LIANHNIANGI LEH TELAMA 1-5

 

LIANHNIANGI LEH TELAMA

Ziak tu : Chawnga Hmar

Bung-1na

Mualtluang ram a Sermual hla neih kum a ni a. Khua aṭanga a hlat deuh avangin Khawlian khuate chuan Sermual lu lam, Changpui hmunah bâwk an khawh a . Vau thla chawhnu lam deuh a ni tawh na a,an lo hal a kan ṭhat loh avangin chhungtin mai chu mang khawhin an ṭul nitin mai. Khua a lumin thli a tleh vuk vuk a. farṭuah leh vau vul chuk mah sela tlangval hnahkhat tân pawh lunglen a kai tho zo meuh lo.

Chhun nisat vanglai tak a ni a,Changel hung hnuaia an tuithawl dah chu la chhuaka a in zawhin Telama chuan,”Ka pa, kan khawh zo thawkhat ta bawk a. Khulai luite ah khuan Chakai ka zuk khawrh ang e” a ti a. A pa chuan,”Rei lutuk lo la, khaw lama hawng tur kan nih kha,kan tlai lutuk palh ang e “ a ti a. Telama chuan chhân pawh chhâng ta lem lo chuan lui lam panin hmanhmawh angreng tak hian a kal a. An lo chu a awih deuh a vangin a pal khu thla rum rum lehnghal a.

Lui a zuk thlen chuan li lo awm hmasa bera tui chu a khiat nghal khawlh khawlh a. Tui a in zawh hnuin a sira lungpui chunga ṭhu chung chuan a lui awm dân leh a Chakai khawrh dân tur vel a ngaihtuah neuh neuh a. A ma hriat tawk lek hian,”Nghate leh kaikuang pawh an tam hi maw. Remchangah ru vuaa kal chi a nih hi” a ti sap a. Lungpui chung aṭanga zuang thla thatin,”Khawng nge val hi,I han bei Tak tak teh ang aw” tih pahin a khawrh ṭan ta a.

Tuibur hmuam da vel zet a khawrh hnu chuan Phulraw thei lian ve tak pahnih khat lai mai hi a man a. tifuh inti fe in a iptepuiah chuan a thun a . Lo lam pana muangchanga kal chho lehin a kal pah chuan lui kama thilthek zik a kheh pah zauh zauh bawk . An lo a luh leh meuh chuan a ipte a puar alh tawh mai. An lo ah chuan a pa a lo awm tawh lo a. bâwk lamah a lawi tawh a nih dawn hi tiin Bâwk a pan ding ve ta nghal a.

Bâwk a han thlen chuan a pa chuan a iptepui a lo siam ve mek a. An ri te leh feh ve dang pawh an lo awm noh noh tawh a. Mah sela, nidang ang lo takin hlim nui ri hriat tur a awm hauh lo thung. Ngaih ṭha zan lo chungin Telama chuan a pa awmna lam chu a pan phei a. Telama pa Chhunga chuan a fapa a lo hmuh veleh,”Kha Lama, ia va hlawhtlin hmel ve” a lo ti vat a. Telama chuan,”Vawikhat hmeh chu a ni ang” tiin a chhâng a. Boruak danglam deuh ni a a hriat chu han zawh fiah deuh a duh na a, kalkawnga zawhah khekin khaw lam pan chuan a pa nen an kal dun ta a.

Thui fe an kal hnu in Telama chuan thil awmzia chu a pa a zawt ta a. A pa chuan,”Kan lal thupekin kan val upate’n Khawhring nei an man leh a nih awm chu. Khawhring nei reng reng khuaa awm phal a ni si lo a. Tute chhungkua emaw chu kan chân leh dawn a nih hmel’ a ti a. Telama chuan,”Lal meuh a inrawlh tawh chuan pawi an khawih chu a ni chek ang a. Khuaa luh a hrehawm dawn mang nge” a han ti a. Thu dang sawi kai zêl in kawng tluanin an ti ti a. Telama rilru ah erawh eng dang a lang thei lo. Tu nge khawhring nei ni a man chu tawk ang, A ṭhiante leh an laina hnaite an lo ni palh mai ang em? Tih te ngaihtuahin a buai ru hle a, a ṭawng bah leh zauh ṭhin nghe nghe.

Ni suk chen vel a sang a nih laiin Telama te pafa chu kawtchhuah an thleng tawh a. Chawl khawmuang lo in khaw lam an pan a. Khua an luh dawn ṭep chuan mipui ri hut hut thâwm leh tlangval inhrosa ri kâra nula mangang ṭap rawl chu an hre thei ta tlat mai.An pafa chuan an ding chawt a,Telama chuan,”An ralpui beih leh ta miah miah mai a ni maw. Tu tak ni ang maw?” a ti a. A pa chuan ,”hawh teh I kal thuai ang” a lo ti thung a. Hmanhmawh tak si, huphurh ru tak chungin an kal zui a.

Khua an hnaih zel a, thâwm pawh a ring tial tial a. Patling zangaihna dil a au ri leh naupang ṭap thâwm pawh a hriat theih ta. Telamate beisei loh takin kawtchhuah lama anmahni tâwk zawngin mipui an lo zi phei ta hut hut mai le. Telama leh a pa chu rang zet mai hian kawng chhak lamah an pa kai zauh a. Ngawi renga ṭhu in thil awm dan chu an lo thlir a.

Kakawngah chuan tu nge a nih tih pawh hriat theih loh hial khawpa thisenin a bual,puan bih tla lek lek dawm ṭawng ṭawng chung hian val upa pakhat hian a rawn hnuk phei rawk rawk a. A hnung lamah chuan ṭawngkam chhe tinreng a anchhe lawh chungin mi ṭhenkhatin an rawn zui a. Chung zingah chuan pa pakhat hian thisen kai zel zul chungin Thul chhe ve tawh tak hi a rawn phur a. Lungngaihna mittui nen a fapa kai chungin zak takin a nupui, a hmangaih em em râwng taka an sawisa lai chu thlir ngam lo a kun nghiai chungin a rawn zui a. Chu pa taksa chu pilh hrep hrup in a hliam neng nung a. A puan ven lah a thler pheng phung bawk. A tih theih ang zawng zawng chu a ti ve ngei ang. Mahse , chu zawng a tâwk lo,a beng hriat leh a mithmuha a nupui an sawisa chhan thei lo a a awm pawi a tih zia chu tu in nge hrethiam thei ang le. An kal zel a, Telama te pafa pawh chuan an thuneihna piah lam thil a nih avangin ngawi rengin an thlir tlawk tlawk mai. Hmeichhia chu a khât tâwkin a inhnit leh fat ṭhin a. A sam a uai hnuang avangin tu nge a nih tih pawh a hriat mai theih loh. val upate chuan,”Kal thuai rawh mi tenawm nu” tih pahin an han vaw leh zawt zawt bawk a. A chauh tawh em avangin aw rawl pawh a chhuah peih tawh meuh lo. Kawtchhuah lam chu an pan zel a, Telama chuan hnung lamah ,muangchangin a zui a, a pa erawh khaw lamah a lo hawng thung. Kawtchhuah an va thlen chuan val upa pakhat chuan,”Hei le, zahngaihna kan lan tir tawh ang e. Kan lal thupek ang in a awp chin ram chhungah reng reng in khawsak a thiang lo a. kan lal in nunna em lak a duhloh avangin kal u la, rawn kir leh tawh ngai suh ang che u” a ti a. Chu tih lai chuan hmeichhia chu a ṭhu sawp nuaih a,a khur der der mai a. Mipui la awmve te chuan ṭawngkam chhe tinrengin an an khum bawrh bawrh a. Telama chuan uluk takin a lo thlir reng a. A pasal chu kun hniamin a nupui chau tawh tak chu a zakah dawmin,”Piala nu, tirawh I kal ang le” a ti ta a. Chu veleh Telama chuan tute nge an nih a hrechiang thei ta . An kal liam tur pawh thlir zui ta lo chuan hmanhmawh takin khaw lamah a kal ta nghal a.

(Thunawi : Hun rei tak ka thawnthu ziah chhunzawm thei lo in ka awm a.... Ka la zo mai thei lo bawk nen..Pasalṭha thawnthu pawh ni chiah lo, thawnthu tawite ka lo dah ve ang e.. Thluak a chawl deuh tawh a.. A chhiar dan tawk min lo thiam sak a ni ang chu)

BUNG-2na

Khua a va luh chuan ni dang ang lo takin mi an lo tam phian a. Khawhring nei ni a rin an hnawh chhuah tak chanchin chu mahni rin dan leh hriat ang in an lo sawi hlawm a. Telama chu tumah be lem lo in an in lam a pan ding a. An in hi veng mawng lam deuh,Khurpui veng lama awm a ni a. In a zuk thlen chuan a nu leh a u Manthanga chu tualah an lo ding a. Telama chu lo bia in kawtchhuah lama thil thlen dan te an lo zawt a. a mawi tawk a chhan hnu chuan a luh san a. A pa chu tual bang ngheng in a lo chhing siar siar a. Telama thawmah lo harhin ,”Tawnate chhung chu Lam hla kal thei awmin an lang em?” a lo ti a. Telama chuan,”A lan dan kha chuan Hmunlet pawh an ban zo in ka ring lo. Tih theih lah kan nei der si lova” tiin a chhang a. A iptepui a ban fel hnuin zufang a hawp zui a. A pa nen chuan eng eng emaw sawiin an titi a.

