuh anih avangin
Ngula chu muangchang hian a kal zel a. Zaua feh awmchhunte chu an rawn kuk leh
raih raih țhin a. Țhenkhatin talhkhuang anlo vaw ri ve karh karh bawk a. Rei
vaklo hnuah chuan Ngula pawhin a lo chu a zuk thleng ta a.Thlam ahan luh chuana
fehlohna a rei tawh bawk nen alo hnawk niaih a. A tapkawmahte chuan Sazu anlo
lam nasa hle tih a hriat ngawih ngawih mai. Thlam chhungah chuan Sazu ek alo
tam mai a. Ngula chuan a iptepuite bangin a Silai te an tung a. Ngaih pawimawh
hmasakah neiin a Thlam chu a han sengfel sawk sawk a. A tihfai zawh hnu chuan
reilote țhu hahdamin a thlawhlai fang tur chuan a
kal ta a.
Ngula lo neihna
chu Zau tawp retah ani a. Vau hnaih anih avang chuan Ngula chuan buh leh balte
a him leh himloh a han en kual a. A kal pah chuan Hmarcha hring ilo bakah
Bawkbawn leh Samțawk rahte chu a lo pah zauh zauh
a. Fanghmate pawh alo tai tek tawh bawk a. Ngula chuan a kal pahte chuan an
keih leh tawn tawn țhin . A lo lu lam chu rin aiin a
him phian a. Buh a rai vek tawh avangin Buh kung pal tliah palh hlau tak chuan
lo mawng lamah a vak thla zel a. Lo mawng lam a zuk thlen thlak chuan a
beiseiloh tak maiin hmeithai in tiah vel laia zau hi Nghalrualin an lo pal thlu
duai mai a. Buh kung țhenkhat chu an fep nual bawk a.
Ngula chuan Nghalrualin an kal pah ani tih a hre mai a. Buh kung la vui thei
tur awm anga a ngaihte chu a han țawn khawm
nawk nawk a. Vaua mau va satin țangphel
vel a sei hian a tan zung zung a. Mau bungte chu thlawhlaiah chuan phunin Buh
kung a țawn khawmte char khawng nan chuan a hmang
ta a. Chutianga nghalrual an lo chet takah chuan Ngula chuan vau hrul chu a han
sam eng nghal mawp mawp a. Hnuhma thar lam a hnutchhiah chuan ramsate pawhin an
zah deuh a ring ani. Vau hrul apik zual a sam fai hnu chuan ni pawh vanlai
zawlah a awm vang tawh a. Ngula chuan chawlh hahdam pahin Fanghmate an ei a.
Thawh tur dang engmah a awm lemloh avang chuan chawhnu lam chu ramvah a tum ta
deuh a. Rei vaklo a chawlh hnu chuan Thlam lam panin a chho ta a. A chho pah
chuan Vau hrula maian te chu a sik chho paha . Satinrem hnahte pawh la khawmin
a iptepui puam alh khawp a ah hnu chuan Thlam chu a thleng chho ve ta hram a.