Rei vaklo ah Manthanga lo lut ve in Telama chuan,”Ka u, Silai mu chhun sa I nei mial em? Kan vauah Sunhlu a la rah tiar mai a. Sakhi leh Saza in an tlan viau lehnghal . Ka va chang ang e” a lo ti a. Manthanga chuan,” Tunah maw? A tlai viau tawh lo maw?” a ti a. Telama chuan,” Chhun lamah thawm a awm reng a,an chhuak hma vakin ka ring lo. Ka tlai deuh taka leh therlo kah tur ka rawn zawng mai ta lawng” a han ti a. Manthanga chuan,”Kan in lamah rawn lam phei mai rawh. Ka lo va dap khawm ang e” tih pahin a chhuak zui a. Telama pawh feh hawng chiah e ti lovin a iptepui chu a la thla a,chawṭhing awm ang ang chu Changel hnah a funin a siam zui mawlh mawlh a. A pa chu a chau deuh nge ni,bang ngheng chung chuan a hnar suk suk mai.Telama te unau hi mipa hlir pathum an ni a. Telama hi a naupang ber niin a u Manthanga leh Chhuanvela erawh nupui fanau nen in hrang an chang tawh a ni.

Telama a insiam mawlh mawlh laiin a nu Thankhumi a lo lut a. A nu chuan ,”Lama I ramvak dawn em ni. I chau lutuk ang e a” a rawn ti a. Telama chuan,”Ka nu ṭhin hi a,chauh na tham hna kan thawk hlei nem le” a lo ti vat a. A nu chuan,”rawn tlai lutuk suh ang che,kan boruak a ṭhat loh hi” a ti leh a. Telama chuan,”Zau lamah a ni dawn a,ka tlai deuh chuan bawk lamah ka rawn riak dawn nia. Min lo ngaihtuah suh u” a ti a. A nu nen ṭawngkam ṭha a inthlah zuiin a chhuak ta a.

A u te in a va thlen chuan a u chuan leihkaah Silai a lo hru hliau hliau a. Telama chu a u kiangah va dingin,”Savawm hriak pawh kan phang dawn tawh ang a” a ti a. Manthanga chuan,”Phang rih lo e. Kei aiin I kut a hmui zawk ta tlat mai a. Silai pawh hi kawl tawh la a ṭha ang. Pahmei pa tan zawng awl len lai a awm thei reng reng lo mai” tiin a lo chhang a. A silai chu Telama pek pah chuan,”Hman ni a I Sanghal kah pawh kan la rep a. Mahse Sakhi chek han hawp pawh a chakawm chu maw le” a ti zui a. Telama chuan,”Bawk lama riakte hian min lo luh khalh em lovang chu maw” a ti a. A u chuan,”Chu pawh thil awl tak a ni. Va kal thuai rawh khai “ tiin Telama chu a thlah a. telama pawh muangchang loin Zau lam pan tur chuan a kal zui ta a.

Kawtchhuah a va thlen leh meuh chuan lo sul hawng lam nen an in pel zeuh zeuh tawh a, ni pawh kawlah liam dawn tawhin a eng sen phut mai lehnghal. Telama chu zau lam pan tur ni awm tak chuan a kal zel a.A mi tawh apiangte chuan sa rawn kap ngei tura an duhsak thu in an thlah zel mai a. Khua atanga lo fing hnih vela hla tlangthlir an tih hmun a thlen chuan mi rawn kal dang an awm leh awm loh a ngaichang deuh a. Thawma reh zui tak deuh avang chuan zau pui lamah ni lo in Hmunlet khaw lam pan turin a in her leh ta zawk a. Tholung mual hnuaiah lutin hmar lamah a kal zel a. Unau hmelhai velah Khawlian khua aṭanga hla vak lo,Phaipheng zawl an tih mai hmuna Lamzang ho awmna khawper a thleng ta a. Lamzang ho hi Khawlian lal awpna hnuaia awm an ni a. Hmar ho nen sakhaw biak dan serh leh sang a in an loh avangin Khawlian lal hnenah khawper anga awm an dil a. Khawlian aṭanga hla vak lo,Phaipheng hmun zawlah hian an awm ta a ni. Lamzang ho khua aṭang chuan Hmunlet khua chu a hla leh deuh hlek a. Telama pawhin khua chu helin hmun let lam chu a pan zui ve ta nghal a.

Thui fe a kal leh hnuin hla deuh taka meichher eng a hmu ta a. Khua a thim hle tawh a,Telama tan pawh meichher tel lova kal a harsa ve lek lek mai. Hmanhmawh tak leh thawm dim thei ang berin hmunlet kawngah chuan a kal zel a. Meichher chhi a kalte chu Khawhring neih vanga Khawlian aṭanga hnawh chhuah Tawna-te chhungkua ngei kha an nih ringin a um zel a. Chutia hmanhmawh taka a kal lai chuan a hma lam hla vaklo a tlangval inbe thawm a hre ta tlat mai . Hmunlet lam pana kal ve an nih avang leh Hmar ṭawng an hman avang chuan a fimkhur zual sauh a. Eng nge an sawi hriat phak tum chuan a kal chak sauh a. A hma a kalte chuan thawm an dim vakloh avangin reilote ah chuan an thilsawi hre phak khawpin a hnaih thei ta . Thim tham hnuai a nih avangin tute nge an nih a hre thei chiah lova. An thilsawi hmang aṭang erawh chuan Khawlian khua aṭanga hnawhchhuah takte umzui an lo ni ve reng mai le.

Telama chuan an thu sawi hriatchian lehzual tumin a beng a chhi sauh a. Tlangval pakhat zawkin,”Thawm nei lo thei ang bera kan tih a ngai ang,kan um phak veleh kan that mai dawn nia’ a tih ri chu a hre ta . Telama chuan mak a ti hle mai . Tlangvalte chu tute nge an nih a, engvanga lal thupek pawh ngai pawimawh zo lova thah tuma la um nge an nih ang aw tiin a ngaihtuah a. Tawna-te an va nangchin hmain chhanchhuah dan tur a ngaihtuah chhuah hman ngei a ngai dawn a ni.

Chutia an kal zel lai chuan Hmunlet ho leipui tur niawm tak hi an paltlang a. Telama chuan thim zingah thing bung ṭhenkhat chu zutin a hmai a hnawih phei zel a. thui vak lo an kal leh hnu chuan Hmunlet khaw kawtchhuah ah Tawna-te chhungkua chu meichhemin an lo ṭhu ta tlat mai le. Telama hmaa kal tlangval pahnihte chuan thawm pawh dim chuang lo in an pan phei a. Telama chuan a samzial a phelh tete a. Silai cheng kau sa in a zui ve zel bawk a.

Tawna-te chhungkua chu an chau tlang hle mai a. Tawna mal chungah chuan a fapa chu muhiln a nupui pawh mei kiangah chhawl phahin mitthi tawh ang mai hian a mu ve bawk a. Telama chuan tlangval pahnihte chezia chu a thlir reng a. Silai hmeh puah na chi a ni dawna a hriat loh avangin an rin loh tak maia zuan thut mai a tum ta a.

Khawlian tlangval pahnihte chuan Tawna te chu an va hnaih zel a. An thawm hria in Tawna chu a lo leh hawi vat a. Thlaphan hmel tak hian,”Tute nge in nih?” a lo ti a. Tlangval pakhat zawk chuan Chempui vilik zauh pah hian ,”I nupuiin a hrehawm a tawrh tira te kan nih hi,khawnge kan mi tenawmnu chu mitthi khaw thleng rawk khawpin kan sat ang e” tih leh zuan a rual ta mai a. Nimah sela, a rin loh lutuk maiin thim zing aṭang chuan palian sa inphutkhat tak mai ,sam uai hneng hnuang lo zuang chhuakin a kutah a rawn dawm chat a. A puan venah la in lei charah chuan na takin a keuh thum ta dut mai le. Tlangval chu a ṭe ṭhawt a . A mah chhan tuma rawn zuang ve a ṭhianpa pawh hmunphiah hunga inhnawh rawk khawpin a thal leh ta der mai. An han tho dawn ṭhin a,chu palian hmai dum ren run chuan an ke rekahte la in lei charah a theh khu leh rum ṭhin. A khat tawkin lei charah chuan a keuh leh zui bawk a. Rei tawk fang chuti anga a sawisak hnu chuan tlangval pahnihte chuan awrawl pawh an chhuah peih ta lova. An puanven thler neng nung,paw hrep hrup leh pilh pheng phungin an let dun huang mai a. An ka leh hnarah te chuan thisen a chhuak zel zul mai a.Nikhawhrelo a an awm chu Palian hmai dum ren run chuan an pahnih chuan khiang bulah phuar hlawmin a hawng a thel khum zui a.

Tawna-te chuan thil thleng zawng zawng chu makti tak leh hlauthawng tak chungin an lo thlir a. Telaman a va pan hnaih lait e chuan tawna fapa chuan a pa ammah a hmai a phum sat sat reuh a. Tawna chuan hlauthawng tak chung hian,”Khawngaihin zah ngai la,min kiansan hram rawh khai” a lo ti a. Telama chuan zawite hian,” I kal thuai ang u. Daido khua thleng ka va thlah ang che u” a ti a. Tawna pawh chuan hrethiam nghalin Thul phur chungin a fapa chu a pawm a. Telama chuan Tawna nupui chu paw ve thungin Hmunlet khaw hnuai ngaw aṭangin Daido lam an pan ta a.

Daido khua an thlen dawn thleng chuan ṭawngkam khat te mahin an inbe lova. Daido khaw dai an thlen chuan lenghawn ar a khuang al al tawh a. Telama chuan,”Daido khua thlengah hi chuan in him tawh ang. Khuaah lut ula,pasalṭha Chawna inah in riak ang a. A ni chuan Parvachawm thlenga thlah tur che u in mi a lo tir thei ang” a han ti a. Tawna nupui chuan chau tak chung hian,”Lal thupek ang in a awpna khuaah kan awm a thiang hlei nem” a lo ti a. Telama chuan,”Zankhat chauh zawng a pawi tam lovang. Khawvar rualin in chhuak lehnghal mai dawn nia “ a ti a. Chutah Tawna chuan,”Tlangval, tu nge I nih reng reng le?” a rawn ti a. Telama chuan tu nge a nih an hriat chu thil hlauhawm tak ni a a hriat avangin a nihna a hrilh duh ta lova. Daido khua thleng chuan a han thlah a. Lawmthute an inhrilh hnu in a kir san leh ta a. Daido khua hi Khawlian lal awpna hnuaia awm tho a ni a. Daido khua uap tur hian Pasalṭha Chawnhawitlura a awm a. Hetih hunlai hian pasalṭha Chawna hi kum upa lam a ni tawh a ni.

Bung-3na

Tawna-te a va thlah a, Hmunlet lam pana a kal leh lai chuan zan a rei tawh hle a. Thla de tir lam a nih avangin kawng chin erawh ngaw hnuaiah pawh a lang thei ren ruan thung. Zanriah ei hma a chhuak a nih avangin Telama chu a ril a ṭam ta deuh a. Hmunlet khaw hnuaiah hahdam pahin chaw te a la han ei te te a. Rei vak lo a chawlh hnuin Hmunlet kawtchhuah kianga tlangval a phuar takte ngaihven turin a kal leh a.

Hmunlet kawtchhuah a va thlen chuan a sir deuh hleka khiang bulah Khawlian tlangval pahnih a phuarate chu an lo la awm a. A harh chu an lo harh tawh na in a phuarna phelh tur erawh chuan tha hrui an la nei lo . Telama chuan a va pan hnai deuh a,a tuithawla tui chu tlemte ve ve a a in tir hnu ah phuarna chu a phelh sak a. Tlangval pahnihte chu an chau tih hriat tak mai hian leiah an mu zawi hniang a. Telama chu hlauh hmel tak hian an melh leh zauh zauh bawk. Telama chuan a aw ti danglamin,”Eng vanga khang mite kha thah tum mai nge in nih” tiin a zawt a. Tlangval pakhat chuan,”Kan lal thupek angin kan che mai a ni. An nu kha khawhring nei a ni a, lal thupek anga tih hlum tur a ni” a rawn ti a. Telama chuan,”Ti nge khuaah in tih hlum mai loh. Heng lai ram daih a thah in rawn tum tak mai” a ti leh a. Tlangval chuan khuh kharh kharh chung hian,” Khua ah zawng nunau kan ti thla bar ang tih kan hlau a ni” a lo ti leh a. Telama chu a ngawi vang vang a. Tlangval chuan,”Tu nge I nih ? Kan lal in a hriat chhuah vaih chuan nung damin I chhuak hauh lo ang le” a rawn ti charh charh a. Telama chuan,”Chu ti a nih zawngin nung dama in awm a rem dawn lo zu nia. In thih tawh ber chuan ka him a ni mai dawn si a” a han ti a. Mahse Telama rin loh lam takin tlangvalte chuan thih an hlau map lo mai a. An lal thupek ti hlawhtling thei lo a haw leh ai chuan thih pawh pawi an tih loh thu in an chhang a. Telama pawhin mak a ti angreng hle a. Tun hma in an lal thupek angin tumah khawhring nei an tihlum ngai lo a. Vuak nat deuh erawh an awm ngei mai a, khua aṭanga hnawhchhuah hnu a um zui an awm ngai lo a ni. Tin, lal awp chin ram an pelh hnu a kut va thlak pawh phal loh bur a ni tih Telama chuan a hre chiang hle bawk .

Thu dang pawh sawi chhunzawm lo in Telama chuan tlangval pahnihte chu a kai tho a. Khawlian tlangval an nih avangin tute nge an nih a hre chiang em em a. An ni erawh chuan Telama chu tu nge a nih an hre hauh lo thung. Tlangvalte chu harsa tih hmel tak hian an tho ṭaih ṭaih a. Telama chuan,”In lal thupek zawm loh hlaua he lai thleng a lokal in ni bawk a. Lamzang ho khua thleng ka va dah ang che u,kal kawngah thawm in chhuah hauh tur a ni lo” a ti a. Lamzang ho awmna Phaipheng zawl lam panin an in chhawm chhuak ta a.

Lamzang khua an thlen dawn chuan tlangval pahnihte chu ,”Min ṭanpui ru” tiin awrawl tawpin an au ta thut mai le. Telama ngaihdan a ni hauh lo mai. Eng khaw sawi set set lo in an pahnih chuan a han chhir thal nghal zawt zawt a. Buan zir nan a hmang emaw tih mai tur hian a vawrh thum dut dut mai a. lamzang khaw lam aṭanga mipui thawm leh meichher eng a lo lan meuh chuan Khawlian tlangval pahnihte chu thing tum ang maiin an mu khawng reng tawh. Telama pawh in saseng ve nghalin an thawm a hriat theihna awm tawk velah a biru ta a.

Lamzang ho chu reiloteah an lo thleng a. An khawdai a tlangval pahnih thichhawnga lo awm chu mak an ti hle mai. An pasalṭha deuhte chuan sawi harh tumin an buaipui nghal a. Khawlian khaw per an nih avangin an khawdaia tlangvalte chu Khawlian tlangval an ni tih an hre thei mai a. Ṭhenkhat phei chuan an hming leh an nu leh pa hming nen lam an sawi thei hial awm e. Telama chuan an che vel chu a lo thlir reng a. Khaw lama an haw thlenga a thlir hnu chuan a kal san ta a.

Telama tan pawh khuaa han luh mai na chi a ni tawh lo . Rinhlelh a kai theih tih hriain an khaw thlen hma a tholung mual aṭang chuan zau lam panin a kal ta zawk a. An zau awmna sermual hla a thlen phei meuh chuan khuan hmasa khuan hun a ni der tawh a. Bawka riah luhna chi a nih tawh loh avangin ngaw hnuaia thing zarah a riak ta a.

Telama chu varṭianah tho in a riahna thlanga luite ah chuan a hmai a phih fai a. Bawk lamah pawh kal ta chuang lo chuan Sermual hnai lama Thlanvawng par tlan sakhi chang turin a chhuak ta zawk a. Zotui lui kan in Sermual hnai mawng lamah a chhuk zel a. ni chhuah hma deuh hian Thlanvawng kung lian tak mai hi a thleng a. A par ṭil chu Sakhi in an tlan leh tlan loh a en kual a. An tlawh zing hle a ni tih a hriat chian hnu chuan Thlanvawng kianga Bul thingah chuan lawnin Sakhi lo chhuah hun chu a nghak ta a.

Sermual lam hi tlak deng deuh a nih avangin ni eng in a chhun har deuh a. Telama pawh a ṭhut san deuh avangin Vaibel a la han pak te te a . Chumi hnu chuan ngawi rengin a ṭhu ta ran mai le. Ni a lo sang zel a, sava thawm leh ramsa choi hrang hrang hram thawmin ram chu a rawn luah khat a. telama tan pawh beng chhit uluk a ngai na rawh e. A sa channa kiangah chuan Varungte, vahrit te an lo kal nual mai a. Sa lian beisei a nih avang chuan ui ang reng takin a thlir liam zel a. A thawmah savate chu thlabar taka hram tuarh thei an nih avangin chet pawh che chang ngam lo in a ṭhu ngawi reng a. Tuk ṭhuan ei hun awm velah chuan thawm chi hrang hrang karah a thing lawn na chhak lam aṭang hian thawm danglam deuh a lo awm ta. Telam chuan inring takin a Silai cheng chu a han kau a. Reiloteah Sakhi sen, khan hre rual an tih ang lek te hi a lo chhuan zan zan a. Fimkhur ve tak chung hian Thlanvawng par chu a aei ṭan ta a. Telama chuan a en reng a. Sakhi te chuan thlamuang takin a ei mawlh mawlh mai a. A aia lian deuh an lo chhuah a rin avangin Telama chuan a nghak rih deuh a. Rei tawk fanga a nghah hnu chuan chhak lam aṭang bawk hian Sakhi patuai , a zang hang chi ngei mai hi a lo pen thla chhat chhat mai le. A hma a mi ai maha fimkhur zawkin thui lote a pen hnu ah a ding leh vang vang a,a hnar a len hra ṭhin a . A ralmuang tawk a a rin hnuin Telama ṭhutna thlang lama thlanvawng par chu a char ve ta a. Rei a char hman lo, Silai a puak ṭhuai a. Sakhi patuai chu thlang lamah hlawm thla nawkin a ring thlep hnawka suan tlangin a den na avang chuan hniak la zui tur a awm ta lo. Telama chuan hlawhtling inti fe hian a sa chânna aṭangin a chhuk a. Silai zen sawh a a mu a thun leh hnuin Vaibelte a la han pak te te a. Chumi hnu chuan a Sakhi kah lam chu a pan thla a. A iptepuia ah len mai theih a nih loh avangin a ke a phuar kawp a . Zang puakin khaw lam panin a kal ta a.