Thlam a thlen chuan chawhmeh an siam zui nghal a. Chawhnu lama ramvah a duh
avangin a chawmhmeh siam a hmin veleh chaw a ei nghal sawk sawk a. Chutia chaw
abar mawlh mawlh lai chuan an ri chhak lama feh ho chu an rawn kuk ta raih raih
mai a. Vawikhat mai pawh nilo,vawi tam an rawn kuk takah chuan Ngula chu a
chaweilai thawhsanin pawn lamah ava kuk ta vak mai a. Ri chhak lama awmten
anmahni nilo feh dang an awm tih an hriat chuan hmanhmawh takin tlangval pakhat
hi a rawn tlan thla hlawk hlawk mai a. Ngula chu chaw pawh ei chhunzawm loin a
lo lam pana rawn tlan thla pa chu alo nghak rih a. Rei vakloah chuan tlangval
pawh chu a rawn thleng thla a. Tudang niloin an khaw tlangval Liansanga a lo ni
a. Ngula chuan,"Liansang,i va hmanhmawh ve. Enge ni ta?" alo ti var
a. Liansanga chuan thaw hlawp hlawp chung hian,"Zau chhak lama Pu Dinga
fapa naupang ber Roneiha a bo alawm mawle. A tuichawi kal lo let har lutuk kha
anu leh a u beidawngin va lam an tum a. A tuium chiah alo awm ani awm e. Savah
ala veh emaw,luidungah chakai ala khawrh emaw anih ringin an haw san veleh mai
a. Mahsela hei tun thlengin alo la hawng lo a. A nu leh a u beidawngin zaua
fehte min rawn pun ta ani. A tuichawina lai chu kan fang thuak thuak na hnuhma
engmah kan hmulo ani" a rawn ti ta a. Ngula chuan,"A va zialo mang
tak e aw. Minlo nghak lawk la,kan chho nghal dawn nia" a han ti a. Ngula
chu Thlam chhungah chuan va lutin a chawei bangte chu a han fun țha sawk sawk a. A Silai leh iptepui kengin Liansanga nen chuan
pu Dingate lo lam pan chuan an chho ta nghal a.
Pu Dinga te Thlam an han thlen chuan midang pawh anlo awm
nawk tawh a. A tam zawk hmeichhia annih avang chuan an lo thlaphang hle a. Pu
Dinga nupui leh a fanu phei chu an lo țap hawm
hawm mai lehnghal. Ngula hmel an han hmuh chuan tlangval țhenkhat chuan thil awmzia an lo hrilh mawlh mawlh a. Ngula
chuan,"Khaw lama zualko kan tirh hmain mipa awm zawng hian i zuk zawng
chhin leh phawt ang u hmiang. Chuta kan la hmulo anih leh zualko kan intir tawh
mai dawn nia" a han ti a. Ngula chu a upa ber anilo naa an khaw tlangval
zinga tlawmngai pawl leh a huaisen deuh ber anih avang chuan midang pawh chuan
a rawtna chu an hnial lem lo a. Ngulan a iptepuia a hmehraw ahte Thlama a dah
hnu chuan Roneiha bo na tuikhur lam pan chuan an kal ta nghal a.
Tuikhur an va
thlen chuan Roneiha tuium ken pawh a ngai ngaiin alo la awm a. Ngula chuan uluk
takin tuikhur leh a chhehvel chu a han fang thuak thuak a. A vanneih a siamin
ngaw lam pana Roneiha kalna ni awm tak chu a hmu ta hlauh mai le. Chutah a țhiante hnenah chuan,"Heta hi ngaw lam pana naupang kalna
ni awm tak chu a awm hi. Kan chhui chhin dawn em ni ang" a han ti a.
Midang pawh chuan an lo aw ve mai a. Tichuan Roneiha hniak niawma an hriat chu
an zui ta a. Tuikhur ațanga hla fe an kal hnu pawh
chuan hniak chu la tawp mailoin fiah takin ala lang zel a. Ngula chuan chuti
tak maia naupang ngaw pilrila mahni chauha avak ngam chu mak a ti hle mai.