Sermual kal chhuak a zau kawng a han thlen chho meuh chuan fehrehsan a ni der tawh a. Telama pawh a riltam ruih tawh mai. Zan lama a thiltihte ngaihtuah zui neuh neuhin khaw lam a pan ta zel a. Ni dang ang lo takin feh tur tumah a tawk reng reng lo a. Telama chuan an khaw tlangval a sawisakte chanchin avangin khua ah boruak danglam a awm ngei a ni tih a ring thiam mai. Hmanhmawh ang reng tak chuan a kal ta zel a. Khua a thlen chuan tlangval zawng zawng chu lal in lamah khawm an nih thu a hre ta a. Telama chuan a sakhi kah chu naupangho an in lamah a zawn tir a. Ani erawh lal in lam panin a kal va ta nghal a.

Lal tualah chuan Khawlian tlangval an lo pung khawm ṭeuh tawh a. Leikapui aṭangin an val upa Thangliana chuan thu a lo sawi mawlh mawlh a. Telama chuan a ṭhianpa Sianga a hmu hlauh . Telaman a biak hma in Sianga chuan,”Lama , nizanah lo len ka tum a. sa changing I lokal daih sia. Bawk lamah I riak em ni?” a lo ti vat a. Telama chuan , “ Ka tlai laklawh sia,ngaw hnuaiah ka riak ta mai alawm. Sakhi zing chhuak chan ka duh a. Hei eng thil nge thleng ta?” tiin a zawt a. Sianga chuan,”Nizan lamah kan khaw tlangval pahnih Hrima leh Thluaia Chakai man in tawhsual an tawk a ni awm e. lamzang ho in thichhawngin an lo dah a. Kan lal thupek angin kan pasalṭha ten an chhui zui dawn a ni . Nang pawh kal ve tura ruat I nih kha maw.” a ti leh a. Telama chuan,”Rin zawn deuhte an nei em?” a ti leh a. Sianga chuan,”Ka hre hauh lo mai. Thluaia te ber lah biak tlak an la ni si lo a.” a ti a. Telama chuan,”Chu ti in lamah ka zuk in hnawh puar ve lawk ang e” tiin an in lam a pan ta a.

#

In a zuk thlen chuan a pa leh ṭhenawm pa ho in Sakhi chu an lo puah mawlh mawlh a. Telama hmel an hmuh chuan an lo fak der luam a. Telamah erawh inchhunga lutin chaw a bar sawk sawk a. A nu chuan a chawfun tur lo siam ve bawkin a kham veleh lal in lam a pan zui ta nghal a.

Lal in tualah chuan an khaw pasalṭha Zakhuma ho in tlangval sawm rual vel chauh hi an lo awm tawh a. Telama hmel a hmuh veleh Zakhuma chuan,”Lama , I chauh deuh chuan kan awl thei tho che a nia. Kha kam sir a chawmal kai lei luaia I lokal ni” nui chung hian a lo ti a. Telama chuan,”Chau teh suh ei. Ka rawn hma thei ta ngang lo a ni” tiin a chhang a. Zakhuma bawk chuan,” A hmanhmawh thlak lutuk lo e. Nang ber I lokal ta bawk a, kan kal nghal a ni ang chu” a han ti a. Tichuan Lamzang khaw lam panin an kal ta nghal a.

Kalkawngah chuan Telama chu a in ngaihtuah nasa mai a. A chetna hnuhma chhui turin amah bawk a kal leh si avangin a nuih pawh a za lek lek mai. Tlangval dang ho chuan an rin thute an in sawi siak liam liam a. Telama erawhin zan lama sa changa a kal daih avang leh thu kal lam haw lam a hriat loh vangin rin thiam a harsat thu a sawi ve a. Zakhuma chuan Telama chu thil awmzia a hrilh luam a. lamzang khua an va thlen chuan Lamzang tlangval ṭhenkhat chuan zan lama khawlian tlangvalte an va hmuhna lamah an hruai ta nghal a.

Lamzang khaw daiah chuan thisen tlem azawng hi a lo berh ve niai a. Zakhuma chuan,” Helai aṭang hian kan chhui ṭan ang a. Hmaih nei lo thei ang berin kan chhui dawn a ni “ a han ti a. Khawlian tlangvalte chuan hnu hma vel chu an en kual sang sang a. Ṭhalvaekchar lai a nih avangin hnuhma thar hmuh a har hle a. Rei vak lo an enkual hnu in Telama chuan,”Pa Khum, Hmunlet lamah hian hnuhma thar a awm deuhin ka hria. Lo en teh khai” a han ti a. Zakhuma chuan uluk takin a han en a. zan lama Telaman a sawisaka ten an chauh avanga an tawlh zeuhna leh an hnar thi far zeuh zeuh chu an hmu ta a.Zakhumate chuan,”Hmunlet lam aṭanga lokal an nih chiah hi maw. I chhui phei zel ang u khai” a ti a. Tichuan hmunlet lamah an kal ta nghal a.

An hnu chhui chu a dik zel a nih tifiah theoi tur tawk lek hian a khat tawkin thisen farna leh tawlhna hnuhma a awm zeuh zeuh a. Hmunlet khaw kawtchhuah an thlen chuan zan lama Telaman Hrima leh Thluaia a sawisakna hmun pe hen hun chu an va hmu ta tlat mai le. Zakhuma chuan,”Helai hi a bul ṭanna chu a nih hmel hi maw. Sapel a ramchhuak ni khan an sawi a. Heng lai thleng thlenga Chakai khawrh tur ava kal chu a awm ang lo hle mai a” a ti charh charh a. Telama chuan,”Hmunlet lam unaute hi an ni mai lo maw le?” a lo ti vat a. Zakhuma chuan,”Nizan lamah lamkal kan tir nghal a. Hmunlet lam chuan an pha nasa khawp mai. Tukin lamah pawh palai lokal in an tih a nih loh thu an rawn sawi kha maw” a ti a. Zakhuma bawk chuan,”Hrima leh Thluaia biak theih an nih hun nghah phawt a ngai a ni. Kan lal in hnuhma va hmuh hrim hrim kha a phut a. kan tih tur kan zo fel a,Hrima leh Thluaia te hnen aṭanga thu chiang kan hriat hnu ah hma thar kan la dawn nia” a ti zui a. Chutah tlangval pakhat hian,”Chakai khawrha kal kha an ti tak na a,Chakai pakhat mah an iptepuiah khan a awm hlek lo. An in beihna velah hian an hloh zo emaw ni chu” a rawn ti a. Zakhuma chuan,”An hloh zo pawh a ni mahna.Mah sela hei an inbeihna lai velah hian an Chakai ah tepawh delh pherh nual awm tak a nia. Khua ah let phawt I la. Thu chiang kan hre chho zel ang chu” a lo ti a. Tichuan khaw lam panin an haw leh ta nghal a. Telama chuan an thil tih chu pasalṭha leh tlangval rual buaipui atan chuan ho a ti hle mai a. Mahse lal thupek a ni miau a, hnial theih a ni si lo. Telama chuan a ngaihtuah nasat poh leh a nuih a za ting mai a. Insum deuh tak hian a ṭhiante chu a zui ve zel a.

Telama te chu chawhnu her hretah an khua an lut tawh a. Lal in lam pan nghalin an thil va hmuhte chu lal hnen an thlen a. Lal chuan ,”He thil hi tlangval in hmel huat satliah thiltih ni thei in a lang lo a. Thihna em thlen lo mahse ka lalna ram chhunga thil thleng atan ka duh lo hle a ni. Chuvangin a ti tute hi kan chhui chhuak ngei ngei tur a ni” a ti charh char a. A sawi zo chiah tihah tlangaup lo lutin la hnenah ,”Lal pa, Hrima te biak theihin an harh tawh e” a rawn ti a. Chu veleh lal chuan,”Lal in lamah an lo kal thei ang em?” a lo ti vat a. Tlangau chuan,”Chauh zawng an la chau viau na a. Kan lo bat thleng thei mai ang” a ti a. Lal chuan,”Han hruai thuai the u khai. Keimah ngeiin zawh fiah ka duh a ni” a ti a. Tlangau pa chu a chhuak zui ta nghal a. Telama pawh Zakhuman awm tura a tih tlat avangin a la awm ve ta rih a.