Khawdai mai nise zawng a hrethiam lutuk a. Mahse tuna an awmna erawh khua ațanga a hlat mai bakah ngaw dur chhah tak ani si a. Chutia ngaw
hnuaia Roneiha hnu an chhui zel lai chuan Bûl thing lian zet mai bulah hian
hniak chu a tawp ta chat mai a. Bul thing hnuaiah chuan Sairawkherh leh ipte
alo let ngal bawk a. Sava hmul te lah alo darh neih nuaih a. Mahseal ipteah
chuan Sava reng a awm silo. Ngulate chuan uluk takin Bul kung vel chu an han
fang kual a. Roneiha chu an au vak vak bawk a. Mahsela chhawntu awmloin ngaw
chhung chu a reh tlawk tlawk a. Ramsa in an lo khawih palh tih dawn lahin ramsa
hnuhma engmah a awmlo a. Roneiha hniak pawh Bul kung chinah bak chuan hmuh tur
a awm lo ani. Chutiang anih takah chuan Ngula chuan,"Ekhai,zualko kan
intirh mai angai dawn anih hi. Hei hniak lah a tawp daih a. Roneiha hamnruate
lah a kim biai si a. Keiniho zawng tan heng lai ngaw tuamchhuah ngaihna a awm
lo ani" a han ti a. Chutah tlangval pakhat chuan,"Khaw lamah chuan ka
han kal ange" a rawn ti a. Ngula chuan khaw lama han zualko tur pa hnenah
chuan a ranvulhte lo buaipui tura Laibati hrilh turin a han ti a. Zualko tur an
tirh liam hnu chuan Liansanga chuan,"Engtia han zawn chi nge mawni dawn
le. Khawmu chawi niin ka ring tlat ani. A hniak lah a tawp chawpchilh daih a.
Thingkungah hian a alawna a tla han tih dawn in hmuh tur lah a awm bawk silo
nen. Kan hmuh leh pawh ka ringlo mange" a rawn ti a. Ngula chuan,"Kan
beidawng mai tur ani hlei nem. Theihtawp chhuahin han zawng phawt ila. Kan țhian khaw lama mite an rawn thlen hmain he lai mual hi lo
tuamchhuah hman i tum teh ang u " alo ti a. Ngula bawk chuan,"Tumah a
fal.lutukin kal lo ila. Khua thim hmain helaiah bawk hian kan in nghak khawm
leh dawn nia" a'n ti leh a. Tichuan Roneiha hniak tawpna mual chu an fang
kual ta a.
Ngawrh taka tlai
ni tlak dawn thlenga an zawn hnu pawh chuan Roneiha hnu hma takngial pawh an
hmu hauhlo a.Țhenkhat phei chu Roneiha an
auhna lamah an awte a chhang hman hial ani. Chhui zui tur pawh awmlo a a bo tak
daih danah chuan Ngulate chuan khawmu chawi bo emaw,rammi hruaibo emaw anih an
ring ta hlawm a. Tlangval țhenkhat
phei chuan ngaw hnuaia vah vel pawh chu an țih
run tawh mai. A hmaa an lo sawi lawk tawh angin Bul kung hnuaiah chuan an in
nghak khawm leh a. Hnuhma engmah an hmuhloh avang chuan an beidawn thu an sawi
sap sap a. Mahse Ngula chuan,"Zawnna hun ala tam alawm. Khawilaiah emaw
vakboin haw ngaihna a hrelo pawh ani mahna. A theih chuan zan lamah pawh kan
zawn chhunzawm dawn nia. Tunah chuan zau lamah kir leh phawt ila. Kan val upate
thu kan ngaichang rih phawt dawn nia" a han ti a. Tichuan zau lamah chuan
beidawng takin an kir leh ta a.
Pu Dinga te Thlam
an han thlen chuan an beiseiloh ang takin hmeichhe ho chu an lo la awm țhap mai . Pu Dinga nupuiten haw an duh tlatloh avangin anlo la
awmpui hi alo ni a. Ngula chuan upat chan changin Ding nupui hnenah
chuan,"Ka pi,i fapa chu kan hmu leh dawn alawm. Tunah chuan khaw lamah lo
han hawng ula. Tlangval rualin hetah i fapa chu kan lo nghak ange. Kan hmu leh
em em ang. Khaw lamah hahdam takin lo han awm teh u khai" a han ti a.
Mahsela pu Dinga nupui leh a farnu chu an haw duh chuanglo a. Ngula chuan an
tawrhnate a hriatthiampui viau rualin lo lama an awmve reng țha atihloh avangin khaw lama haw tur chuan a thlem char char
a. A tawpah chuan an in tir hawng thei ta hram a. An hawng tur chu hmeichhe
rual vek annih dawn avangin tlangval pathum chuan an zui hawng a. Hmeichhe rual
an kal liam meuh chuan khua pawh a thim țan
tawh a. Ngulate chuan an țhiante lo thlen hun nghah pahin
an hmalak zel dan turte an sawiho a.
Zanriah ei hun
hma deuh chuan Ngulate awmna lam panin meichher alo de thla chuah chuah a.
Ngulate chuan an khaw lama tlangval awmte an lo thleng dawn tawh tih an hre mai
a. Rei vakloah chuan an khaw tlangval dangte chu pasalțha Chawna leh val up Sangvela hoin an rawn thleng ta a. Thlam
chhunga len vek ngaihna a awmloh avangin a rem laiah cuan an țhu far a. Pasalțha
Chawnate anlo thlen takah chuan Ngulate chuan thil awmdan zawng zawng chu an lo
hrilh vek a. Val upa Sangvela chuan,"A mak hle mai a. In sawidan hmang
chuan khawmu chawi bo tepawh a ang ka ti. Mahse khawmu chawibo ni a an sawi țhenkhatte hi zawng ramin a belh avanga haw ngaihna hrelo ani țhin a. Mahse tuna mi zet chu khawmu chawibo anih ka ring
ani" a rawn ti a. Chawna chuan,"Ni e,keipawhin khawmu chawi anih ka
ring tlat mai. Zan lama ngaw hnuaia vah chiam zawng a tihchi dawnloh a. Roneiha
hniak in hmuh tawpna laiah khan meipui kan chhep tlaivar zak dawn nia.
Engemawti a kawng bo alo nih palh chuan kan mei eng hmuin alo kal ve
mahna" a han ti a. Chawna vek chuan,"Ngula,kha buhfai kan rawn ah țeuh kha. Midangin zanriah turte lo buatsaih sela. Roneiha
hniak in chhui tawpna lamah țhenkhat
kanlo chhuk dawn nia" a rawn ti leh a. Tlangval țhenkhat ei rel tur an phut sang sang lai chuan Ngulate chu
Roneiha bo na lam pan chuan an kal ta nghal a.
Roneiha bo na
lai an zuk thlen chuan Ngula chuan Roneiha Sairawkherh leh a ipte chu pasalțha Chawna an en tir a. A hniak tawpna laite pawh a han hrilh
bawk a. Chawna chuan a khabe tuai valh valh pah hian,"Amak hle tak mai a.
Henglai velah hian hnuhma engmah in hmulo amaw?"a rawn ti a. Ngula
chuan,"Aw,kan zawng nasa viau na a. Engmah kan hmulo" a han ti a.
Chawna chuan,"Engpawh ni sela. Meipui i chhep phawt teh ang u" a ti a.
Tichuan Ngulate chuan thingte fawm khawmin mei an chhem nghal a. Meipui an
chhep alh hluah hluah hnu chuan Ngula chu Thlam lamah a chho leh ta a.
Chumi zan chuan
tlaivar zakin an in men chhawk a. Mahsela thawm riva reng reng hriat tur a
awmlo. A tuk lamah pawh chuan Lungthulian tlangval rual chuan Roneiha chu
nasatakin an zawng a. A bo na mual leh luidung zawng zawng chu an uluk taka an
fan chhuah vek hnu pawhin Roneiha hnuhma reng reng hmuh tur a awm hauhlo a. A
bo na mual leh a chheh vel zawng zawnga an zawn leh hnu pawhin hmasawnna hmuh
tur ala chuanglo a. Chutiang tak uluka ni thum an zawn hnu pawh chuan Roneiha
hnuhma pakhatmah an hmulo a. Chung lai tlang leh kawr ruam zawng zawng chu
Lungthulian tlangvalho chuan an chil bel tlut ani ber mai. Zan lamah lah meipui
an nun tlaivar zak a. Tumah khaw lamah hawng loin an riahchilh zantin mai bawk
a. Tlangval tamtak phei chu an beidawng tawh a. Nimahsela tlawmngaih chhuahin
an kal na ngaiha pawh an kal nawn sek mai a. Tumah rengin an beidawn thu an sawi
chhuak duh biklo ani.