Reilote ah tlangau pa leh tlangval ṭhenkhatin Hrima leh Thluaia chu an lo hruai a. An la chauh deuh avangin bang nghengin an ṭhut tir a. Khawlian lal Lalmanga chuan Hrimate ṭhian dun chu uluk taka en chung hian,”Hrima, eng nge thil zawm zia hi chiang takin han sawi the khai. Engmah zep chi a ni lovang” a ti charh charh a. Hrima chuan chau aw tak hian,”Lal pa,min sawisatu kha tu nge a nih kan hre lo a ni. Thim zing aṭangin min lo bei thut a. Kan inring hman lo” a han ti a. Lal chuan,”Chakai mana kal in ni a. Khawi luiah nge in kal,eng vanga Hmunlet khawdai daiha in hnu hma awm nge a nih ?” a ti leh daih a. Hrima te chu an ngawi vang vang a. Thluaia chuan,”Lal pa,Suangkuang lui lamah kan kal a. Hmunlet khawdai ah chhuak chho in kawtchhuahah mei kan chhem a. Tah chuan a ni min lo beih ni. Theitawp chu kan chhuah ve ngei a. Kan hneh ngang lo a ni” a rawn ti a. A sawi hmang chuan lal thupek zawm lo aa ruka thiltih tum an ni tih reng a lang tawh lo a. Chutah lal chuan,” Han rin zawn turte in hria em, eng ang pian zia nge tih te” a ti leh a. Thluaia bawk chuan,” Lal pa, min rawn beitu khan a hmai a hnawih dum vek a. A sam a thlah hnuang bawk nen ,hriat a harsa khawp mai” a rawn ti a. Thluaia chuan sawi chhunzawmin,”Chetna hunk an nei reng reng lo mai a. Thahrui a ngahin hringmi ni lo hial awm a ni” a ti ta reuh a. Chu veleh lal chuan,”Rammi a nih I ring rum rum mai a maw? “ a lo ti thuai a. Thluaia chuan,” Lal pa, kha ti anga thahrui nei tur kha I lalna ram chhung leh a chhehvelah hian an awm ka ring lo a ni” tiin a chhang a. Lal chuan,”A nih eng tin nge Lamzang khawdai in lo thlen, in lo tlan char char mai em ni?” tiin a zawt leh a. Hrima’n lo chhang ve thungin,” Lal pa, Lamzang khawdai thleng khan min lo umzui a. Lamzang tlangval meichher engah a in saseng ta a ni. Theihtawp chhuahin kan lo tlan char char a. Lamzang ho zarah kan him ta hram a ni e” a rawn ti ve a. Lal chu a ngawi vang vang a. Hrima te hnenah chuan,” Aw le, va awm hahdam phawt u la, zan lamah kan la rel chhunzawm dawn nia” a ti a. Hrimate ṭhian dun an hruai chhuah hnuin Lal chuan zakhuma hnenah,” zakhum, eng nge I ngaih ve dan. Ka awp ram chhunga mi nge ni anga hmelma dang. Rammi a nih zawng ka ring si lo a” a han ti a. Zakhuma chuan,” Lal pa, rin dan thiam a har ka ti mang nge. Hnuhma chhuizui tur lah a awm mang si lova. Hrima leh Thluaia hi kan khaw tlangval chak berte zinga mi an ni ang a. Kha ti ang tak maia mi pakhatin a lo sawisa thei mai kha a mak zawk ngawt mai” tiin a chhang a. Lal chuan,”Nangni pawh in lamah hawng phawt u la. Zan lamah ka upate ka ko khawm ang a. Hma lak dan tur kan sawi ho leh dawn nia” a ti a. Tichuan Zakhuma leh Telama pawh lal in aṭanga chhuakin in lam an pan ta a.

*Bung-4na*

Telamate inah chuan a u fate ho lo awmin a u Chhuanvela chuan Sakhi sa a lo chum bawrh bawrh a. Ṭhenawm naupang ṭhenkhat pawh an lo awm ve nual bawk a. Chhuanvela chuan an va kalna chungchang a lo zawt vei luam a. Telama chuan ,”Eng kan va ang lo e. Hma thar han lak dan tur pawh a awm rih lo. Hrimate ṭhian dun sawi hmangin mi pakhat hmelhriat theih lohin a lo bei a ni awm e. An hneh lo em avangin rammi a nih hial an ring a” nui deuh sut chung hian a han ti a. Chhuanvela chuan,”Chu I va awih awm lo ve’ a lo ti thuai a. Telama chuan nui chung hian,”An hneh tak loh vang mai a rammi ni tura rin nghal mai chu. Chak berah an in ngai emaw ni” a lo ti a. Chhuanvela chuan,”Khaih khaih khaih,miin an lo hre reu reu ang e. Mualkil upa fa an ni a,a chak pawh an chak narawh ang” a lo ti vat a. Telama chuan engmah sawi zui lemlo in a iptepuite a bang fel a. a chauh deuh avang chuan khum bang nghengin a ṭhu ta a.

Zanriah kil hun a lo ni a. Telama chu a ute chhungkua leh an ṭhenawmte ho nen Sakhi sa buhchiar hmehin ruai an ṭheh a. A eikham hnuin a ṭhianpa Siangate in lamah a kal ta nghal a. Siangate in hi veng chhak lama awm a ni a. A han thlen chuan Sianga leh a nu hian zanriah an lo kil dun a. Sianga chuan,”Lama, I va hma teh thut ve lenna tur ṭha deuhte I hria a ni chek ang a’” a lo ti a. Telama chuan ṭhut hmun rem pahin,”Hre ṭha teh suh ei. Dam veng zawl lama i lawmnu kha kan va rim dawn em ni ang” a ti a. Sianga chuan ,”Thangi maw? Nikum buh phurh lai vel aṭang khan kan in be mumal ta hlek lo. Min hel deuh niin ka hria” a ti a. Telama a ṭawng leh hma in Sianga nu Kulhi chuan,”Lama sa hrang min lo hleh ziah mai a. A lawmawm ṭhin ngawt mai” a lo ti a. Sianga pawh chuan Sakhi sa tui a tih zia te a lo sawi vei luam a. Sianga a kham hnu chuan Telamate ṭhian dun chuan zawlbuk an pan ta a.

Zawlbuk ah chuan tlangval tlem a zawng an lo awm a. Leng len hun a nih tawh avangin nula rim turin an lo chhuak zo thawkhat tawh a ni. Telamate pawh rei awm ta lo chuan nula rim turin an chhuak zui ta a. Telama chuan a ṭhianpa chu dam veng lama Thangite inah len pui a tum deuh a. mahsela thui vak lo an kal hnu in Sianga chuan,”Lama, ka nu hriatah khan sawi chhunzawm a nuam chiah lo a. Thangi nen hian kan inbe tawh ngai lo a nia. I hriat ang in hmeithai fa mai ka ni a. Min hnar deuh ni ta in ka hria” a ti ta a. Telama chuan ,”Chuti a nih ka va ring lo e, kan in hmuh ve chang hi chuan min biak ṭhat ve theih nen “ tiin a chhâng a. Sianga chuan,”Lama ,nang zawng sa la thei tak I ni a,fathang chhung hnem pawl in ni ziah bawk a. Kei nen chuan khaikhin chi kan ni lo alawm” a ti leh a. Telama chuan a ṭhianpa rilru a tino zo dawn ni a hriat avangin nui deuh suk chung hian,”a nih zanin chu kan la len ngai lohna lamah kal ve teh ang. Kan upa min fanu Lianhniangi I han rim ve ngawt teh ang aw” a ti ta a. Sianga chuan,”Eee,kei zawng ka ngam hlek lo mai. Zan dangah pawh kan leng ngai si lo a” a lo ti a. Telama chuan,”Zanin chu I pakai ve hrim hrim teh ang. Tu pawi kan sawi em lovang chu” a ti a. Huphurh ru deuh si, phur deuh takin Lianhniangi te in lam panin an kal ta a. Telamate unau hi sa kap thei tak niin thlawhma lamah pawh an duai lo viau a. Vawk leh Ar lah an nei duah mai lehnghal. Lal hnenah pawh sa dar an pe liam hnem narawh e. Mahse Telamate unau hi mi inngaitlawm tak an ni a. Lal thupek ṭha taka zawma fathang leh sa chhiah an pek bak chu lal leh khawnbawlte hnimhnai lo thei ang berin an awm ṭhin a. Lal inah pawh an chuangkai mai mai ngai lo a ni.