Roneiha an zawn
ni lina tlai lamah chuan Ngula chu mahni chauh hian Roneiha tuichawina tuikhur
lui mawng lamah chawhmeh tur Sava Zanriak ilo kah tumin a țhu ran mai a. Chutia a țhut
ngawih reng lai chuan kawr hnar lama chuan lung a inkhak ri leh bap bap țhin a. Ngula chuan a țhiante
chakai khawrh thawm anih ringin engah mah angai duhlo a. Mahse rei vakloah
chuan țawng lang lang thawm hre ta tlat mai. An
ngaithla chianga,naupang aw ri ngei niin a hre ta tlat a. Chiang lehzuala ngaihthlak
a tum lai chuan thawm chu a reh leh daih a. Ngula chuan Roneiha thawm hriat a
beisei lutuk vanga chutiang thawm hriaah chuan in ngaiin a țhutna ngaiah chuan ngawi rengin a țhu leh ta tho a. Rei vakloah chuan luihnar lamah bawk lung in
kak ri bap bap thawm alo chhuak leh ta tlat mai. Ngula ning deuh tawh
chuan,"A eng phiangsen nge maw ni le.Min rawn tihțhaih in tum vel emawni.Khawnge kan phin darh ang che u"
tih pahin luihnar lamah chuan a han chho ta a. Thui vaklo a han chho hnu chuan
kawr chu alo kual riaih a. Kawr kual lai a pel fel chiah tihah chuan Ngula chu
mak tih lutuk vangin a phu chiang ngei mai. A hma lawkah chuan nithum chhung
nasataka anlo zawn tawh Roneiha chuan sruakin Chakai alo khawrh mawlh mawlh mai
le. Ngula chuan a mitvai anih ringin an mit te an nuai nawk nawk a. Mahse a
mitvai ani hauhlo. Chutia mak ti taka a din lai chuan Roneiha zawk chuan Ngula
chu a rawn nuih sen sen mai a. A puan ven chu chakai khawrh sa fun nan alo
hmang hi ani. Chutah Ngula chuan Roneiha chu ava pan hnai a. A dar a va vawn
pah chuan,"Roneih,hetah enge itih. Kan zawng nasa lutuk che asin" a
han ti a. Roneiha chuan,"Ka țhiante nen
Chakai kan khawrh alawm" a lo ti reuha. Ngula chuan,"Anih khawiah nge
i țhiante chu?" a han ti leh a.
Roneiha chuan,"Luihnar lamah an kal a. An lo let leh dawn" a lo ti
leh a. Ngula chuan,"Hawh teh ka hruai hawng ang che. I nu ten an nghak
char char che nia" a han ti a. Mahse Roneiha chuan,"Ka țhiante ka nghah ala ngai alawm" a ti tlat a. Ngula
chuan,"Anih luihnar lamah kan zawng chho dawn nia. Kal vat ang" tiin
Roneiha chu a han kai a. Roneiha pawh chuan a zui chho ve mai bawk a. Nimahsela
luihnar lamah chuan tumah reng an awmlo a. Roneiha lah chuan a țhiante chu a au sek lehnghal a. Mahsela a bo țanna tuikhur an han thlen thleng pawh chuan tumah reng an
awmlo a. Roneiha chuan,"Kan lo kal leh ang an ti reng si" a han ti a.
Ngula chuan,"In Thlam lamah haw phawt ila. I țhiante chu kan va zawng leh dawn nia" a han ti a. Roneiha
pawh chuan a lo duh ve mai bawk a. Chakai fun țun chung chuang Ngula nen Thlam lam panin an kal ta hnak hnak
a.
Roneiha te
Thlamah chuan tlangval engemawzah hi anlo chawl mek a. Ngulan Roneiha a rawn
kai hnak hnak an lo hmuh chuan phung hmu an sawi ang maiin an meng bial kawk
kawk mai a. Mak an ti lutuk chu an ka hau bawk a. Ngulaten Thlam an thlen chuan
tlangval țhenkhat chuan Roneiha chu an lo khawih
chhin vel a. Ngula chuan,"Tuikhur lui mawng lam deuhah Chakai alo khawrh
alawm. Khung laite khu kan fan kual nasat tehreng nen. Ani lah him pialin alo
awm zui a" a han ti a. Tlangval pakhat chuan,"A mantu te hian an rawn
zui leh ngei ngei ang" alo ti a. Ngula chuan,"Rawn zui teh reng pawh
nise kan veng hneh lutuk ang. Kan tlangval dang amah zawng mektute hi va au
khawm ila a țha ang a" a han ti a.
Tlangval pathum chu tirh buai ngailoin an chhuak nghal a.
Tlai lam ni tlak
dawnah meuh chuan Roneiha te Thlamah Lungthulian tlangvalte chu Roneiha thusawi
ngaithlain an ngawi țhap mai a. Roneiha
chuan,"Tuikhur tui ka thal dawn lai khan sava mawi deuh mai hi ka kiang
maiah a rawn fu a. Perh ka tum veleh a thlawk sawn zel a. Thing lianpui bul ka
thlen khan ka perh fuh hlauh a. A hmul ka pawh lai takin thing ler lam ațang khan naupang pahnih hi anlo zuang thla thauh thauh a. Kan
sava anih kha tiin min rawn laksak daih a. Chutah laksak ka tum leh lai chuan
pakhat chuan 'Sava hi min pela chuan thil țha
deuh kan pe ve ang che"min ti a. Keipawhin ka chuh duh talo a. Chu veleh
an pahnih chuan ka zakah dawmin min chawi kang daih a. Thingkungah te khan min
tlan kai pui zung zung mai a. A tir chuan ka hlau nasa mai a. Mahse a rei deuh
deuh a,nuam ka ti lutuk a. Lo haw chakna pawh ka neilo ani. Thei tui tak takte
min eipui a. Mut pawh kan mu ngai lo reng reng. Chuan tuikhur mawngah Chakai
min khawrhpui lai khan a hnar lamah min kalsan daih alawm" a han ti reuh
a. Val upa Sangvela chuan,"An hmel i hmu em" a lo ti a. Roneiha
chuan,"Hmu e,mahse ka hrechiang thei ta tlatlo. An fel lutuk" a rawn
ti a. Sangvela vek chuan,"Kan auh vak vak che kha i hrelo em ni" a
han ti a. Roneiha chuan,"Hre miahlo. Ka bo tihpawh ka hrelo"a han ti
a.Sangvela chuan,"Awle,tunah chuan Roneiha ber kan hmu ta a. A chhungte
beidawn tur zia kan hria anga. Tunah hian khaw lam panin kan chhuak nghal dawn
nia. Roneiha kha vuan reng ula aw" a han ti a. Tichuan Lungthulian
tlangvalte chu an insiam sang sang a. An insiam zawh chuan hlim takin khaw lam
panin an kal ta nghal a. Kalkawngah chuan an hlim lutuk chu an ri chho chuah
chuah mai a. Kawng lakah buaina engmah tawkloin lenglen ar khuan hnu hretah
khua chu an lut dawn tawh a. Roneiha pawhin buaina engmah a tawk zuilo a. Khua
an han luh chuan alo hmu apiang chuan mak an ti vek a. Roneiha te in lam panin
an kal ve nghal zel mai a. Roneiha te in an han thlen chuan a chhungte chu lawm
vangin an țap hawm hawm a. Roneiha chu an
kuah chuk chuk mai a. Roneiha pawh a lungte chhe thar lehin a țap ve ruah ruah bawk a. A bo dan chanchin leh hmuh anih dan te
val upa Sangvelan a han sawi chuan a hria apiangin mak an ti em em a.