Lianhniangi te in an thlen chuan an rin loh tak maiin tlangval an lo tam hle mai a. Lianhniangi hi khawkhat nula hmelṭha a sawi a ni a. An lal fanu Lalpuii nen hmelṭhat lamah chuan an in buk tawk viau awm e. Telamate ṭhian dun hian khawi lo kal nikhuaa an hmuh zeuh bak hi a hranpa in hriatna an nei lem lo. Lianhniangi hi ṭhian kawm thiam tak a ni reuh a. mite ngainat pawh a hlawh hle nghe nghe. Heti a nih avang hian upa min fanu mah ni sela a khuaa mi chhe berte biak ngam turin a awm ṭhin a ni. Hemi zan pawh hian rimtu an in khat tlatin a nei nghe nghe. Telamate pawh tlangval dangte rualin an lawi lut ve a. Tuium hunna bulah chuan an ṭhu ve ta ran a. Lianhniangi chuan vawkchaw chhum pahin mei engah la a lo kai ham ham a. khawnbawl upa fapa Hnuna hi a kiangah chuan inti neitu hmel tak in a ṭhu bawk a. Telamate erawh an ṭhutna a hlat deuh avangin mei eng in a chhun pha lep lep chauh a ni. Tlangval dangte fiamthuah chuan a khat tawkin an nui leh dar dar ṭhin a. rei vaklo an ṭhut hnuin tlangval pakhat chuan tunlaia an khaw boruak leh Hrima leh Thluaia chanchin vel chu a rawn sawi lang zauh a. Lianhniangi chuan hriat belh chak hmel tak hian,”Eng nge an chanchin ni zel. A lo sawisatu kha rammi ni awma sawite a awm a” a lo ti vat a. Hnuna chuan hriat hmel tak hian,” Hrima hi ka ṭhian ṭha tak a ni a. A sawi dan hmang kha chuan rammi ngei a nih hmel. Hrima phei chuan Khawhring neih vanga kan hnawhchhuah tak Tawnate thiltih ah a ngai deuh a nih kha” a rawn ti ta a. Tlangvalte leh Lianhniangi ngei pawh chu mak tih hmel takin an ka ho mai a. Hnuna bawk chuan,”An chhuah hnuah pawh kan khaw tlangvalte an la bei duh a nia. Nungdama chhuah chi an ni hauh lo in ka hria” tiin Tawnate chungchang chu a sawi a. Telama ngaihdan chu a ni ta lo deuh a. Midang an ṭawng leh hma chuan,”Lal thupek anga chhuah tir an ni lawm ni. Bakah Tawna nupui Chingthangi khan khawhring a nei ngei em tih fiahna a awm em? Bawka kan riah lai thil thleng a ni a,an fiah chiah em ni?” a rawn ti charh charh a. Tlangvalte leh Lianhniangi chuan Telama chu an rawn en ṭhapa . Khawhringin a seh ang a ngaih kha an khawnbawl upa nupui , Hrima nu a nih avangin tlangvalte chuan an sawi zui ngam vak lo a. Chutah Hnuna chuan thu pe aw tak mai hian,”Kan lal leh upaten an fiah chuan a ni ngei tihna a ni mai” a rawn ti fiak ṭhak a. Telama chuan,”Kan lal in thu a pek hma a lo phur fal deuh an awm a ni lawm ni. Lal rorelna nghak zo lo a Tawna te in hal sak a, lo sawisa pawl pawh an awm an tih kha maw. An rante thlenga lo vaihma duh pawh an awm lehzel a” a lo ti leh a. Hnuna thinrim insum chu a sen ṭawn ṭawn mai a. Lianhniangi chuan boruak a chhe mai dawn tih hria in dam diai hian,”A nih tur ang a ni zo tawh a,thudang I sawi ang u khai” a rawn ti a. Mahse Hnuna chuan,”Hrima nu pumna kha a reh phah asin. Bawlpu in a thawi a,khawhring thluk khan Chingthangi hming a lam a nih kha” a rawn ti leh a. Telama lah ngawih mai tum ta lo chuan,”An duh chuan tu hming pawh an sawi thei ang chu, pawng ataka in kawh leh ringawt ṭhin hi a pawi ngawt mai” a lo ti leh a. Hnuna chu a ding hluaia, engmah sawi lo in a chhuak ta a. Lianhniangi te in chu a reh ṭhap mai a. Telama chuan pawi ti tak chungin,”Ka thiam loh a ni e. Keini pawh kan chhuak ang e” tih pahin a tho hlut a, Sianga nen chuan an chhuak zui a.

Lianhniangi te in aṭanga Zawlbuk an pan lai chuan Sianga chuan a ṭhianpa chu a hau phei mawlh mawlh a. Telama lah a ngawi reng a. Zawlbukah pawh lut ta lo chuan Siangate in lamah an kal a. Siangate kawmthlang Theihai hnuaiah chuan an ṭhu dun ta a. Sianga chu a hlauthawng ru hle mai a, a ṭhianpa hnenah chuan,” Lama,palai hmel I hmu ngei ang le. Lal in a ko che ka ring a ni” a ti a. Telama chuan,”Chingthangi khan khawhring a neih ka ring hauh lo. In itsiknaah ka ngai deuh a ni. Tawna khan sa a la thei phian a,lal duhsak a kai dawn chauh a,heti hi a ni ta a” a ti a. Telama bawk chuan,”Lal in min ko a nih pawhin ka ngaihdan dik tak ka sawi dawn a ni” a ti leh a.Sianga chuan,”Kan khawnbawl ho lah Hnuna lamah an ṭang vek emaw a ni ang a. Thiam I chang hauh lo ang le. I fimkhur viau a ngai ang” a han ti a. Telama pawh chuan a thiltih chu ṭha a ti bik hauh lo a. Engkim hre chiangtu a nih avangin lal in a ko a nih ngat chuan Hrima leh Thluaian Tawnate thah an tum dan zawng zawng chu sawi chhuah a tum a ni. Leng hawn arkhuan thlengin Theihai hnuaiah chuan an ṭhu a. Zan a rei dawn tak avangin Zawlbuk lamah an lawi ta a.

Zawlbuk ah chuan tlangval an lo ri hut hut a. Zan dang ang lo takin an thawm a ṭha hle mai. Telama leh Sianga chuan Bawhbel chu an bawh liam a. Zawlbuk mei engah chuan Zawlbuk kai thar ho chu an lo inchai tir a,an hlim tlang hle mai. Kai thar ho chu tlangvalte chuan an buan fiam a,an inbin chhawk zak zak mai a. Telamate chu Bawhbel sirah an ṭhu a. Zawlbuk kai thar ho chu an buan zel a, a tawpah chuan vengchhak tlangval zawlbuk kai thar Thiala, Tawnate laichin hnai tak chauh chu buan loh a awm tawh a. Thiala chu zah hmel tak hian a ding zat a. A ṭhiante lah paw hrep hrupin an lo nui sang hlawm a. Val upa Thanluaia chuan,”Aw le, tu nge kan tlangvala hi han buan ve dawn le” a ti lang lang a. Chutah Khawnbawl fapa Hnuna chuan,”kei man le” a lo ti vat a. Tlangvalte chu an ri nghal hum hum a. Hnuna chu lo ding chhuakin Thiala puan ven kawngah chuan a han vuan a. Thiala pawh chuan Hnuna kawngah chuan a vuan ve ṭat a. Chutah val upa chuan,” Khai le” a rawn ti a. chu veleh Hnuna chuan Thiala chu Zawlbuk bang den nan a hmang ta dup mai a. Thiala chu zi ṭalh ṭalh chung hian a rawn ding leh a. nui lui tih hriat tak hian a khi sen sen a. Hnuna kawngah chuan a rawn vuan ve leh chat mai. Val upa in thu a pek hma in Hnuna chuan Thiala chu a phawi zawk a,hnung zawngin a bin thum leh ta dup mai le. Chutah zet zawng zawlbuk chu a reh ṭhuap mai. Val upa pakhat chuan,”Hnuna ,I ti mah mah a ni” a rawn ti a. Hnuna chuan ,”Kha ti ang lek an tawrh zawh loh chuan Zawlbuk kai tlak an ni lo ve” a ti a. Hnuna bawk chuan,”Midang in la awm em?” tih paha hawi kual chungin Zawlbuk laiah chuan a la ding teu mai a. Val upate chuan an han khap tak na a,an khaw buan chak a nih bakah Khawnbawl fa anih avangin an hnial lui ngam lo deuh a. Kil khat aṭangin Telama chuan a lo thlir renga . Tumahin an buan ngam tak lohah chuan Hnuna chuan ,”Nula hmaa in la pasalṭha tak pawh kan awm a ni lawm ni” a rawn ti zui a. Telama thinin a tuar ta lo a, ngawi renga lo pen chhuakin,”Khaw nge keiman kan buan ve ang che. Min dim deuh la aw” a rawn ti a. Zawlbuk thawm pawh a ṭha leh ṭan ta viau mai. Telama leh Hnuna chu inring pen pawn tak mai hian an in dawm dun ta ran mai a. Tlangval ri hut hut karah Hnuna chuan Telama hriat tawk lek hian,”Tawna nupui puan I lo zawn a ni lo maw” a ti kher a. Telama chu a thinrim hle mai a. Val upa in,”Khai le” a tih rual deuh thaw in Hnuna chu a chawi kang ta vu vu mai le. Chutah rang deuh takin a dah thla a. Tlangvalte chu an lo au dur dur a. An khaw buan chak Telaman a hneh ta mai chu mak an ti hle mai. Telama pawh chuan hlim rilru tak chungin a ṭhutna lam pan mai a tum a. Mahse Hnuna chuan,”Ka la inring hman hlei nem. I ti ṭha leh ang hmiang” a rawn ti a. Telama pawh chuan a lu lo bu nghauhin an han indawm leh ta ren rawn a. Tlangval ho chu an ri hulh hulh a, val upa Thanluaia chuan,”Khai le” ahan ti tuarh a” chu veleh Telama chuan a ngaite bawkin Hnuna chu a chawikang leh ta vu vu mai a. Hnuna chu a thinrim ngang mai,val upaten an khap pawhin la duh tawk mai ta lo chuan Telama puan ven chu a rawn vuan leh ta chat a. Telama thinrim insum zo ta lo chuan Hnuna chu Zawlbuk chhuatah a keuh thal ta huang mai le. Hnuna chu lo tho leh vatin a thinrimna chuan khua a hmuntir lo a,Telama chu a rawn bawh zui ta mai a. Telamah lah inring sa a lo awm a ni bawk nen Hnuna kawngah a la lawk a,Zawlbuk bang den nan a hmang ta dup mai. Chu veleh val upate leh tlangvalte chu lo inrawlhin an rawn khap dai ta a. Hnuna thinrim zak bawk si chu zawlbuk aṭangin a chhuak ta daih a. Zawlbuk boruak a chhiat tak em avangin val upate chuan tlangvalte chu mu turin an ti ta hlawm a.