Khuavangin an hruaibo ani ange an ti hlawm a. Chu zan zet zawng Roneiha
chhungte chu mut pawh an mu hmanlo ani ber mai.
Favang awllen chu
a her liam zel a. Roneiha bo hnuah pawh ni tam liam leh tawhin Lungthulian khaw
mipuite pawhin Roneiha chanchin sawi pawh an bang țan tawh a. Buh pawh puakkeh tawhin mitin mai chu buh veng
turin an liam nitin leh ta mai. Tlangval tamzawk chuan an riahchilh tawp a.
Ngula erawh in lam ngaihtuah tur aneih avangin lehlangin a feh nitin maina.
Zingah hma takah chhuakin tlai lamah a thim hawng leh țhin a. Chutiang reng reng chuan hun a hmang nitin mai a.
Nikhat chu sava
an van deuh avangin hma nidang aia hma deuh hian an hawng a. Zau pui a kal
chhuak dawn țep tihah chuan a hla deuh hleka
hmeichhe pakhat hmanhmawh taka kal hi a hmu ta hlauh mai a. Chutiang huna
hmeichhia mahni chauha han kal chu tiin umphak ngei tumin a kal chak sauh sauh
a. Rei vakloah chuan a hma a hmeichhe kal chu a um pha ta a. Hnung lam ațang chuan tunge anih tih a hriat mailoh avangin,"I va
hmanhmawh awm ve" a han ti tawl mai a. Chu hmeichhia chu dingin alo hawi
let a. Lungthulian upa Hrangvunga fanu Chhingpuii alo ni a. Ngula bawk
chuan,"Chhingpuii lah ni rengin. I va hawng tlai em em ve" a han ti
a. Chhingpuii chuan,"A,Ngula,nia ka ute buh veng tur zui pahin chawhmeh ka
phur e ka tia. Hei ka duh aiin ka tlai ta lawm" alo ti a. Ngula
chuan,"Haw rual ta ila țhenkhat
huat kan hlawh em lovang chu maw?" a han ti zauha .. Chhingpuii chuan nuih
seih pah hian,"Awm hranlo e. Haw rual pui che chu tupawhin an chak ang
chu" alo ti ve a. Tichuan khaw lam panin an inzui hawng ta hnak hnak a.
Kalkawngah chuan Ngula chuan,"Chhingpui,lawm te i nei ve nange. In unau
hian in feh tlauh tlauh maiin ka hre țhin
a" a han ti a. Chhingpuii chuan,"Nei ve bawk e. Nang angin khawdangah
kan zin kual ve thei silo a" a rawn ti a. Ngula chuan lo hrethiam
nghalin,"Chhingpui,chutiangin khual ralah hmangaih ka neih vang lam anilo.
Ka dinhmun hi han en ve la. Ka țhianțhate bak han lawm ngam chi ka ni hlei nem" a han ti a.
Chhingpuii chuan,"Ni e,mahni chauha khawsa ini a. Ka hrethiam lutuk che.
Amaherawhchu nula pawh rim ngai manglo a i awm hi ka hrethiam lo. Kan inah phei
chuan ilo la leng ngai miahlo a" alo ti a. Ngula chuan,"A,keini ang
dinhmuna ding tan chuan nula rim ngam pawh ani hlei nem. Țhenawm khawvengah kan tap chawt reng mai anih hi. Lo len te
zawng kan chak ve țhin alawm" a han ti a.