Lal in lamah erawh Lal leh a upate chu Hrima leh Thluaia chungchang ngaihtuahin an la ṭhu mek a. Hrima pa Ralkapa chuan Hrimate lo sawisatu chu Tawna nupuiin a tirh rammi ngei a nih a ring tlat mai a. Lal leh upate thu a in hmu thei ta lo a. Ralkapa chuan lal hnenah,” Lal pa, Chingthangi kan lo chhuah zalen kha a pawi tak zet a ni. Chuti ni lo sela he ti ang hi kan tawk lo ang. Nakin zelah kan khaw tan a pawi thei dawn a ni” a ti charh charh a. Mahse lal leh upa dangte chuan Tawnate thiltihah an ngai lo a. Lal chuan ,”Hrima pa, I fate tawrhna avangin pawi ka ti khawp mai. Mahse hemi chungchanga Tawnate puhna erawh hi ka pawmpui thei lo che a ni. Naktuk lamah Hrimate hi thu ka zawt leh ang a. Min chhan dan a zirin kan buaina hi ka chingfel dawn a ni” a ti a. Ralkapa chuan,” Lal pa, ka fate heti khawpa lo sawisatu te hi zawng hmu lo a awm ka duh lo a ni” a rawn ti ta cheu a. Lal pa chuan,” Kan zawng ang a, kan hmu ngei ang tih erawh ka tiam thei lo ang che” a ti ta a. Ralkapa thurawn anga Tawnate umzui erawh Lal leh upa dangin an duh loh avangin Hrima pa Ralkapa chu lunghnur takin chumi zan chuan a haw a .

Telama tan pawh tui taka han mut chi zia zang ni hek lo. A tuk lama lal hnena a thusawi dan turte ngaihtuahin a let a let mai a. Lianhniangi te ina a khawsak dante leh Zawlbuk lama thil thleng avangin lal chuan a ko ngei a ring a. Hlauhna erawh a nei lem lo. Mahsela Hnuna leh Hrima ten chute tak maia Tawnate an hua chu mak a ti deuh deuh a. Lal hmaa hai lan theih dan ngaihtuah neuh neuh chungin a muhil zui ta a.

BUNG-5na

Telama chu varṭianah tho in a mutbu a zial sawk sawk a. Mi dang tih harh hlau tak chungin an in lam a pan a. In a thlen thlak chuan a nu tuichawi tur pawh a lo chhuak ve chiah a. Telama nu Khumi chuan,”Lama i va tho hma tehreng ve. Kho ah Ba chhum a awm kha” tiin tuikhur lam a pan san a. Telama pawh inchhung lamah lutin Ba chhum chu a ei zui mawlh mawlh a. A chi lakna a nih avangin a rum ṭha hlawm phian lehnghal. A pa pawh a thawmah lo harhin a lo ṭhu chhuak a. Tap kawma a vaibel khawn fai karh karh pah in,”Lama , nizan lamah kan Upa min Hrangliana inah buaina I siam deuh a ni awm a. Thupa I han chawi a ni ang chu” a rawn ti a. Telama chuan,”A, kan inhnial fiam mai alawm. Thu pawi a awm dawn em ni?” tiin a chhang a. A pa chuan,”Awm tehreng e,mi naran in ni se zawng a en liam theih mai a. Lal khawnbawl in a nih avangin a dan a dang a ni” a ti leh a. Telama chu a ngawi vang vang a, a pa hnenah chuan,”khawnbawl in a nih vang ni lo in boruak ka tihchhiat avang hrim hrimin thupha chu ka han chawi ang e” nui deuh set chung hian a ti a. A pa chuan,”Ngaihdan dang hi I nei reuh ṭhin a. Han ṭawng fimkhur viau ang che” a ti a. Chu tih lai mek chuan Telama nu tuichawi pawh a lo hawng ve tawh a. A pa chuan Em hnang tur a buaipui ta daih a.

Zing khua a lo var a, ni a tlangsan deuh hnu thlengin Telama chu Tuthlawh ha tur sui pahin leikapuiah a ṭhu a. A beisei ang lo takin lal in aṭangin tumah an lokal hlek lo mai. Tuṭhuan ei kham lamah an lo lang dawn a nih ringin Lianhniangi te in lama thupha chawi tura kal a rilruk ta a. Inchhunga lut in a nu hnenah ,”Ka nu,tuibur al kha min han lak tawh. Ka tei chhuak lawk dawn e” a ti a. A nu pawh chuan eng dang sawi lo in tuibur al chu a rawn lak a. Phur lo zetin Lianhniangi te in lama kal turin a chhuak ta nghal a.

Kalkawngah Telama chu a in ngaihtuah nasa mai a. Khawnbawl upa ina thupha chawi ngaia awm meuh zawng a dan a lo dang deuh a nih hi a ti rilru a. Lianhniangite in a han thlen chuan Hniangi chuan tualah thing a lo ek karh karh a. Telama hmel a lo hmuh veleh nui sang chung hian,”Khai ,Lama lah ni reng che in.Khawi lam kal tur nge?” a lo ti a. Lama chuan,”A, pawimawh thilah i pa lo hmuh ka duh deuh a ni. Awm emaw chu?” a han ti a. Hniangi chuan,”Nichin mai khan a lo chhuak hman a. Ka nu leh ka u an awm alawm. Lo va lut tawh” a ti a. Telama pawh inchhung lamah chuan a lut zui a.

In chhungah ah chuan Hniangi nu leh a u pasalṭha Zakhuma an lo awm a. Zakhuma chuan,”Lama lah ni reng che in,lo leng ṭhu rawh khai” tih pahin ṭhutna tur a rawn pe a. Zakhuma bawk chuan,”A zingkar kar a eng nge I ngaihtuah ni” a ti leh a. Lama chuan inthlahrung aw tak hian,”U Khum,nizan khan ka thinram luatah in inah buaina ka siam deuh alawm maw le. Ka inthiam lo in pawi ka ti takzet a. Min lo ngaidam thei emaw chu tiin thupha ka rawn chawi a ni e” a han ti a. Zakhuma leh a nu chu an in en ringawt a. Lama bawk chuan,”Thupha chawi nan tiin hei kan tuibur al ka lo keng bawk a” tih pahin Zakhuma chu tuibur al a han pe a. Zakhuma chuan a lo ban ve mai in a han hmuam zauh bawk a. Chutah Telama pek leh pahin,”Kha han hmuam ve rawh khai,a al ṭha khawp mai” a ti a. Telama pawhin I he lovin a hmuam ve mai bawk a. Zakhuma bawk chuan,” Lama nge nge a nachang I hre khawp mai. Nizan lam thilthleng kha Hniangi leh ka nu in min lo hrilh a. Nula rim naah chuan khati ang thil kha a thleng palh fo a,thu pawia ngaih tur a ni lo. Mahse mi inchhung hi zah der ve tur a ni ngai a, chin tam chi chu a ni lo ang. Thupa chawi turin I lo kal zui a, I fing hle mai” dam dap hian a ti a. An khaw pasalṭha meuhin a han zilh titih ta mai chu Telama pawh a zak ru hle mai. Mahse a ṭawng vel eh hma in Zakhuma chuan,”Khai ,I lo inthlahrung lutuk ang e a. Kan thinrim hauh lo a nia” nui chung hian a rawn ti a. Hniangi nu pawhin Telama chu pawi ti lo tur leh an ngaihdam thua rawn sawi ve bawk a. In pawh tlang takin an titi ho a. A thupha chawina an pawmsak tak avanga hlim rilru tak chungin Telama chu a haw ta a.

Telama a chhuah hnu in Lianhniangi chu inah a lut a. A u chuatuibur al a lo pe ve a. Hniangi chuan mak ti deuh tak chung hian thil zawm zia a zawt a. A U Zakhuma chuan,”Nizan lam thil thleng avanga Telama thupha chawina a nih kha” a lo ti a. Hniangi chuan,”Aw haw,thupha chawi a ngai lo asin le” a han ti a. Zakhuma chuan,”Telamate hi zawng mi pawi sawi hlau tak mai an ni a. A u te aṭang rengin mi huat an kai ngai lo” a ti a. Zakhuma chuan a nau chu pasal nei rual a nih ve tawh avangin a duh zawng thlang fimkhur turin a hrilh zui a. Hnuna hmel hmuh a beisei ve deuh avangin Hniangi nu chuan,”Hnuna hi lo lang ve tak ang maw?” a rawn ti a. Hniangi chuan,” A lo lan pawh ka ring lo e. An chhungkua saw an chapo v ear ar em mai” a lo ti vat a. Zakhuma chuan ,”Khaih khaih ka nau,kha tin mi chungchang thu an sawi ngai lo e. A lo kal ta anih leh a lawmawm a ni ang a. A lo kal ta lo a nih pawhin lung lohah lak tur a ni lo ang” tiin a nau chu a khap a. Thu dang an sawi chhunzawm ta a.