Chhingpuii chuan,"I chak vaklo ani ang e" alo ti vat a. Chhingpuii
bawk chuan,"Ka rin danin ngaihzawng țha
deuh inei ani ang. A dik em?" a rawn ti leh a. Ngula chuan,"Nia,zep
loh tur chuan ka nei ve alawm. Unau anga ka en țhin ania" nui hak hak chung chuan a han ti a. Chhingpuii
chuan Ngulan hmangaih dan aneih chu pawi ti viau mahse nui sang chung
hian,"Unau a in en tak tak a har deuh ani maw. Chuti pawh nise remchangah
lo leng va țhin la" a rawn ti a. Ngula
chuan,"Tehreng mai. Ka lo leng ngei ngei ang" a han ti a. Tichuan
hlim takin khua thlengin an inchhawm chhoh a. Khua an luh chuan an in lam ve ve
panin an ințhen ta a.
An lal an vuiliam hnuin ni tam a liam leh tawh a. Khawlian
lam pawh boruak a nuam leh tawh hle mai a. Khaw mipuite pawh an hlim pangngaiin
an hlim leh tawh a. Chutihlai erawh chuan an lalnu Lallianpuii chu a rilru a
nuam thei hauhlo mai a. Zan lamah chuan a ngaihdan leh a remruatnate a upate
hnenah a sawi ta tawp mai a. A upate an țhut
țhap lai chuan Lallianpuii chuan,"Ka
upate u,hei ka fapa Vanpuilalan min boral san ta a. Tunah hian tlinglo takin he
khua hi ka awp a. Kan chhehvelah lah hmelma lian tak tak mai kan nei bawk a. Ka
thla hi a muang thei reng reng lo mai" a han ti a. Upa Kalhkhama
chuan,"Lal nu,hei i upate kan awm a. Tlangval tamtak inei bawk a. Enge i
hlauhthawn chu ni a" a han ti a. Lal nu chuan,"Ni e,nangmahni vang
hian ka thla amuang țhin teh asin. Mahsela kan khuain
run kan tawhni kha han ngaihtuah kir ula. Hmar ho chauh pawh kha kan dang
hnehlo a. Tunah chuan Khuangzangho,remna kan siampui ngei ngei tepawh kan
hmelma anni tawh a. An khawpui rauhsan hi luah leh turin a hma aia nasa zawkin
anlo thawk chhuak lovang tih tunge sawithei. Chuvangin kei zawng khaw miten an
tawrh tak tak hmaa pem mai hi ka duh ani. Ka pasal unaute lalna khua Vanbawng
lam hi pan mai ila a țhalo maw. Khaw mipuite pawh min
hminpui angai ani. He khuaah hian kan him talo niin ka hria" a rawn ti ta
hlawl mai a. Upate chuan mak an tiin an lalnu thusawi chu an awih theilo a.
Khawlian khua hunrei tak an lo chen.tawhna chu chhuahsan an duhlo deuh vek a.
Mahse lal nu chuan țap chung hian,"Ka fapa
hnenah khan kan chunga in rinawm tur thu in tiam ani lawm ni. Ka fapa khan
Lalhleia tihloh fapa dang aneilo asin. Khuangzangho leh Hmarho in minlo runin
ka tupa hi rawn that ta sela ka fapa chu thlah nei loin a awm dawn ani. Bakah
Hmar ho hi thurualpui theih anni ngailo a. Min rawn er leh thuai ang.
Khuangzangho lah an lo let leh ngei awm si a. Kan khua hi lian viau mah
sela,hnam hnih do kawp thei kan nilo ani" a rawn ti a. Khawnbawl upate
pawh chu an in ngaihtuah nasa hle mai a. Khawlian khua pemsan duhlo viau
mahsela an lalnu thusawi chu dik an tive tho a. Hmar ho leh Khuangzangho do
hneh tur khawpin an chak tawklo tih pawh an hria a. An lalnu lahin țah aw meuha a dil reng avang chuan upate pawh chuan Khawlian
khua ațanga Vanbawng khaw lama pem dan
ngaihtuahpui chu an tiam ta a.
No comments:
Post a Comment