Telama in lama pawh rilru hahdam leh hlim ru tak chungin an in a thleng a. Inchhunga a luh chuan a rin lawks a, mahse thleng lo se la tih em em in a lo hmuak . An inah chuan an tlangau Runa a lo ṭhu kar mai le. Telama pa chuan meng dur deuh chung hian,”Lama ,thupha I han chawi zo chauh a,lal in lamah I kal a ngaih leh tak hi” a lo ti a. Mi dang an awm ve avangin thildang chu a sawi lo. Tlangaupa pawhin hrethiam takin Telama chu lal in lam panin a chhuah pui ta a.

Lal in an han luh chuan Khawlian lal Lalmanga chu thinrim hmel tak mai hian a lo ṭhu a. Zan lama a buan pa Hnuna pawh lal in ah chuan a lo ding ve ran tawh a. Lal chuan Telama hnenah,”Tlangval, Tawna te hnawh chhuah chungchang thu ah eng nge hriat I neih le?” a ti a. Telama chuan,” Lal pa, I pawi ka sawi a nih chuan min ngai dam la. Tawnate chungchang thu ah erawh Bawk lama ka riah hlana thil thleng a nih avangin eng vak ka hre lo a ni “ tiin a chhang a. Lal a ṭawng leh hma in Hnuna pa,khawnbawl upa Liandanga chuan,”Nizan lama in nula rimnaah kha chuan lal leh upa ten Tawnate ran thlenga kan vai hma thu I sawi a ni lawm ni” a lo ti a. Telama chuan zam lo tak mai hian lal hnenah,”Lal pa, lal leh upate chungchang chu ka sawi hauh lo. Mahse khawhring nei lo pui pawh nei a in puh theih a nih thu ka sawi a. Tin, Tawnate in halsak an ni bik leh an ran te thlenga suasam an tawh thu ka sawi a ni” a ti a. Lal chu a thinur deuh deuh emaw tih mai tur hi a ni a. Telam hnenah chuan,”Ka khua aṭanga hnawt chhuak thei che ka ni tih leh I nunna thlenga laksak thei che ka ni tih I hria em? A enga ka rorelte I sawisel ni” a ti ta piap piap mai a. Lal in chu a reh ṭhiap a. Upa min Hrangliana chuan,” Lal pa, zahngai hram teh khai. Kan tlangval pawh a ṭawng sual palh a ni ang e. Zilh harh theih a la niin ka ring a ni” a rawn ti a. Lal pa pawh in beng dai deuhin a han ṭhu a. Telama hnenah chuan,” Ka rorelna I ringhlel a, khawtualah ṭawngkam mawi lo taka lal leh upate chungchang I sawi avangin Sukchin I chawi tur a ni ang. He ti ang thil hi a thleng leh a nih chuan ngaihdamna a awm tawh lovang” a ti ta a. Khawnbawl upate leh Hnuna ngei pawh chuan lal in telama Sukchin chawi tura a ti chu mak an ti hle mai a. A rin phak bak thil a thlen tak avangin Hnuna chu a in thiam lo ngang mai. Mahse lal thupek chu sut leh rual a ni tawh si lo va. Telam chu lunghnur fe hian lal in aṭang chuan a chhuak a. Hnuna chuan rawn um zuiin,”Lama, kha tiang thil kha a thleng ang tih ka ring pha lo a ni” a rawn ti a. Telama chuan ,”Lal in chawi tura min ti a nih chuan kan chawi ta poh a ni ang chu” a ti bung hmak a. Thudang pawh sawi ta lo chuan an in lam a pan zui a. Khawchhunga hrem ngai nih leh lei chawi hial phei chu thil zahthlak tak mai a ni a. Telama pawhin chu chu a hre chiang a,an lal rorel danah erawh a lungawi thei lo hle a ni.

Telama a chhuah hnu in upa min Hrangliana chuan ,”Lal pa, I rorel na ka sawisel lam ni lo se. Lei chawina tur em buaina chu a ni lo deuh mang nge ka ti” a rawn ti a. Lal ngei pawh chuan a thinrim vanga a lo ṭawng thui lutuk chu a inchhir ru hle a. Mahse lal a nih angin a upate hnenah chuan,”Khawtualah ka upate leh ka rorelna zah zo lo mi an pun zel loh nan hrem ngai chu kan hrem zel tur a ni” a lo ti a. Chutah lal bawk chuan,” Tawnate chungchanga kan buaina hian buaina dang a kangkai zel mai a. Kan kal thui ta lutuk in ka hria. Tunah chuan Tawnate chungchang reng reng hi ka inah hian kan sawi chhunzawm tawh tur a ni lo” a han ti a. Chu veleh Hrima pa Ralkapa chuan,”Lal pa, ka fapa Hrima te hi Tawnate sawisak ni ngeiin ka ring tlat a ni” a rawn ti a. Lal chuan Ralkapa hnenah chuan,”Hrima pa, a enga Tawnate chungchang hi ngaihtuah em em nge maw I nih le. Ka hnawt chhuak tawh a, a tawk viau tawh a ni. In duh ang tawkin in vua in in sawisa a ni lovem ni. I fa tepawhin nunna an chan em lova, duh tawk tawh teh khai” tiin a lo chhang a. Ralkapa pawh a ngawi zui ve mai a. Tukṭhuan ei a hun dawn tawh avangin upate pawh an haw ta hlawm a.

Tukṭhuan ei laiin Telama chu a nu leh pahin an zilh mawlh mawlh mai a. An chhungkaw tan a thil zahthlak tak a nih avangin Telama pawhin pawi a ti hle a. Khaw miten an hmuhdan turte a ngaihtuahin a nu leh pa thinrimna chu awm a tih pui em em a ni. A nu chu a vin viau na in a pa erawh chuan ṭha takin a zilh a. Tukṭhuan ei kham veleh a pa chuan rap chung sanga an zu bel pakhat chu dawm thla in Telama hnenah ,”Hei hi I han pu chho mai a ni ang chu. Lal leh upate hmaah han fimkhur hle ang che” a han ti a. Telama lal in a kal tura in singsak mek laiin a ṭhianpa Sianga a lo lut a. Thinrim aw deuh tak hian,”Pa Chhung ,lei in chawi bikna tur ka hre lo reng reng. Khawnbawl fa an nih vang maia a dik zawk awm taka awm zel mai” tiin a rawn ang bawrh bawrh a. Telama pa Chhunga chuan,” Khaih Khaih Khaih! Sianga, kan tisual lo tawp a ni hlei nem. I ṭhianpa hi ven ṭhat deuh a ngai a nih hi,kha tunah pawh han chho pui tawh” a lo ti vat a. Telama leh Sianga chu Zu bel nen lal in lam panin an kal ta a.

Tlangval a pumpa,zu bel nen a kal vuh vuh mai chu mi mit la tak mai hi a nia. Telama leh Sianga tan pawh zah rum rum na tham a ni. An ṭhian ṭhenkhat a ngamtlak deuhte chuan ,”Khawi lamah nge in kût dawn “ tiin an lo au fiam a. Telamate ṭhian dun chu za vak lo hian an nui mai zel a. Lal in an han thlen chuan Lal leh an khaw thirdeng Rumvunga chuan leikapuiah hnang an lo hlai a. Telama chuan lal hnenah ,”Lal pa, hei Sukchin atan zu bel khat ka rawn keng a. Min pawm sak thei ang em?” ahan ti a. Lal pa chuan,”Thei teh lul e. In chhung lamah lo va hung rawh khai” a lo ti mai a. Telama chuan in chhungah ah pu lutin char bang hnaih lamah a tung a. A chhuah leh hnu in thirdeng Ruma chuan,’Lama , tunlai I ram chhuak khat deuh a ni maw?” a lo ti a. Telama chuan, “Kan ṭul deuh a tin a ni’ tiin a chhang a. Ruma chuan,”Silai mu chher sa ka nei nual asin, i duh chuan I lo lam dawn nia” a rawn ti leh a. Telama chuan,”Aw le,hman deuh hunah ni ang chu” a ti a. An kal ta a.

An kal liam hnu in Ruma chuan,”Manthangate unau hi zawng an kut a hmui mang tak e aw. An zarah sa tuihang kan hawp ngun the e a” a han ti a. Lal chuan,”A ni ngawt tak mai, fathang chhun leh sa chhiah pek bak hi lal mual an chuangkai tam lo va. Lama tak phei hi chu ka hmelhriatna a la rei lo kher mai” a lo ti a. Ruma chuan,”Khuareiah kan la ,uan pui ngawt dawnin ka hria” a ti leh a. Lal pawh chuan ,” Ni e ,kan la thlir zel ang chu “ a lo ti ve a. khawnbawl ṭhenkhat lal in kai tur an lo lan avangin an lut ta a.